در روش بیوفیدبک، برای درمان یبوست، از حسگرهای الکترونیکی درجهت نظارت بر فعالیت روده‌ها و عضلات کف لگن استفاده می‌شود؛ در این روش، با ارائه بازخوردهای دیداری و یا شنیداری به بیمار، نحوه کنترل این عضلات را به او آموزش می‌دهند. در زمان انجام بیوفیدبک برای رفع یبوست، درمانگر برای اندازه گیری هماهنگی و قدرت عضلات کف لگن، حسگرهای کوچکی را به آن‌ها متصل می‌کند.
هدف از انجام این روش، این است که نحوه تقویت کردن و هماهنگ نمودن عضلات کف لگن را به فرد آموزش دهند تا بتواند عملکرد روده‌های خود را بهتر کند و یبوست را برطرف نماید. بیوفیدبک برای درمان یبوست، یک روش بی‌خطر و موثر است و می‌توان از آن، همراه با سایر درمان‌ها مانند تغییر در رژیم غذایی، ورزش کردن و مصرف دارو، برای درمان یبوست، سود برد. در این مقاله به چگونگی روش بیوفیدبک برای درمان یبوست و فواید آن می‌پردازیم.
درمان یبوست با بیوفیدبک
اگر در هفته ۳ بار و یا کمتر از آن، دفع مدفوع داشته باشید، از نظر بالینی به آن یبوست گفته می‌شود. البته این امر در افراد متفاوت است؛ بعضی افراد اگر هر روز دفع مدفوع نداشته باشند احساس می‌کنند که مشکلی دارند.
افرادی که ۲ یا چند مورد از مشکلات زیر را داشته باشند، به یبوست مبتلا هستند:
- احساس تخلیه نشدن کامل مدفوع
- نیاز به فشار آوردن
- سفت و توده‌ای بودن مدفوع
- احساس انسداد
بیوفیدبک، همراه با ایجاد تغییراتی در تغذیه فرد، برای کاهش یبوست مزمن، به ویژه برای یک نوع خاص یبوست به نام دفع مدفوع دیس سینرژیک (کمتر از ۳ بار در هفته)، بهتر از داروها عمل می‌کند. دفع مدفوع دیس سینرژیک عارضه‌ای است که در آن، عضلات کف لگن، توانایی هماهنگ شدن با اعصاب و عضلات اطراف، برای ایجاد حرکات طبیعی روده‌ها را ندارند، که این امر باعث یبوست می‌شود. عملکرد طبیعی بدن برای دفع مدفوع باید مانند نفس کشیدن، خود به خود و به موقع صورت بگیرد؛ اما، این عملکرد در بعضی افراد مشکل ساز می‌شود.
بیوفیدبک یک رویکرد رفتاری است که برای کمک به افراد مبتلا به یبوست مزمن و شدید کارساز می‌باشد. در هنگام دفع مدفوع، عضلات کف لگن و اسفنکتر خارجی مقعد باید هنگامیکه فرد لگن را به سمت پایین خم می‌کند، شل شوند. بیوفیدبک در کمک به افرادی که به طور غیر ارادی این عضلات را منقبض می‌کنند و باعث بروز یبوست می‌شوند، مفید است.
مزایای استفاده از بیوفیدبک برای درمان یبوست
بیوفیدبک، یک درمان مفید برای یبوست است، زیرا به بیمار کمک می‌کند تا عضلات کف لگن خود را که در تنظیم حرکات روده نقش مهمی دارند، درک و کنترل کند. مزایای استفاده از بیوفیدبک برای درمان یبوست عبارتند از:
۱ـ بهبود عملکرد روده: بیوفیدبک در یادگیری نحوه هماهنگ کردن و تقویت عضلات کف لگن به بیماران کمک می‌کند تا بتوانند با این کار حرکات روده را بهبود ببخشند و یبوست را برطرف کنند.
۲ـ یک درمان غیر تهاجمی است: بیوفیدبک یک روش غیرتهاجمی و بی‌خطر است که در آن از هیچگونه دارو وجراحی استفاده نمیشود و می‌تواند برای افرادی که از درمان‌های تهاجمی پرهیز می‌کنند، جایگزین مناسبی باشد.
۳ـ یک درمان شخصی است: بیوفیدبک را می‌توان متناسب با نیازهای شخصی هر بیمار طراحی کرد؛ و درمانگر می‌تواند تمرینات و بازخوردهای بیوفیدبک را برای رفع علائم و نگرانی‌های خاص شما تنظیم کند.
۴ـ عوارض جانبی ندارد: بر عکس داروها، بیوفیدبک هیچ عارضه جانبی ندارد.
۵ـ نتایج درمانی طولانی مدت: به دلیل اینکه بیمار می‌تواند روش‌هایی را که در طول جلسات بیوفیدبک آموخته است، در خانه تمرین کند و عملکرد عضلات کف لگن و روده‌های خود را بهتر کند، بیوفیدبک نتایج دراز مدتی را ارائه می‌دهد.
بیوفیدبک روده برای چه افرادی توصیه نمیشود؟
این روش درمانی تقریبا برای همه افراد حتی کودکان نیز مناسب است، به جز موارد زیر که این درمان توصیه نمیشود:
- بیمارانی که بالای ۸۰ سال سن دارند.
- بیمارانی که به اختلالات مغزی و عصبی مانند آلزایمر و یا زوال عقل مبتلا هستند.
- افرادی که سابقه بیماری روانی دارند.
- بیماران بستری
- بیمارانی که مشکلات برقراری ارتباط دارند.
آمادگی‌های لازم قبل از درمان یبوست با بیوفیدبک
- تخلیه طبیعی روده و یا شستشوی روده در بیمارستان حداقل ۱ ساعت قبل از جلسه بیوفیدبک.
- قبل از بیوفیدبک، از مصرف کافئین و داروهای ملین، خودداری کنید، زیرا این مواد، در عملکرد طبیعی روده‌ها اختلال ایجاد می‌کنند.
- محدودیتی در مصرف مایعات و غذا وجود ندارد.
- اطلاعات مربوط به سلامت بیمار، مانند بیماری‌های زمینه‌ای و داروهای مصرفی باید قبل از بیوفیدبک به متخصصان گفته شود.
- در هنگام انجام بیوفیدبک، باید شلوار و لباس زیر خود را درآورید تا درمانگر بتواند حسگرها را روی عضلات کف لگن شما بگذارد. بهتر است که لباس راحتی بپوشید که بتوانید به آسانی آن را در آورید.
نحوه درمان یبوست با بیوفیدبک
بیوفیدبک برای درمان عارضه دفع مدفوع دیس سینرژیک، عضلات کف لگن را مجددا” آموزش می‌دهد. روش بیوفیدبک برای روده‌ها، درد ندارد، اما زیاد خوشایند نیست. در این روش، حسگرهای کوچکی را در داخل مقعد قرار می‌دهند و چند حسگر دیگر بر روی شکم گذاشته می‌شود و اگر زن باشید چند حسگر هم در داخل واژن می‌گذارند.
وضعیت بدن در هنگام بیوفیدبک، به تصمیم درمانگر بستگی دارد؛ ممکن است راست بنشینید و یا روی پهلوی چپ دراز بکشید. درمانگر از شما می‌خواهد که دستورالعمل‌هایی را انجام دهید مانند نفس کشیدن، دفع مدفوع و نگه داشتن مدفوع.
با انجام این دستورات، یک نمایش گرافیکی از فعالیت عضلانی خود را بر روی یک صفحه نمایش می‌بینید. این بازخورد باعث می‌شود که شما بتوانید نحوه واکنش عضلات خود را تغییر دهید، و یاد بگیرید زمان دفع مدفوع، به طور آگاهانه عضلات آن ناحیه را شل کنید.
مراقبت‌های لازم بعد از بیوفیدبک روده
بعد از بیوفیدبک روده، محدودیتی برای بیمار وجود ندارد و می‌تواند به فعالیت‌های روزانه خود بپردازد؛ اما بیمار باید تمرین‌هایی را که آموزش دیده است، به طور مداوم در خانه تکرار کند. برای اینکه آموزش بیوفیدبک، بالاترین تاثیرات خود را بگذارد، جلسات بیوفیدبک باید با فواصل زمانی مناسب دریافت شوند. با استفاده از آزمایش مانومتری آنورکتال، می‌توان بر کارایی و پیشرفت درمان با بیوفیدبک نظارت کرد.
درصد موفقیت درمان یبوست با بیوفیدبک
میزان برطرف شدن علائم یبوست در بیماران بین ۴۴٪ تا ۱۰۰٪ در مطالعات بالینی، بین بیماران متفاوت بوده است. البته برای تفسیر نتایج این مطالعات باید به این نکته توجه داشت که زمان پایان یک درمان موفق، به طور دقیق مشخص نیست و برای کسب نتایج درمانی بهتر، باید در پیگیری درمان و انجام مراقبت‌های لازم کوشا بود. مثلا، انجام تمرینات ورزشی ملایم و رژیم غذایی مناسب، به اندازه قابل توجهی، میزان موفقیت روش بیوفیدبک را بالا می‌برد.
عوارض بیوفیدبک روده
روش درمانی بیوفیدبک برای رفع یبوست، یک درمان غیر تهاجمی و بی‌خطر است و عوارض جانبی خاصی به همراه ندارد. البته، ممکن است کمی ناراحتی خفیف و یا عوارض جانبی موقت وجود داشته باشد، مانند:
۱ـ احساس ناراحتی در هنگام عمل: حسگرهایی که در زمان انجام بیوفیدبک بر روی عضلات کف لگن قرار می‌گیرند ممکن است باعث ایجاد ناراحتی یا فشار شوند.
۲ـ درد عضلانی: بعضی افراد بعد از بیوفیدبک، کمی درد عضلانی، مشابه درد عضلانی بعد از ورزش، را در ماهیچه‌های کف لگن خود احساس می‌نمایند.
۳ـ ایجاد تغییرات موقتی در روده: بعد از بیوفیدبک، ممکن است عادات روده کمی تغییر کند؛ مانند افزایش و یا کم شدن حرکات روده‌ها و یا تغییر حالت مدفوع؛ اما این تغییرات، خفیف و موقتی می‌باشند.
توجه داشته باشید که این عوارض باید پس از چند ساعت و یا چند روز، برطرف شوند. اما اگر این عوارض جانبی ادامه پیدا کرد و شدیدتر شد، باید با درمانگر خود تماس بگیرید.
درمان بیوفیدبک برای یبوست، در کل، یک روش درمانی بی‌خطر و موثر است و مزایای درمانی آن برای بسیاری از بیماران، بیشتر از عوارض جانبی موقت آن است.
هزینه درمان یبوست با بیوفیدبک
هزینه نهایی دوره درمان یبوست با بیوفیدبک در درجه اول به تعداد جلسات شما بستگی خواهد داشت. همچنین تخصص و مهارت پزشک طب فیزیکی و موقعیت مکانی کلینیک بر هزینه نهایی شما موثر خواهند بود.
جهت اطلاع از قیمت جلسات درمانی و مشاوره می‌توانید با شماره تلفن‌های ما در تماس باشید.
نتیجه گیری
بیوفیدبک، با ارائه دادن یک بازخورد دیداری، سرگرم کننده و مثبت، به شما در آموزش مجدد عضلات کف لگن کمک می‌کند. با جلسات متعدد و انجام تمرینات در منزل، می‌توانید به عضلات خود آموزش دهید و اسفنکترهای مقعد را شل کنید.
سؤالات متداول
پزشکان چه زمانی بیوفیدبک را برای درمان یبوست توصیه می‌کنند؟
بیوفیدبک زمانی برای درمان یبوست استفاد می‌شود که تغییر رژیم غذایی، استفاده از داروهای لاکساتیو و تغییر سبک زندگی بر درمان یبوست فرد تاثیری نداشته باشید. همچنین اگر بیمار دچار یبوست شدید، اختلالات دفعی و یا اختلال عضلات کف لگن باشد از بیوفیدبک برای درمان استفاده خواهد شد.
درمان بیوفیدبک برای یبوست چقدر طول می‌کشد؟
تعداد جلسات درمانی و مدت زمان آن‌ها متفاوت است. اگر بیمار مشکلات عصبی نداشته باشد، به ۶ تا ۸ جلسه بیوفیدبک در یک دوره ۳ ماهه نیاز خواهد داشت. جلسات درمانی به صورت هفتگی برنامه ریزی شده و با مشاهده بهبودی، تعداد جلسات کمتر می‌شود.
چه مدت طول می‌کشد تا بیوفیدبک برای یبوست موثر واقع شود؟
تقریبا بعد از مدت سه ماه می‌توانید تاثیرات مثبت بیوفیدبک را بر حرکات روده خود مشاهده نمایید.
آیا افراد مبتلا به یبوست مزمن و شقاق مقعدی می‌توانند از بیوفیدبک استفاده کنند؟
اگر بیمار شقاق مقعدی داشته باشد، قرار دادن حسگرهای بیوفیدبک در مقعد، با درد همراه است و ممکن است مشکل بیمار را تشدید نماید. بهتر است ابتدا با پزشک خود مشورت کنید تا ببینید که آیا بیوفیدبک روده، برای شما منع مصرف دارد یا خیر.
آیا بیوفیدبک برای همه مفید است؟
فواید درمانی بیوفیدبک در هر فردی متفاوت است، مشخص شده است که بیوفیدبک، علائم یبوست را در بسیاری از افراد کاهش می‌دهد.
کدام اختلالات روده را می‌توان با بیوفیدبک درمان کرد؟
درمان بیوفیدبک را، می‌توان برای درمان بعضی از اختلالات روده مانند، بی اختیاری مدفوع، یبوست و اسپاسم دردناک عضلات کف لگن مورد استفاده قرار داد.
