فیزیوتراپی یکی از بهترین روش های درمانی است که برای احیا و ریکاوری مجدد بدن، بعد از آسیب های جدی به کار برده می شود. شکستگی ها، جراحی های ستون فقرات، لگن، مفصل، زانو، بیماری آرتروز، بیمارانی که سکته مغزی کرده و آسیب دیدگی هایی که در زمان ورزش اتفاق می افتند، با فیزیوتراپی درمان می شوند. مهم ترین نکته ای که اغلب فیزیوتراپیست ها به بیماران خود توصیه می کنند، مراقبت های بعد از فیزیوتراپی است. برخی بیماران ممکن است صدمات کمتری دیده باشند و بعد از اتمام فیزیوتراپی به مراقبت های کمتری نیاز داشته باشند. برخی نیز به علت آسیب های شدیدتر به مراقبت های بیشتری احتیاج دارند.
به طور کلی مراقبت های بعد از فیزیوتراپی به اقداماتی اشاره دارند که طی آن، صدمات وارد شده، مجدد عود نکنند و با انجام مراقبت های بیشتر، بافت ها و اعضای آسیب دیده ترمیم شوند. از نظر متخصصین فیزیوتراپی انجام مراقبت های لازم برای بازتوانی جسمی، کاملا به شرایط بیمار و میزان آسیب های او بستگی دارد.
این نکته را به خاطر داشته باشید که فیزیوتراپی مانند شمشیر دو لبه است. توجه نکردن به مراقبت های پس از فیزیوتراپی، احتمال دارد، صدمات بدتر شوند. از سویی نباید با فعالیت های زیاد، به بافت های آسیب دیده فشار آورید و از طرف دیگر، با کم تحرکی باعث ضعیف شدن آنها شوید. در حقیقت با بی دقتی در این زمینه، تمام اثربخشی فیزیوتراپی را از بین می برید.
فیزیوتراپی چیست؟
بهتر است قبل از آشنایی با با اقدامات لازم جهت تسریع در روند بهبودی با عملکرد فیزیوتراپی آشنا شوید. بسیاری از افراد فکر می‌کنند که بعد از انجام فیزیوتراپی دیگر نیاز به مراقبت ندارند درحالی که این موضوع کاملا اشتباه است. دلیل این برداشت، نداشتن آگاهی نسبت به فیزیوتراپی است. در فیزیوتراپی که یک فرایند متفاوت جهت بازیابی قوای جسمانی و عضلانی است، پزشک‌ها سعی می‌کنند تا با دادن تمرین‌های متنوع، خشکی عضلات و یا از کار افتادگی‌های موقتی عضلات را رفع کنند.
تکنیک‌های زیادی به جهت درمان در فیزیوتراپی مورد استفاده قرار می‌گیرد که شامل موارد روبرو است: انواع خدمات مشاوره، آموزش تکنیک‌هایی به جهت درست برداشتن و یا حمل کردن وسایل و …. .
بخش دیگری از این رویکرد ارائه مشاوره در زمینه حرکتی است. از فعالیت‌هایی که در این رویکرد استفاده خواهید کرد می‌توان به انجام تمرینات خاص به جهت افزایش نیروی عضلانی اشاره کرد که پزشک برنامه خاصی به شما خواهد داد.
تکنیک دیگری به نام تکنیک دستی وجود دارد که در آن پزشک از دستان خودش نیز به جهت حرکت دادن بدن شما استفاده می‌کند و با تکان دادن عضلات یا اعضای بدن شما باعث افزایش توان و نیروی بدنی در قسمت خاصی از بدن می‌شود.
از دیگر اقدامات بعد از فیزیوتراپی که به عنوان تکنیک درمانی نیز شناخته می‌شود می‌توان به آب درمانی یا طب سوزنی اشاره کرد که نسبت به سایر روش‌ها متفاوت بوده و پزشک با توجه به شرایط شما تشخیص خواهد داد که آیا به این روش نیاز دارید یا خیر.
مزایای فیزیوتراپی
فیزیوتراپی یکی از رشته‌های مهم درمانی است که به بهبود عملکرد حرکتی و کاهش درد کمک می‌کند. مزایای فیزیوتراپی شامل موارد زیر است:
- کاهش درد: فیزیوتراپی می‌تواند با استفاده از تکنیک‌های مختلف مانند درمان دستی، الکتروتراپی و تمرینات، دردهای ناشی از آسیب‌ها یا شرایط مزمن را کاهش دهد.
- بهبود حرکت و انعطاف‌پذیری: تمرین‌های فیزیوتراپی به افزایش دامنه حرکتی مفاصل و بهبود انعطاف‌پذیری کمک می‌کند که برای فعالیت‌های روزمره ضروری است.
- تقویت عضلات: فیزیوتراپی می‌تواند با ارائه برنامه تمرینی مناسب، عضلات آسیب‌دیده را تقویت کرده و از بروز آسیب‌های جدید جلوگیری کند.
- توانبخشی بعد از جراحی: فیزیوتراپی نقش مهمی در بازتوانی بیماران بعد از جراحی‌های ارتوپدی، جراحی‌های ترمیمی و سایر جراحی‌ها دارد.
- پیشگیری از آسیب: با آموزش صحیح حرکات و تمرینات پیشگیرانه، فیزیوتراپی می‌تواند به کاهش خطر آسیب‌های ورزشی و بالینی کمک کند.
- بهبود عملکرد ورزشی: برای ورزشکاران، برنامه‌های فیزیوتراپی می‌تواند به بهبود عملکرد ورزشی، افزایش استقامت و کاهش احتمال آسیب‌دیدگی کمک کند.
- مدیریت شرایط مزمن: فیزیوتراپی برای مدیریت شرایط مزمن مانند آرتریت، اسکولیو سیس، دیسک کمر و سایر مشکلات عضلانی-اسکلتی بسیار موثر است.
- آموزش و آگاهی: فیزیوتراپیست‌ها اطلاعات به روزی درباره حرکات صحیح و راه‌های مدیریت درد به بیماران می‌دهند که به آنها کمک می‌کند وضعیت خود را بهتر مدیریت کنند.
- بهبود کیفیت زندگی: با کاهش درد و افزایش توانایی حرکتی، فیزیوتراپی می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی افراد کمک کند و آنها را قادر سازد تا به فعالیت‌های روزمره خود ادامه دهند.
- درمان غیرجراحی: فیزیوتراپی به عنوان یک روش درمان غیرجراحی می‌تواند برای افرادی که از انتخاب جراحی خودداری می‌کنند یا کاندیدای خوبی برای جراحی نیستند، گزینه مناسبی باشد.
فیزیوتراپی به عنوان یکی از روش‌های موثر و ایمن در درمان و بازتوانی بیماری‌ها و آسیب‌ها شناخته شده است و می‌تواند به افراد کمک کند تا به بهبودی سریعتر و بهبود کیفیت زندگی خود دست یابند.
فیزیوتراپی بر روی چه قسمت‌هایی انجام می‌شود؟
فیزیوتراپی در طیف وسیع درمانی کاربرد دارد و شما در صورتی که دچار مشکل شدید می‌توانید از این روش برای درمان موارد زیر استفاده کنید.
- درمان استخوان دردهای شدید
- کمر درد یا گردن درد
- دردهای شانه
- صدمات ناشی از آسیب‌های ورزشی
- درمان مشکلات حرکتی ناشی از سکته مغزی و یا پارکینسون
مراقبت‌های بعد از فیزیوتراپی
۱- به حرکت ادامه دهید!
ممکن است مشاوره‌ای بی‌فایده به نظر بیاید، اما انجام منظم و برنامه ریزی شده تمرینات ورزش درمانی، حرکت و فعالیت مداوم، بخش مهمی از حفظ سلامت بدن و جلوگیری از درد و صدمات است. چند راه آسان وجود دارد که نیازی به تمرین سنگین یا فعالیت زیاد ندارند. در زیر چند مثال برای حرکت و جلوگیری از افزایش درد آورده شده است:
در طول استراحت ناهارتان یک قدمی بزنید.
اگر کارتان نیاز به نشستن طولانی مدت دارد، بد نیست که یک یادآوری تنظیم کنید و هر نیم ساعت از جایتان بلند شوید.
اگر برایتان مقدور است، پیاده به محل کارتان بروید.
حین تلویزیون تماشا کردن از جایتان بلند شوید و کمی دور خانه قدم بزنید!
۲- پایبندی به تمرینات خانگی
از دیگر نکات مراقبتی بعد از فیزیوتراپی، پایبندی به تمرینات خانگی است. جلسات فیزیوتراپی حدودا ۴۵ تا ۶۰ دقیقه به طول می‌انجامند، بنابراین ممکن است زمان کافی برای ایجاد تغییرات مهمی که نیاز دارید، وجود نداشته باشد. تحقیقات نشان می‌دهند، افرادی که به تمرینات خانگی خود پایبند هستند، در بازیابی سلامت و حفظ قدرت و عملکرد فیزیکی خود موفق‌تر هستند. با ادامه این تمرینات خطر آسیب دوباره کاهش پیدا می‌کند.
۳- استراحت
استراحت از دیگر نکات مراقبتی بعد از فیزیوتراپی است که باید به آن توجه کنید. حضور در فیزیوتراپی و انجام تمرینات به تنهایی کافی نیست و استراحت نقش مهمی در تسریع فرآیند بهبودی شما دارد. بهتر است روزانه به مدت ۵ تا ۱۵ دقیقه تنفس عمیق داشته باشید و به آرامی با عضله‌ای که آسیب دیده است کار کنید.
۴- حمام آب گرم پس از فیزیوتراپی
یکی از اقدامات مفید پس از جلسات فیزیوتراپی، رفتن به حمام آب گرم است. در این راستا، به تکنیک‌های آموزش داده شده توسط فیزیوتراپ دقت کنید و سعی کنید تا حرکات را به درستی اجرا کنید.
وقتی وارد حمام آب گرم می‌شوید، به آرامی عضلات خود را ماساژ دهید. این کار باعث می‌شود جریان خون به آرامی در مفاصل شما حرکت کند و احتمال سفتی ماهیچه‌ها کاهش یابد.
۵- استفاده صحیح از عصا یا واکر پس از فیزیوتراپی
یکی دیگر از نکات مراقبتی بعد از فیزیوتراپی استفاده درست از عصا یا واکر است. برخی افراد این ابزارها را به درستی استفاده نمی‌کنند و فکر می‌کنند که صرفاً برای کمک به راه رفتن هستند، درحالی که واقعاً این ابزارها برای موارد دیگر نیز بسیار مفید هستند. به عنوان مثال، اگر جراحی روی قسمت آسیب دیده انجام داده‌اید، عدم استفاده از واکر یا عصا ممکن است باعث فشار زیاد و باز شدن زخم یا بخیه شود.
نکات مهم مراقبت بعد از فیزیوتراپی
نوشیدن آب
نیازی به توضیح ندارد که آب برای سلامتی ضروری است. پس از اتمام جلسه فیزیوتراپی حتماً آب بنوشید. آب به کاهش سردرد کمک کرده و سموم بدن را از بین می‌برد. جریان خون در بدن را افزایش می‌دهد و اکسیژن‌رسانی به سلول‌ها را بیشتر می‌کند.
کمپرس گرم و سرد پس از فیزیوتراپی
شاید از فیزیوتراپیست خود پرسیده باشید که نکات مراقبتی بعد از فیزیوتراپی چیست و باید چه کاری انجام دهم؟ حتما توصیه فیزیوتراپیست به شما، استفاده از کمپرس گرم و سرد است. برای کاهش درد از کمپرس گرم و برای کاهش التهاب و کبودی از کمپرس سرد استفاده کنید.
مراقب وضعیت بدنی خود باشید
چه در خانه و چه در محل کار خود، مطمئن شوید که همیشه از وضعیت بدنی مناسب پیروی می کنید.. خم شدن به سمت جلو یا نشستن به گونه ای که ستون فقرات شما خمیده باشد، وضعیت مناسبی نیست. صاف بنشینید، ستون فقرات و سر خود را صاف نگه دارید.
علت درد بعد از فیزیوتراپی چیست؟
احساس درد بعد از فیزیوتراپی ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد. برخی از این دلایل شامل:
پاسخ طبیعی بدن به تمرین: بعد از انجام تمرینات فیزیکی، مخصوصاً اگر این تمرینات برای شما جدید یا سخت بوده‌اند، ممکن است درد عضلانی تأخیری (DOMS) تجربه کنید. این نوع درد معمولاً چند روز بعد از تمرینات شروع می‌شود و به دلایل طبیعی مانند میکروآسیب در عضلات رخ می‌دهد.
افزایش بار تمرین: اگر فیزیوتراپیست تمرینات را به مرور زمان سنگین‌تر کرده باشد تا به بهبود عملکرد شما کمک کند، ممکن است دچار درد شوید. این افزایش بار باعث تحریک عضلات و مفاصل می‌شود.
تحریک مناطق آسیب‌دیده: در صورتی که تمرینات فیزیوتراپی مستقیماً بر ناحیه‌ی آسیب‌دیده تمرکز داشته باشد، ممکن است احساس درد یا ناراحتی بیشتری در آن ناحیه احساس کنید. این ممکن است به معنای این باشد که بدن شما در حال بهبود و سازگاری با حرکات جدید است.
تکنیک‌های درمانی: برخی از تکنیک‌های فیزیوتراپی، مانند ماساژ عمیق یا درمان دستی، ممکن است باعث درد موقتی شوند. این درد معمولاً پس از مدتی کاهش می‌یابد.
عدم تطابق با درمان: اگر درمان فیزیوتراپی به درستی برای نیازهای شما تنظیم نشده باشد، ممکن است دچار ناراحتی یا درد بیشتری شوید. این می‌تواند ناشی از انجام حرکات نادرست یا زیاده‌روی در تمرینات باشد.
عوامل روانی: استرس و نگرانی در مورد درمان و درد می‌توانند احساسات فیزیکی شما را تشدید کنند.
در صورتی که درد بعد از فیزیوتراپی شدید باشد یا ادامه پیدا کند، مهم است که این موضوع را با فیزیوتراپیست خود در میان بگذارید تا بتوانند برنامه درمانی شما را تنظیم کرده و بهبودی بیشتری برای شما فراهم کنند.
عوارض فیزیوتراپی
فیزیوتراپی به طور کلی یک روش امن و موثر برای درمان مشکلات حرکتی و فیزیکی است، اما ممکن است در برخی موارد عوارض جانبی یا عوارضی داشته باشد، به ویژه اگر به درستی انجام نشود یا اگر بیمار دچار مشکلات خاصی باشد. برخی از این عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد موقت: بعد از جلسات فیزیوتراپی، برخی بیماران ممکن است احساس درد یا ناراحتی موقتی در ناحیه درمان شده داشته باشند. این درد معمولاً به دلیل فعالیت‌های فیزیکی و تمرینات جدید است.
- التهاب: افزایش فعالیت فیزیکی ممکن است باعث التهاب در ناحیه آسیب‌دیده شود.
- کوفتگی: در موارد استفاده از تکنیک‌های دستی یا فشار بر روی ناحیه خاصی، ممکن است کوفتگی ایجاد شود.
- تجربه احساس خستگی: انجام تمرینات و فعالیت‌های جدید ممکن است منجر به خستگی شود، به ویژه در ابتدای درمان.
- بدتر شدن وضعیت: در برخی موارد نادر، برنامه درمانی نادرست می‌تواند باعث بدتر شدن وضعیت‌های مزمن یا آسیب‌ها شود.
- عوارض روانی: برخی بیماران ممکن است در طول پروسه درمانی احساس استرس یا اضطراب کنند، به ویژه اگر نتایج مورد انتظار را به سرعت دریافت نکنند.
نکات پیشگیری از عوارض
- انتخاب فیزیوتراپیست معتبر: بسیار مهم است که با یک فیزیوتراپیست مجرب و معتبر مشورت کنید که برنامه درمانی مناسبی را برای شما طراحی کند.
- اطلاع‌رسانی درست به فیزیوتراپیست: هرگونه بیماری، داروهایی که مصرف می‌کنید یا سابقه آسیب‌دیدگی را به فیزیوتراپیست خود گزارش دهید تا او بتواند نگرانی‌های شما را در نظر بگیرد.
- رعایت دستورالعمل‌ها: توصیه‌ها و دستورات فیزیوتراپیست را به دقت دنبال کنید تا از بروز عوارض و آسیب‌های جدید جلوگیری شود.
اگر از فیزیوتراپی استفاده می‌کنید و هرگونه عوارض ناخواسته یا نگران‌کننده رخ داد، حتماً با فیزیوتراپیست یا پزشک خود مشورت کنید.
ریکاوری بعد از فیزیوتراپی چقدر طول می‌کشد؟
مدت زمان ریکاوری بعد از فیزیوتراپی به عوامل مختلفی بستگی دارد و می‌تواند متفاوت باشد. برخی از این عوامل شامل:
- نوع آسیب یا بیماری: نوع و شدت آسیب شما در تعیین مدت زمان ریکاوری تأثیرگذار است. آسیب‌دیدگی‌های حاد معمولاً به زمان کمتری نیاز دارند، در حالی که آسیب‌های مزمن ممکن است به زمان بیشتری برای بهبود نیاز داشته باشند.
- برنامه درمانی: نوع تمرینات و روش‌های درمانی که از سوی فیزیوتراپیست اعمال می‌شود، نیز بر زمان ریکاوری تأثیر دارد. اگر برنامه درمانی به درستی تنظیم شده باشد و به نیازهای خاص شما پاسخ دهد، ممکن است ریکاوری سریع‌تری داشته باشید.
- پاسخ بدن: هر فرد به درمان‌های فیزیوتراپی به طرق متفاوتی پاسخ می‌دهد. برخی افراد ممکن است سریعتر بهبود یابند، در حالی که برخی دیگر ممکن است نیاز به زمان بیشتری برای ریکاوری داشته باشند.
- عوامل سبک زندگی: عوامل مانند سن، سطح فعالیت، تغذیه و نحوه مدیریت استرس نیز می‌توانند تأثیرگذار باشند. افراد با سبک زندگی سالم معمولاً زمان ریکاوری کمتری دارند.
- توجه به توصیه‌های فیزیوتراپیست: رعایت دستورات و تمرینات خانگی که فیزیوتراپیست تجویز می‌کند، می‌تواند به تسریع در ریکاوری کمک کند.
به طور کلی، ریکاوری ممکن است از چند روز تا چند هفته و حتی چند ماه به طول بینجامد. بهتر است با فیزیوتراپیست خود مشورت کنید تا اطلاعات دقیقتری درباره مدت زمان ریکاوری متناسب با شرایط خاص خود دریافت کنید.
