عارضه دیسک گردن زمانی روی می‌دهد که مرکز ژل مانند دیسک ستون فقرات از ناحیه‌ای ضعیف در دیواره بیرونی سفت آن پاره می‌شود و شبیه به ژلی است که از یک دونات خارج می‌گردد. گردن درد و دست درد، بی‌حسی یا گزگز ممکن است در نتیجه تماس مواد دیسک یا فشار آن روی عصب نخاع باشد. درمان با استراحت، مسکن، تزریق نخاعی و فیزیوتراپی اولین قدم برای رفع آن می‌باشد. اکثر بیماران در عرض 6 هفته بهبود می‌یابند. اگر علائم مستمر بودند، ممکن است جراحی توصیه گردد.
دیسک گردن چیست و چگونه ایجاد می‌شود؟
عارضه دیسک گردن زمانی روی می‌دهد که مرکز ژله‌ای شکل دیسک از دیواره محکم پاره شده دیسک بیرون بریزد. مواد ژله‌ای اعصاب نخاعی را تحریک کرده و گاهی باعث ایجاد تحریکات شیمیایی مانندی میگردند. درد به علت التهاب و ورم عصب نخاعی ناشی از فشار عارضه دیسک است. به مرور زمان، بیرون زدگی دیسک کمتر گشته و ممکن است درد مقداری یا کاملاْ تسکین یابد. در اکثر موارد، اگر گردن درد یا دست درد قرار باشد برطرف گردد، در عرض حدود 6 هفته رفع می‌گردد.
علائم و نشانه‌های رایج دیسک گردن
برخی علائم و نشانه‌های عارضه دیسک گردن:
- گردن درد. این درد معمولاْ در پشت یا کنار گردن ایجاد می‌گردد. می‌تواند درد خفیفی باشد که در هنگام لمس ایجاد می‌گردد یا درد تند و حالت سوزشی باشد.
- درد رادیکولار. این درد می‌تواند از اعصاب تحت فشار در گردن به شانه‌ها، بازوها، دست‌ها و یا انگشتان منتقل گردد. گاهی می‌تواند به صورت گرما یا شوک الکتریکی خود را نشان دهد.
- رادیکولوپاتی گردن. عصب تحت فشار یا ریشه عصبی ملتهب، ممکن است باعث ایجاد بی‌حسی یا ضعف در شانه، بازو، دست و یا انگشتان گردد. در برخی موارد، درد رادیکولار ممکن است با رادیکولوپاتی نیز همراه باشد.
- علائمی که با فعالیت‌ها یا حالت خاصی از سر بدتر می‌شوند. درد دیسک گردن در طی فعالیت‌هایی مانند ورزش کردن یا بلند کردن اجسام سنگین بدتر می‌گردد. حالات مشخصی از سر (مانند چرخاندن به یک سمت یا جلو آوردن سر) نیز ممکن است درد را بدتر کنند.
- سفتی گردن. درد و التهاب دیسک گردن ممکن است انجام برخی حرکات را مختل کرده و دامنه حرکتی را محدود کند.
الگوهای خاص درد و نقص‌های عصبی تا حد زیادی توسط محل عارضه دیسک مشخص میگردند.
علائم دیسک گردن با توجه به ریشه‌ی عصبی و مهره‌ای
ستون فقرات گردن شامل 7 مهره است که روی هم قرار گرفته و از C1 تا C7 به سمت پایین نام گذاری میگردند. دیسک‌های بین مهره‌ای بین مهره‌های مجاور هم قرار می‌گیرند. مثلاً دیسک C5-C6 بین مهره‌ای C5 و C6 قرار دارند. اگر دیسک C5-C6 آسیب ببیند، می‌تواند به ریشه عصبی مهره C6 فشار وارد کند. علائم و نشانه‌ها به علت عارضه دیسک گردن روی می‌دهند و بسته به اینکه کدام ریشه عصبی تحت فشار است متفاوت هستند.
دیسک گردن معمولاً بین مهره‌های C5-C6 و C6-C7 روی می‌دهد. این امر به ترتیب باعث ایجاد علائمی در C6 و C7 می‌گردد.
- عصب C2: گوش درد یا چشم درد، سردرد. پیشینه روماتیسم مفصلی یا بی ثباتی آتلانتو آکسیال
- عصب C4 ،C3: حساسیت مبهم گردن و عضله ذوزنقه‌ای و اسپاسم عضلانی
- عصب C5: درد گردن، شانه و کتف. خواب رفتگی/گزگز جانبی بازو. تاثیر روی حرکات اولیه از جمله ابداکشن شانه و انعطاف آرنج. ممکن است ضعف با خم شدن شانه، چرخش بیرونی و خواب رفتگی ساعد مشاهده گردد. رفلکس عضله دو سر نیز کاهش می‌یابد.
- عصب C6: درد گردن، شانه و کتف. خواب رفتگی جانبی ساعد، دست و دو انگشت کناری. حرکات اولیه مانند خم کردن آرنج و اکستنشن مچ دست تحت تاثیر قرار می‌گیرد. ممکن است ضعف همراه با ابداکشن شانه، چرخش رو به بیرون و سوپینیشن و پرونیشن ساعد (رفلکس براکیورادیالیس) مشاهده گردد.
- عصب C7: شانه درد و گردن درد. سوزش پشت ساعد و انگشت سوم. تحرکات اولیه که تحت تاثیر قرار می‌گیرند شامل کشیدن آرنج، خم کردن مچ دست و کاهش رفلکس عضلات سه سر بازو می‌شوند.
- تب و لرز
- تعرق شبانه
- کاهش وزن بی دلیل
- پیشینه آرتروز التهابی، بدخیمی، عفونت سیستمیک، توبرکلوزیس، ایدز، سرکوب سیستم ایمنی یا مصرف مواد مخدر
- درد مستمر
- نقاط حساس به لمس بر روی مهره‌ها
- لنفادنوپاتی گردن
علت ایجاد دیسک گردن
دلایل مرسوم عارضه دیسک گردن:
- تخریب دیسک به مرور زمان. دیسک، در طول مدت عمر به طور طبیعی رطوبت خود را از دست داده و انعطاف پذیری و تحمل آن نیز کمتر می‌شود. ترک‌ها و پارگی‌ها که در دیسک ایجاد میگردند، مقدار آب آن را کاهش می‌دهند.
- ژنتیک. عارضه دیسک نیز می‌تواند به ژنتیک خانواده مربوط شود.
- ضربه. ضربه مستقیم به ستون فقرات می‌تواند باعث ایجاد پارگی یا عارضه دیسک گردد. دیگر دلایل عارضه دیسک گردنی مانند اختلالاتی در بافت همبند یا ناهنجاری‌های دیگر در ستون فقرات کمتر رایج هستند.
عوامل تشدید کننده دیسک گردن
چندین عامل که احتمال ایجاد عارضه دیسک را افزایش می‌دهند:
- سبک زندگی مانند مصرف تنباکو، عدم ورزش منظم و تغذیه ناکافی، به طور قابل توجهی سلامت دیسک را به خطر می‌اندازد.
- همانطور که سن بدن بالا می‌رود، تغییرات بیوشیمیایی طبیعی باعث خشک شدن تدریجی دیسک‌های بین مهره‌ای شده و روی استحکام و انعطاف پذیری دیسک‌ها تاثیر می‌گذارد.
- حالت بدنی نامناسب با استفاده نادرست از مکانیک بدن از روی عادت می‌تواند فشار مضاعفی روی ستون فقرات گردنی وارد کند.
این عوامل را با تاثیر روزانه ساییدگی و پوسیدگی، صدمه، بلند کردن اجسام به صورت نادرست یا رگ به رگ شدن ترکیب کنید و به آسانی متوجه می‌شوید که چرا ممکن است دچار عارضه دیسک گردن شوید. عارضه دیسک گردن ممکن است به طور ناگهانی یا تدریجی در طی هفته‌ها یا ماه‌ها ایجاد گردد.
راه‌های تشخیص دیسک گردن
اگر بیماری مبتلا به دیسک گردن بود، پزشک ممکن است موارد زیر را برای تشخیص تجویز کند:
- عکسبرداری رزونانس مغناطیسی (MR): بهترین روش کلی برای تصویربرداری از ستون فقرات؛ ریشه‌های عصبی، دیسک‌های بین مهره‌ها و رباط‌ها است.
- اسکن توموگرافی رایانه‌ای(CT): مجموعه‌ای از عکس‌های اشعه ایکس توسط رایانه به تصاویر سه بعدی از ساختار بدن تبدیل می‌شوند.
- میلوگرافی: روشی که با تزریق مایع رنگی به ستون فقرات انجام شده و با مجموعه‌ای از تصاویر اشعه ایکس و CT اسکن همراه می‌شود. این روش ممکن است تصاویر مفیدی ایجاد کند که بریدگی کیسه مایع نخاعی که به علت برجستگی، عارضه دیسک یا خارهای استخوانی که ممکن است روی طناب نخاعی یا اعصاب فشار بیاورد را نشان دهد.
- الکترومیوگرافی: آزمایشات فعالیت الکتریکی ریشه عصبی به تشخیص دلیل درد کمک می‌کند.
از آنجایی که دیسک گردن ممکن است باعث ایجاد علائم مشابه به دیگر بیماری‌های زوال ستون فقرات شود، جراح ممکن است روش‌های تشخیصی متفاوتی را برای حذف بیماری‌های احتمالی دیگر درخواست کند.
راه‌های درمان دیسک گردن
باید گزینه‌های درمانی مرسوم را، مخصوصاً اگر علائم هشدار دهنده ندارید، برای عارضه دیسک گردن انجام دهید. با این حال، در برخی موارد، گزینه‌های درمانی جراحی ضروری است.
اصلاح سبک زندگی
عوارض دیسک گردن معمولاً زمانی که برای اولین بار ایجاد می‌گردد یا به صورت متناوب، مثلاً در طی انجام فعالیتی، دردناک‌تر است. اگر گردن درد شدید باشد و یا به دست و بازو منتقل گردند، دوره استراحت کوتاه یا اصلاح فعالیت توصیه می‌گردد. برخی مثال‌ها ممکن است به صورت زیر باشند:
- خودداری از فعالیت‌های سنگین مانند فعالیت‌های جسمانی یا ورزش کردن
- اجتناب از حرکات خاصی که درد را بدتر می‌کنند، مانند چرخاندن سر به طرفین
- اصلاح حالت خواب مانند تغییر بالش و یا خوابیدن روی کمر به جای پهلو یا شکم
استراحت به کمتر شدن درد دیسک گردن کمک می‌کند. همانطور که درد کاهش می‌یابد، سطح فعالیت ممکن است دوباره افزایش یابد.
درمان با استفاده از گردنبندها و ترکشن‌ها
در بیماران مبتلا به گردن درد حاد، دوره کوتاه مدت (حدوداً یک هفته) استفاده از بریس ثابت کننده گردن ممکن است در طی دوره التهاب حاد مفید باشد.
حرکات کششی ممکن است برای کاهش علائم رادیکولار مربوط به عارضه دیسک مفید باشد. از نظر تئوری، کشش نوروفورامن (منفذ عصبی) را عریض کرده و فشار روی عصب را کاهش می‌دهد که منجر به بهبود علائم می‌گردد. این درمان شامل ایجاد تقریباً 3 تا 5 کیلوگرم کشش در زاویه حدوداً 24 درجه از خم شدگی گردن به مدت 15 تا 20 دقیقه می‌شود.
درمان با کمپرس سرد و گرم
قرار دادن یخ به مدت 15 تا 20 دقیقه ممکن است باعث کاهش التهاب و تسکین درد گردد. برخی ممکن است 15 تا 20 دقیقه از پک گرم نیز استفاده کنند تا درد تسکین یابد. در هر صورت، برای استفاده از سرما و گرما، دو ساعت فاصله قرار دهید تا احتمال آسیب پوستی کاهش یابد.
طب سوزنی
طب سوزنی نوعی تسکین درد است که با وارد کردن سوزنهای ریز به پوست در نقاط مشخص بدن انجام می‌شود و اندورفین و دیگر مسکن‌های طبیعی را رها می‌کند. اگر می‌خواهید بدانید که آیا طب سوزنی برای گردن درد شما مفید است، در اینجا برخی از مزایای طب سوزنی ذکر می‌گردد:
- بهبود وضوح ذهنی و افزایش انرژی
- بهبود سیستم ایمنی
- عوارض جانبی کم یا بدون عارضه
- تسکین درد در ناحیه مورد نظر
طب سوزنی برای گردن درد آسان و در دسترس می‌باشد. سوزنهای استریل شده بسته به بیماری شما در بدن قرار می‌گیرند و تا حدود 25 دقیقه همانطور رها میگردند. طب سوزنی برای مبتلایان به عارضه دیسک گردن مرسوم است، اما برای تمامی بیماری‌های گردنی نیز مفید است. از آنجا که درد عارضه دیسک گردن مستمر بوده، اکثر افرادی که مسکن‌های خود را همراه با طب سوزنی مصرف کرده‌اند، تسکین قابل توجهی را داشته‌اند.
درمان با ماساژ
ماساژ آرام ممکن است با کمک به شل شدن عضلات، افزایش جریان خون و تقویت آرامش، مقداری تسکین درد ایجاد کند. اگر ماساژ درد را بدتر کرد، بلافاصله آن را متوقف کنید.
تزریق PRP
پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) نوعی داروی بازسازی است که بدن از توانایی ترمیم خود در این روش استفاده می‌کند. در تزریق پی‌آرپی، پیش از تزریق، پلاسمای دارای فاکتورهای رشد به ناحیه آسیب دیده (که در این مورد دیسک گردن است)، جدا شده و سپس تغلیظ می‌شوند. از آنجایی که از خون خود بیمار برای درمان استفاده می‌شود، احتمال ایجاد عوارض جانبی بسیار پایین است. اثرات PRP برای عارضه دیسک گردن با نتایج ماندگار تا 8 سال بعد از درمان مشاهده شده است.
درمان با لیزر سرد
لیزر درمان سرد یا سطح پایین (LLLT) درمانی است که از طول موج نوری خاصی برای تعامل با بافت استفاده کرده و گمان می‌شود که به تسریع فرایند درمان کمک می‌کند. لیزرهای سرد دستگاه‌های دستی هستند که توسط متخصص استفاده می‌شوند و اغلب به اندازه چراغ قوه هستند. بسته به ناحیه تحت درمان و دوز ایجاد شده با یونیت لیزر سرد، لیزر چندین بار مستقیماً روی ناحیه آسیب دیده قرار می‌گیرد. تحقیقات ثابت کرده‌اند که LLLT درمانی موثر برای درمان درد مربوط به دیسک گردن می‌باشد.
درمان با امواج شاک ویو
تحقیقات نشان می‌دهند که شاک ویو تراپی در رابطه با برنامه فیزیوتراپی برای عارضه دیسک گردن تأثیر قابل توجهی بر کاهش درد و بهبود وضعیت عملکرد کلی بیماران دارد. این اثرات مطلوب به طور ویژه برای دوره طولانی هستند. شاک ویو درمانی همراه با تمرینات تثبیت کننده مرکزی، در مقایسه با تمرینات استاندارد، منجر به بهبود بسیاری از نوسانات وضعیت بیماران مبتلا به عارضه دیسک می‌شود.
درمان با استفاده از دارو
داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی (NSAIDs) به کاهش التهاب در بدن کمک می‌کنند. زیرا بدترین درد‌های دیسک گردن به علت التهاب ریشه‌های عصبی و دیگر بافت‌ها ایجاد میگردند. NSAIDs بدون نسخه (Advil ،Aleve ،Motrin) معمولاً اولین داروهای توصیه شده هستند.
اگر داروهای بدون نسخه تسکین درد کافی را ایجاد نکردند، پزشک ممکن است دیگر مسکن‌ها را برای مدت کوتاهی تجویز کند. برخی مثال‌ها شامل NSAIDs تجویز شده قوی، شل کننده عضلات یا استروئیدهای خوراکی می‌شوند. به علت ایجاد احتمال عوارض جانبی خطرناک، مسکن‌های تجویزی فقط برای مدتی کوتاه، مثلاً در هنگام شدت درد یا برای یک یا دو هفته تجویز می‌شوند.
تزریق دارو
اگر داروهای خوراکی و فیزیوتراپی درد را به اندازه کافی تسکین ندادند، تزریق درمانی ممکن است در نظر گرفته شود. اکثر تزریقات انجام شده برای گردن درد با استفاده از فلوروسکوپی (هدایت‌گر اشعه ایکس) و رنگ کنتراست به منظور مشاهده مکان دقیق وارد شدن سوزن در ستون فقرات انجام می‌شود. هدف تزریق برای عارضه دیسک گردن قرار دادن مستقیم دارو در جای مورد نیاز بدون آسیب جدی به ساختارهای ستون فقرات، مانند ریشه‌های عصبی، رگ‌های خونی یا طناب نخاعی است. دو تزریق مرسوم برای دیسک‌های گردن:
- تزریق استروئید اپیدورال گردن. محلول استروئید به درون فضای اپیدورال (لایه بیرونی کانال ستون فقرات) تزریق می‌گردد تا التهاب را کاهش دهد. این تزریق تا حد زیادی رایج‌ترین تزریق برای عارضه دیسک می‌باشد.
- تزریق ریشه عصبی انتخابی. محلول استروئید و بی‌حسی نزدیک عصب نخاعی که از منفذ بین مهره‌ها خارج می‌گردد، تزریق می‌شود. این تزریق برای کمک به تشخیص اینکه شاید ریشه عصبی باعث ایجاد درد شود نیز استفاده می‌گردد.
بسیاری از بیماران بیان کرده‌اند که حداقل مقداری تسکین درد بعد از تزریق به دیسک گردن را داشته‌اند. عارضه نادر ولی جدی ممکن است روی دهد، بنابراین در مورد خطرات و مزایای احتمالی بهتر است با پزشک مشورت کنید.
درمان با جراحی
اگر علیرغم درمان‌های بدون جراحی، درد و علائم بدتر گردند، جراح ستون فقرات گردن ممکن است جراحی را توصیه کند. اگر فتق دیسک گردن به طناب نخاعی فشار وارد کند، ممکن است جراحی ضروری باشد. هدف جراحی ستون فقرات از بین بردن فشار ایجاد شده از فتق دیسک است.
مرسوم‌ترین روش، دیسککتومی است (چه برای قسمتی از دیسک یا برداشتن کامل دیسک آسیب دیده). این جراحی معمولاً از جلوی گردن انجام می‌شود (دیسککتومی داخلی نامیده می‌شود). گاهی دسترسی به فتق دیسک از سمت پشت و برداشتن بخشی از لامیا (صفحه استخوانی کوچک که کانال نخاعی را می‌پوشاند) ضروری است. نام این روش لامینکتومی (لامینکتومی خلفی) است. اغلب، هر دو درمان می‌توانند به صورت کم تهاجمی و گاهی در مرکز سرپایی جراحی ستون فقرات انجام شوند. برای برخی بیماران، گزینه دیگر جراحی تعویض با دیسک مصنوعی گردن است.
راه‌های پیشگیری از دیسک گردن
اگرچه عارضه دیسک گردن معمولاً با بالا رفتن سن ایجاد می‌گردد، می‌تواند اینگونه نیز نباشد، زیرا قابل پیشگیری هستند. برای کمک به اینکه بدانید چگونه قابل پیشگیری هستند، پنج نکته وجود دارد که می‌توانند احتمال دیسک گردن و کمر درد را کم کنند.
- ورزش: تقویت عضلات مرکزی بدن، مثلاً شکم، ثباتی را برای ستون فقرات ایجاد کرده و احتمال ایجاد عارضه دیسک را کاهش می‌دهد. به علاوه، ورزش‌های هوازی که به کمر فشار وارد نمی‌کنند، مانند شنا، پیاده‌روی تند و دوچرخه سواری می‌توانند به کاهش وزن کمک کرده و احتمال پارگی دیسک را کاهش دهند.
- استفاده از فرم درست: استفاده از حالت بدنی نامناسب در هنگام بلند کردن اجسام سنگین می‌تواند فشار غیر ضروری را روی ستون فقرات ایجاد کرده و باعث بروز دیسک گردن شود. به جای خم شدن و برداشتن اجسام با کمر قوز کرده یا خم شده، روی زانوها پایین آمده و جسم سنگین را بردارید.
- بهبود حالت بدنی: اگر حالت نامناسب بدنی دارید، احتمال ایجاد دیسک گردن و کمر درد بیشتر می‌گردد. این امر به ویژه برای کسانی که به سمت رایانه خود برای مدت طولانی خم می‌شوند صادق است. برای بهبود حالت بدنی خود، صاف بایستید و سعی کنید شانه‌های خود را در راستای لگن و چانه را موازی زمین قرار دهید. ایجاد تغییرات ارگونومیک در محیط کاری می‌تواند بهبودی قابل توجهی در حالت بدنی ایجاد کرده، احتمال بروز دیسک گردن را کاهش دهد.
- نخوابیدن روی شکم: حالت خوابیدن به اندازه حالت بدن در طول روز، در سلامت ستون فقرات شما تاثیر دارد. خوابیدن روی شکم فشار زیادی روی کمر و گردن وارد می‌کند و باید از انجام آن اجتناب کرد.
- ترک سیگار: اخیراً متوجه شده‌اید که سیگار کشیدن برای سلامتی و تندرستی مضر است، همچنین عوارضی برای دیسک‌ها نیز دارد و احتمال پاره شدن آنها را بیشتر می‌کند.
سوالات پرتکرار
آیا عارضه دیسک گردن خود به خود رفع می‌گردد؟
گاهی فتق دیسک گردن خود به خود یا با اقدامات مراقبتی ساده جسمانی رفع می‌گردد.
در صورت ابتلا به عارضه دیسک گردن چه کارهایی نباید انجام داد؟
اگر دیسکی روی عصب گردن شما فشار می آورد و گردن درد همراه با درد بازو، بی حسی، گزگز و ضعف را ایجاد می کند، مهم‌ترین کاری که باید انجام دهید این است که از تمام ضربه‌های شدید و فعالیت‌های سخت که گردن را درگیر می‌کنند، مانند دویدن، بسکتبال، فوتبال، پرش، ایروبیک سطح بالا پرهیز کنید.
چه اتفاقی می‌افتد اگر عارضه دیسک گردن رفع نشود؟
اگر عارضه دیسک درمان نشود، ممکن است درد شدید و تیز، فلجی بخشی از بدن یا عدم توانایی کنترل حرکات روده در شرایط وخیم ایجاد گردد.
چه زمانی برای رفع دیسک گردن جراحی نیاز است؟
در دیسک گردن، معیار جراحی شامل 6 ماه علائم مستمر و عدم تاثیر درمان سنتی است.
آیا C5-C6 می‌تواند روی پاها تاثیر بگذارد؟
صدمه به ستون فقرات در سطح C5-C6 ممکن است باعث ایجاد درد و ضعف در دست‌ها و یا پاها گردد.
رابطه بین آرتروز گردن و عارضه دیسک گردن چیست؟
عارضه دیسک گردن ممکن است باعث ایجاد آرتروز گردن یا اسپوندیلوزیس گردن گردد. اما این ارتباط معمولاً دو طرف نیست.
آیا بارداری می‌تواند منجر به عارضه دیسک گردن شود؟
دیسک گردن در دوره بارداری می‌تواند حتی دردناک‌تر شود. قابل توجه است که این بیماری می‌تواند در زنان باردار شایع باشد، که به علت افزایش وزن قابل پیش‌بینی و فشار روی ستون فقرات است.
