درد کف پا میتواند نتیجه یک یا مجموعه‌ای از مشکلات باشد. بیماران اغلب احساس سفتی، کشیدگی، سوزش یا پارگی در قوس میانی پا، جلوی پاشنه پا و سینه پا را تجربه می‌کنند.
درد کف پا میتواند به طور ناگهانی و در اثر یک پیاده روی طولانی یا یک رویداد ورزشی یا به تدریج در طی یک دوره زمانی مانند راه رفتن با کفش‌های نامناسب ایجاد شود. درد کف پا میتواند به طور مداوم وجود داشته باشد و در فعالیت‌های روزانه اخلال ایجاد کند.
علت ایجاد درد کف پا
اگر به عضلات، استخوان‌ها، رباط‌ها یا تاندون‌هایی که کف پای شما را تشکیل می‌دهند آسیب وارد شود دچار درد می‌شوید. احتمالا ایجاد این آسیب‌ها در صورت وجود شرایط زیر بیشتر است:
- افزایش وزن
- افزایش سن
- شرایط عصبی
- فشار فیزیکی
موارد زیر به طور شایع باعث درد کف پا می‌شوند:
گرفتگی کف پا
گرفتگی پا نوعی گرفتگی عضلانی است که اغلب یا در کف پا یا نزدیک انگشتان پا یا در قسمت بالایی پا رخ می‌دهد. گرفتگی عضلانی در واقع انقباضات غیر ارادی عضله است. این اسپاسم‌ها می‌توانند در حین فعالیت‌های روزانه ایجاد شوند یا فرد را در نیمه شب از خواب بیدار کنند. گرفتگی پا مانند سایر گرفتگی‌های عضلانی میتواند باعث درد خفیف تا شدید شود. این درد تا زمانی که عضله شل شود و گرفتگی به پایان برسد ادامه دارد.
التهاب فاسیای پلانتار
التهاب کف پا یکی از شایع ترین بیماری‌هایی است که باعث درد کف پا و پاشنه پا میشود. این وضعیت شامل فاسیای پلانتار است یعنی نوار بافت سخت و فیبری که در امتداد کف پا قرار دارد. فاسیای کف پا به استخوان پاشنه و پایه انگشتان پا متصل میشود و از کف پا حمایت می‌کند و نقش مهمی در مکانیک طبیعی پا حین راه‌رفتن دارد.
فشار یا تنش در فاسیای پلانتار زمانی که وزن خود را روی پا قرار می‌دهید افزایش میابد. هنگامی که به سینه پا و انگشتان پا فشار می‌آورید تنش هم افزایش میابد. با فعالیت بیش از حد یا به مرور زمان فاسیا بخشی از خاصیت ارتجاعی یا انعطاف پذیری خود را از دست می‌دهد و میتواند با فعالیت‌های معمول روزانه تحریک شود.
صافی کف پا
صاف بودن کف پا وضعیتی است که در آن یک یا هر دو پا دارای قوس کم یا بدون قوس هستند. در این حالت وقتی می‌ایستید بالشتک‌های پا به زمین فشار می‌آورند. معمولا شما نمی‌توانید کف پا را ببینید اگر چه گاهی اوقات زمانی که پا را بلند می‌کنید کف پا دیده میشود. کف پای صاف برای اکثر افراد مشکلی ایجاد نمی‌کند. اگر صافی کف باعث درد یا مشکلات دیگر شود میتوانید از برخی درمان‌ها کمک بگیرید.
چرخش مچ پا به داخل یا اور پرونیشن
اورپرنیشن به این معنی است که در حین حرکت پای شما به سمت داخل می‌چرخد. اگر مچ پای شما به سمت داخل خم شده باشد لبه بیرونی پاشنه شما ابتدا به زمین برخورد می‌کند و سپس پای شما به سمت داخل روی قوس میرود. همانطور که قوس صاف و کشیده میشود عضلات تاندون‌ها و رباط‌ها کشیده می‌شوند. شما ممکن است بیشتر در معرض خطر ایجاد آسیب‌های خاص قرار داشته باشید.
سندروم تونل تارسال
تونل تارسال (منشا سندرم تونل تارسال) فضای باریکی است که در قسمت داخلی مچ پا در کنار استخوان‌های مچ پا قرار دارد. تونل با یک رباط ضخیم (فلکسور رتیناکولوم) پوشیده شده است که از ساختارهای درون تونل یعنی شریان ها، سیاهرگ ها، تاندون‌ها و اعصاب محافظت و نگهداری می‌کند. یکی از این ساختارها عصب تیبیال خلفی است که کانون سندرم تونل تارسال است.
سندرم تونل تارسال فشار روی عصب تیبیال خلفی است که در هر نقطه از مسیر عصب که از داخل مچ پا به داخل پا میرود علائم ایجاد می‌کند.
شکستگی تنشی استخوان کف پا
شکستگی تنشی یک ترک کوچک در استخوان یا کبودی شدید در استخوان است. اکثر شکستگی‌های تنشی ناشی از فعالیت‌های بیش از حد و تکراری است. این مشکل در دوندگان و ورزشکارانی که در رشته‌هایی مانند فوتبال و بسکتبال شرکت می‌کنند رایج است.
درد ناشی از شکستگی‌های تنشی معمولا به تدریج ایجاد میشود و در طول فعالیت‌های تحمل وزن بدتر میشود. همچنین معمولا در محل شکستگی حساسیت نقطه‌ای را تجربه می‌کنید. شکستگی‌های تنشی گاهی اوقات زمانی اتفاق میافتد که افراد فعالیت‌های خود را تغییر می‌دهند؛ مانند امتحان کردن یک ورزش جدید، افزایش ناگهانی شدت تمرینات، یا تغییر سطح تمرین (دویدن روی تردمیل به جای دویدن در فضای باز)
درد زیر پنجه و انگشتان پا یا متاتارسالژی
متاتارسالژی وضعیتی است که سینه پای شما دردناک و ملتهب می‌کند. اگر در فعالیت‌هایی که شامل دویدن و پریدن است شرکت کنید ممکن است علائم شما بدتر شوند. دلایل دیگری هم وجود دارد از جمله بدشکلی پا و کفش‌های خیلی تنگ یا خیلی گشاد. اگرچه این وضعیت به طور کلی جدی نیست، اما میتواند بر زندگی شما تاثیر داشته باشد. خوشبختانه درمان‌های خانگی مانند یخ و استراحت اغلب علائم را تسکین می‌دهند. پوشیدن کفش مناسب با کفی‌های ضربه گیر ممکن است از مشکلات بعدی متاتارسالژی جلوگیری کرده یا آن را به حداقل برساند.
مورتون نوروما (نورومای مورتون)
نورومای مورتون یک بیماری دردناک است که روی سینه پا ایجاد میشود و معمولا ناحیه بین انگشتان سوم و چهار را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این مشکل باعث میشود احساس کنید که روی سنگ ریزه ایستاده‌اید. نورومای مورتون شامل ضخیم شدن بافت اطراف یکی از اعصاب منتهی به انگشتان پا است. این وضعیت میتواند باعث درد شدید و سوزش پا شود. ممکن است در انگشتان پا دچار گزگز، سوزش یا بی حسی شوید.
قوس زیاد کف پا
قوس زیاد کف پا اگرچه در کودکان خردسال غیر معمول است، اما میتواند در هر سنی رخ دهد و یک یا هر دو پا را درگیر کند.
این مشکل بسته به ارتفاع قوس کف، علت ابتلا و اینکه آیا باعث درد میشود میتواند متفاوت به نظر برسد. برای برخی از کودکان قوس زیاد کف پا باعث ایجاد فشار اضافی بر روی سینه پا و پاشنه پا در هنگام ایستادن یا راه رفتن شده و باعث درد، مشکل در پوشیدن کفش و بی ثباتی پا (مستعد رگ به رگ شدن) میشود. برای افراد هم قوس زیاد کف پا میتواند منجر به تغییر شکل شدید شود و باعث شود کودک روی قسمت بیرونی پای خود راه برود.
نوروپاتی محیطی
نوروپاتی محیطی در نتیجه آسیب به اعصاب خارج از مغز و نخاع (اعصاب محیطی) اغلب باعث ضعف، بی حسی و درد در دست‌ها و پاها میشود. همچنین میتواند سایر نواحی و عملکردهای بدن از جمله هضم، ادرار و گردش خون را تحت تاثیر قرار دهد.
سیستم عصبی محیطی شما اطلاعاتی را از مغز و نخاع (سیستم عصبی مرکزی) به بقیه بدن ارسال می‌کند. اعصاب محیطی هم اطلاعات حسی را به سیستم عصبی مرکزی می‌فرستند.
سزاموئیدیت
سزاموئیدیت یک نوع خاص از تاندونیت (التهاب تاندون‌ها) است که در سینه پا رخ می‌دهد. از آنجایی که تاندون‌های سینه پا دارای استخوان‌های کنجدی کوچکی هستند این استخوان‌ها می‌توانند همراه با تاندون‌ها ملتهب شوند.
فعالیت‌هایی که به طور مکرر وزن را به سینه پا منتقل می‌کنند (از جمله دویدن، رقصیدن و راه رفتن با کفش‌های پاشنه بلند) می‌توانند این تاندون‌ها و استخوان‌ها را تحت فشار قرار دهند و باعث التهاب و درد شوند.
اختلال عملکرد تاندون تیبیال خلفی
نارسایی تاندون تیبیال خلفی (PTTD) شایع‌ترین علت ناهنجاری اکتسابی کف پای صاف بزرگسالان است. ناتوانی تاندون بر ساختارهای لیگامانی اطراف اثر می‌گذارد و در نهایت منجر به درگیری و تغییر شکل استخوان میشود.
میزان پیشرفت این بیماری در این بررسی توضیح داده خواهد شد. PTTD یک اختلال پیشرونده و ناتوان کننده است که به دلیل محدودیت در تحرک، درد شدید و ضعف میتواند برای بیماران مضر باشد. عوامل خطر برای این بیماری مورد مطالعه قرار گرفته است و ممکن است شامل فشار خون بالا، چاقی، دیابت، آسیب قبلی یا قرار گرفتن در معرض استروئید باشد.
فیبروماتوز کف پا
فیبروم کف پا یک رشد خوش خیم نادر روی فاسیای کف پا است، رباط نواری لاستیکی که از پاشنه پا تا انگشتان پا کشیده میشود. فیبروم‌های کف پا کوچک هستند (معمولا کمتر از 2.5 سانتیمتر) و روی کف پا رشد می‌کنند. ممکن است در ابتدا متوجه آن نشوید، اما در نهایت فیبروم کف پا میتواند باعث درد پا شود به خصوص زمانی که کفش می‌پوشید. فیبروم‌های کف پا همیشه خوش خیم هستند. به این معنی که آنها هرگز علامت (یا علت) سرطان نیستند. اگر به طور مکرر به فیبروم کف پا مبتلا می‌شوید ممکن است فیبروماتوز کف پا داشته باشید یعنی وضعیتی که بدن شما تمایل به ایجاد فیبروم کف پا در آینده را دارد.
چه زمانی برای درد کف پا به پزشک متخصص مراجعه کنیم؟
درد گاه به گاه کف پا معمولا دلیل برای نگرانی نیست. در این موارد ممکن است بتوانید با درمان‌های خانگی مانند خیس کردن پا، ماساژ یا استراحت درد را درمان کنید. اگر مکررا درد را تجربه می‌کنید، اگر درد با درمان‌های خانگی بهبود نمیابد یا بدتر میشود با پزشک صحبت کنید.
درد کف پا میتواند به وضعیت جدی تری تبدیل شود و حتی ممکن است منجر به آسیب پشت، زانو و مچ پا شود. اگر دیابت دارید مراقبت از آسیب یا درد پا برای شما بسیار مهم است.
تشخیص علت درد کف پا
پزشک وضعیت شما را بررسی می‌کند و به صورت فیزیکی محل درد را معاینه می‌کند. پزشک احتمالا از شما می‌خواهد که در حین فشار دادن به رباط، خم شوید و پای خود را نشان دهید. پزشک شما همچنین به دنبال علائم التهاب مانند قرمزی یا تورم خواهد بود. رفلکس ها، هماهنگی، تعادل و تون عضلانی شما همگی بررسی خواهد شد.
آزمایشات تشخیصی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- اشعه ایکس
- اسکن ام آر آی
- سی تی اسکن
- سونوگرافی
اطلاع زمان و مکان ایجاد درد کف پا میتواند کلید تشخیص علت درد باشد.
درمان درد کف پا
ممکن است بتوانید درد کف پا را به تنهایی در خانه با تغییرات جزئی در سبک زندگی تسکین دهید. با این حال بهتر است برای دریافت درمان مناسب با متخصص طب فیزیکی یا پزشک مشورت کنید.
اساسا گزینه‌های درمانی برای درد کف پا به علت آن بستگی دارد. اما درمان‌های رایجی که برای درمان علل درد در نظر گرفته می‌شوند عبارتند از:
دارو
داروهای بدون نسخه و کفش‌های مناسب ممکن است به کاهش درد و جلوگیری از آسیب در آینده کمک کنند. داروهای ضد التهابی غیر استراوئیدی (NSAIDs)، مانند ایبوپروفن هم ممکن است به کاهش التهاب و درد کمک کنند.
فیزیوتراپی
یک فیزیوتراپیست میتواند تغییرات ساده در سبک زندگی مانند کشش‌های هدفمند و تمرینات ویژه برای افزایش طول و تقویت عضلات را به شما آموزش دهد. آنها همچنین می‌توانند انواع خاصی از کفش‌ها و کفی‌ها را پیشنهاد کنند که میتواند درد کف پا را التیام بخشد، وضعیت بدنی شما را بهبود بخشد و قسمت مرکزی بدن شما را تقویت کند.
شاک‌ویو تراپی
شاک ویو تراپی بیرون بدنی (ESWT) سال‌هاست که در درمان بیماری‌های مزمن مورد استفاده قرار می‌گیرد و میزان موفقیت بسیار خوبی در تحقیقات بالینی نشان می‌دهد. شاک‌ویو تراپی با استفاده از دستگاهی انجام میشود که امواج کم انرژی را از طریق پوست شما به محل آسیب تولید می‌کند. نشان داده شده است که این روش سطح درد را کاهش می‌دهد و زمان بهبودی را تسریع می‌بخشد. این روش با:
- افزایش جریان خون به بافت‌های اطراف
- تحریک فرآیندهای بهبودی ناشی از سلول‌های بنیادی
- عملکرد رشته‌های عصبی خاص را کاهش می‌دهد و در نتیجه درد کاهش میابد.
لیزر درمانی
لیزر درمانی سطح پایین یک روش غیر تهاجمی ترمیمی است. این روش میتوکندری سلولی را تحریک می‌کند و یک پاسخ التهابی درجه پایین را آغاز می‌کند، سپس بدن تحریک میشود تا گردش خون فاسیای ضخیم شده را بهبود بخشد. این امر با تحریک سیستم ایمنی بدن روند بهبودی را تقویت می‌کند.
لیزر درمانی سطح پایین در درمان هر دو فاسیای حاد کف پا موثر است.
تزریق پی آر پی (PRP)
پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) با کاربردهای فعلی برای تاندونیت، درد مفاصل، جراحی فک و صورت، جراحی قلب و عروق، درمان زخم‌های بافت نرم، فاسیای کف پا و جراحات به طور فزاینده‌ای محبوب میشود.
پی آر پی نوعی درمان ترمیمی است. این درمان جزئی از خون کامل است که از طریق خون گیری از بیمار انجام میشود. خون سانترفیوژ میشود و سپس به ناحیه آسیب دیده تزریق میشود. سانترفیوژ خون را به سه قسمت جدا تقسیم می‌کند: پلاسمای ضعیف پلاکتی، پی آر پی و گلبول‌های قرمز. پزشک پی آر پی را به ناحیه آسیب دیده تزریق می‌کند.
پی آر پی دارای غلظت بالایی از فاکتورهای رشد از جمله فاکتور رشد مشتق از پلاکت، فاکتور رشد تغییر دهنده، فاکتور رشد اندوتلیال عروقی و فاکتور رشد اپیتلیال است. این پروتئین‌ها اثرات بازسازی دارند. تزریق پی آر پی ترشح فاکتورهای رشد را افزایش می‌دهد تا روند بهبودی را سرعت بخشد.
مطالعات نشان می‌دهد که پی آر پی از نظر درد و نتایج عملکردی در درمان بیماران مبتلا به فاسیای کف پا مانند سایر درمان‌ها موثر است.
راه‌های پیشگیری از درد گرفتن کف پا
داشتن یک سبک زندگی سالم برای پیشگیری از درد کف پا و همچنین در نظر گرفتن عوامل زیر بسیار موثر است:
- کفش‌های راحت با درج کفش بپوشید. از پا برهنه راه رفتن یا پوشیدن کفش‌هایی نامناسب مانند دمپایی خودداری کنید. پوشیدن کفش‌های نامناسب روی سطوح سخت برای مدت طولانی بسیاری از مشکلات را برای شما ایجاد می‌کند که باعث دردکف پا میشود.
- کشش: یک برنامه ورزشی منظم شامل تمرینات کششی را شروع کنید. کشش ساق پا و سایر قسمت‌های پا میتواند به وضعیت پاهای شما کمک کند. از تشک‌های ضد خستگی استفاده کنید. اگر برای مدت طولانی در یک نقطه بایستید این تشک ها می‌توانند به کاهش خطر ابتلا به درد پا کمک کنند. اگر زمان زیادی را صرف شستن ظرف ها می‌کنید یکی را روی زمین جلوی سینک آشپزخانه قرار دهید. اگر میز ایستاده دارید میز کار تهیه کنید.
سوالات پرتکرار
آیا درد کف پا خود به خود از بین میرود؟
وقتی شروع به راه رفتن می‌کنید درد به تدریج از بین میرود. با ادامه داده راه رفتن درد ممکن است عود کند، اما معمولا پس از استراحت از بین میرود.
اگر هنوز درد دارید با پزشک خود صحبت کنید.
آیا در کف پا جدی است؟
اگر مکررا درد دارد یا اگر درد یا درمان‌های خانگی بهبود نمیابد یا بدتر میشود با پزشک خود صحبت کنید. درد کف پا میتواند به وضعیت جدی تری تبدیل شود و حتی ممکن است منجر به آسیب پشت، زانو و مچ پا شود.
چه بیماری‌هایی می‌توانند باعث درد پا شوند؟
مشکلات پا در افراد مبتلا به دیابت رایج است. زمانی که قند خون بالا به اعصاب و رگ‌های خونی پا آسیب می‌زند مشکلات پا می‌توانند به مرور زمان ایجاد شوند. آسیب عصبی که نوروپاتی نامیده میشود میتواند باعث بی حسی، گزگز، درد یا از دست دادن احساس شود.
آیا ماساژ برای درد کف پا مفید است؟
اگر درد یا تنش را در کف پای خود احساس می‌کنید میتوانید ماساژ کف پا را امتحان کنید. این کار با گرفتن قسمت بالای پا در یک دست و مالش کف پا با انگشتان دست دیگر انجام میشود.
آیا گرما برای درد کف پا مفید است؟
گرما میتواند رباط فاسیای کف پا را شل کند و در نتیجه کشش و ماساژ را موثرتر کند.
