هالوکس والگوس یا بونیون یک برآمدگی استخوانی است که در مفصل شست پا ایجاد می‌گردد. این عارضه زمانی رخ می‌دهد که استخوان در قسمت جلویی پا از جای خود خارج شده و باعث می‌شود تا شست پا به سمت دیگر انگشتان منحرف شده و مفصل آن بیرون بزند. ممکن است پوست روی بونیون قرمز و دردناک شود. پوشیدن کفش‌های تنگ و پنجه باریک، خطر ابتلا به انحراف شست پا را افزایش داده و یا آن را تشدید می‌کند. علاوه‌براین، حالت پا، بدشکلی پا و برخی بیماری‌ها مانند آرتروز نیز می‌توانند منجر به این عارضه شوند.
علت ایجاد هالوکس والگوس یا بونیون
انحراف شست پا به طور کلی ناشی از ژنتیک می‌باشد و به دلیل نقص ساختار پا که موروثی می‌باشد، رخ می‌دهد. برخی از عواملی که احتمال بروز هالوکس والگوس را افزایش می‌دهند شامل صافی کف پا، انعطاف‌پذیری بالای رباط پا و غیرعادی بودن ساختار استخوان می‌شود. برخی از پزشکان معتقدند که کفش‌های نامناسب می‌توانند احتمال ابتلا به این عارضه را افزایش دهند؛ درحالی‌که برخی دیگر معتقد هستند که کفش‌ها فقط می‌توانند باعث تشدید آن شوند.
بونیون به طور معمول با گذر زمان شدیدتر می‌گردد. عواملی که می‌توانند باعث تشدید آن شوند به شرح زیر می‌باشند:
- کفش‌های تنگ و بسیار کوچک که باعث می‌شوند انگشتان پا بر روی یکدیگر قرار گیرند.
- کفش‌های پاشنه بلند و پنجه باریک: این کفش‌ها انگشتان پا را بر روی‌هم می‌فشارند.
- ایستادن برای مدت طولانی
- علائم آرتروز در پاها
علائم بونیون
علائم هالوکس والگوس شامل موارد زیر می‌شوند:
- یک برآمدگی در قسمت بیرونی انگشت شست پا
- تورم، قرمزی و درد در اطراف مفصل شست پا
- میخچه یا پینه در جایی که انگشت شست پا و انگشت کناری آن بر روی یکدیگر ساییده می‌شوند.
- درد مداوم یا دردی که گاهی آرام می‌شود.
- کاهش میزان حرکات انگشت شست
عوامل تشدیدکننده هالوکس والگوس یا بونیون
این عوامل می‌توانند خطر ابتلا به انحراف شست پا را افزایش دهند:
- کفش‌های پاشنه بلند: این کفش‌ها انگشتان پا را به سمت جلوی کفش فشار می‌دهند و باعث می‌شوند انگشتان بر روی یکدیگر قرار بگیرند.
- کفش‌های تنگ و نامناسب: افرادی که کفش‌های تنگ و باریک می‌پوشند، بیش از دیگران در معرض ابتلا به هالوکس والگوس قرار دارند.
- روماتیسم مفصلی: مبتلا بودن به این بیماری التهابی نیز خطر ابتلا به این عارضه را افزایش می‌دهد.
- وراثت: مبتلا شدن به بونیون می‌تواند ناشی از به ارث بردن مشکلات در ساختار استخوان یا آناتومی پا باشد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت بروز موارد زیر به پزشک خود یا پزشکی که در زمینه درمان بیماری‌های پا تخصص دارد مراجعه نمایید:
- درد مداوم در پا یا انگشت شست
- به وجود آمدن برآمدگی بر روی مفصل شست پا
- کاهش حرکات انگشت شست یا کف پا
- سختی در پیدا کردن کفشی که مناسب شما باشد به دلیل بونیون
تشخیص هالوکس والگوس
در بیشتر موارد، پزشکان می‌توانند انحراف شست پا را از طریق معاینه فیزیکی تشخیص دهند چرا که بسیاری از علائم آن در ظاهر پا مشخص می‌باشند. در طول معاینه فیزیکی ممکن است پزشک از شما بخواهد تا انگشت شست خود را به عقب و جلو حرکت دهید تا میزان تحرک آن را بسنجد و در صورتی که احساس کند پا دچار آسیب‌دیدگی یا تغییر شکل شده است توصیه می‌کند از پا عکس اشعه ایکس بگیرید. همچنین برای تشخیص آرتروز انجام یک آزمایش خون نیز ضروری می‌باشد.
درمان هالوکس والگوس
گزینه‌های درمان بونیون متفاوت می‌باشد و به وخامت آن و شدت دردی که ایجاد می‌کند بستگی دارد.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپیست‌ها افرادی هستند که در زمینه حرکات بدن تخصص دارند و به کمک روش‌های درمانی که ارائه می‌دهند، کیفیت زندگی را بالا می‌برند. برنامه‌های درمانی بونیون می‌تواند شامل ورزش، مراقبت‌های عملی و آموزش بیمار می‌شود. متخصص فیزیوتراپی برنامه‌ای تنظیم می‌کند تا به کمک آن علائم این بیماری را برطرف نماید. هدف از این درمان بهبود عملکرد مچ و کف پا و انگشتان آن، کاهش درد و تحرک دوباره شما می‌باشد. فیزیوتراپیست معمولا کارهای زیر را انجام می‌دهد:
- آموزش بیمار: فیزیوتراپیست به شما کمک می‌کند تا عوامل خارجی که باعث درد شما می‌شوند را شناسایی کرده و آن‌ها را تغییر دهید. همچنین فعالیت‌های روزانه شما را بهبود بخشیده و یک برنامه ورزشی شخصی برای شما طراحی می‌کند تا بتوانید بدون درد به سطح قبلی خود برسید.
- مدیریت درد: متخصص فیزیوتراپی برنامه‌ای طراحی می‌کند تا به کمک آن درد شما را از بین ببرد. این برنامه شامل گذاشتن یخ بر روی محل آسیب‌دیده می‌شود. این افراد در زمینه تجویز تکنیک‌هایی که به کاهش درد کمک کرده و نیاز به مصرف داروهای مسکن مانند مخدرها را کاهش می‌دهند، تخصص دارند.
- بالا بردن دامنه حرکات: بونیون باعث می‌شود شست پا نتواند به‌خوبی حرکت کند و فشار وارد بر آن افزایش یابد. متخصص فیزیوتراپی به شما حرکات کششی مخصوصی آموزش می‌دهد که به کمک آن می‌توانید دامنه حرکات مچ پا، انگشتان و کف پا را افزایش دهید.
- تقویت عضلات: متخصص فیزیوتراپی برای شما حرکات ورزشی تجویز می‌نماید که باعث تقویت عضلات شست و مچ پا می‌شوند. ضعف عضلانی و عدم تعادل در دیگر قسمت‌های بدن نیز می‌تواند خطر ابتلا به بونیون را افزایش دهد.
- آمادگی کارکردی: زمانی که درد کاهش‌یافته و دامنه حرکات و وضعیت عضلات شما بهبود پیدا کرد، می‌توانید فعالیت‌های شدیدتر را شروع کنید. اما برای کاهش فشار وارده بر روی هالوکس والگوس و شست پا باید یاد بگیرید که چگونه این حرکات را به درستی و به صورت ایمن انجام دهید.
تزریق پی آر پی
در صورتی که انحراف شست پا به صورت مداوم باعث درد شما شود و یا حرکات شما را مختل نماید، می‌توانید از پلاسما غنی شده با پلاکت استفاده نمایید. PRP یک پروسه بازسازی‌کننده است که با استفاده از فاکتورهای رشد خود بدن به کاهش التهابات کمک کرده و بدن را تحریک می‌کند تا سلول و بافت جدید بسازد. در طی این پروسه، مقدار کمی از خون شما گرفته شده و به کمک دستگاه سانتریفیوژ پلاکت‌ها و گلبول‌های قرمز آن از هم جدا می‌شوند. سپس پلاکت‌های جدا شده به مفصل استخوان شست تزریق می‌گردند تا روند درمان و بازسازی آن را بهبود بخشند.
درمان با طب سوزنی
با استفاده از طب سوزنی درد شما کاهش یافته و از قرمزی و تورم قسمت آسیب‌دیده کاسته می‌شود. بااین‌حال، این روش یک درمان کامل محسوب نمی‌شود. برای داشتن راه‌حل طولانی مدت طب سوزنی باید با روش‌های دیگر مانند پوشیدن کفش مناسب و پنجه پهن، استفاده از پدهای مخصوص برای جلوگیری از روی هم قرارگرفتن انگشتان و استفاده از فیکسچر همراه باشد تا انگشت شست در پوزیشن صحیحی قرار گیرد.
لیزر سرد
لیزر سرد یک روش درمانی ایمن، بدون تهاجم و بدون درد است که به کاهش درد انحراف شست پا و جلوگیری از بروز مجدد آن کمک می‌کند. لیزر سردتراپی یک درمان جایگزین محسوب می‌شود چرا که اجازه می‌دهد آسیب‌دیدگی‌ها به‌خودی‌خود درمان شوند. این لیزر روند بهبودی را تسریع کرده و به تولید دوباره سلول‌ها در محل آسیب‌دیده کمک می‌کند و باعث می‌شود تمامی تاندون‌ها و رباط‌های پاره یا کشیده شده بدون نیاز به درمان اضافه و با سرعت درمان شوند.
مسکن
استامینوفن، ایبوپروفن و ناپروکسن می‌توانند به کاهش درد هالوکس والگوس کمک کنند. علاوه‌براین، تزریق کورتون نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد.
استفاده از پدهای مخصوص برای انحراف شست پا
پدهای مخصوص بونیون که به‌صورت آزاد به فروش می‌رسند، به درمان این عارضه کمک می‌کنند. این پدها مانند یک بافر بین انگشت شما و کفش عمل کرده و باعث کاهش درد شما می‌شوند. استفاده از کفی‌های مخصوص کفش نیز باعث می‌شوند تا فشار وارده به پا در هنگام حرکت‌کردن به‌صورت مساوی پخش شده و علائم هالوکس والگوس کاهش یابد. برخی از افراد می‌توانند از کفی‌های طبی که در داروخانه‌ها به فروش می‌رسند استفاده کنند و برخی دیگر نیاز دارند تا کفی مخصوص برای آن‌ها ساخته شود.
استفاده از ارتز
متخصص فیزیوتراپی به شما توصیه می‌کند بسته به شرایطی که دارید از کفی مخصوص کفش، آتل و یا دستگاه‌های کمکی استفاده نمایید و نحوه استفاده از آن‌ها را نیز به شما آموزش می‌دهد. این ابزارها شامل موارد زیر می‌شوند:
- آتل و جداکننده‌های انگشت به کاهش درد و فشار وارده به انگشت شست پا کمک می‌کنند.
- ارتزهای پا که کمک می‌کنند مچ و کف پا در هنگام راه‌رفتن در پوزیشن صحیحی قرار بگیرند.
- عصا و واکر برای کاهش درد و بهبود توانایی راه رفتن
جراحی
درصورتی‌که هیچ یک از روش‌های ذکر شده تأثیری در درمان بونیون نداشت، باید از جراحی استفاده نمود. جراحی تصحیح بدشکلی‌ها شامل بریدن و جداکردن استخوان‌ها و جوش‌دادن دوباره آن‌ها می‌شود. تشخیص بهترین روش جراحی برای درمان انحراف شست پا به عوامل زیادی بستگی دارد و برای هر بیمار متفاوت می‌باشد. رایج‌ترین متدهای جراحی شامل موارد زیر می‌شود:
- استئوتومی شورون دیستال: شامل بریدن و جابه‌جاکردن قسمت انتهایی استخوان برای تغییر زاویه بین استخوان متاتارس اول و دوم می‌باشد. برای ثابت نگه‌داشتن استخوان جابه‌جا شده تا زمان بهبودی از پیچ و پین استفاده می‌شود.
- استئوتومی پروگزیمال متاتارس: این پروسه که بیشتر برای بدشکلی‌های شدید استفاده می‌شود، شامل بریدن و جابه‌جاکردن ابتدای استخوان برای تغییر زاویه بین استخوان متاتارس اول و دوم می‌باشد. برای ثابت نگه‌داشتن استخوان جابه‌جا شده تا زمان بهبودی از پیچ و پین استفاده می‌شود.
- جراحی لاپیدوس: درصورتی‌که به دلیل شدت بدفرمی استخوان هیچ یک از دو روش بالا کارساز نبودند، مفصل‌های دو انگشت اول به کمک پیچ به یکدیگر جوش داده می‌شوند. به کمک این روش بین دو استخوان متاتارس ثبات برقرار می‌شود.
- فیوژن اولین مفصل MTP: برای افرادی که علاوه‌بر شدید بدون بدفرمی بونیون به آرتروز نیز مبتلا هستند، فیوژن مفصل شست پا، مفصل را ثابت و هم تراز می‌کند. اگرچه این جراحی درد را کاهش می‌دهد؛ اما باعث کاهش دامنه حرکات نیز می‌شود.
عوارض احتمالی در صورت درمان نکردن هالوکس والگوس
عوارض احتمالی انحراف شست پا به شرح زیر می‌باشند:
- بورسیت: این عارضه دردناک زمانی رخ می‌دهد که کیسه‌های کوچک پر از مایع مفصلی که در نزدیکی مفاصل قرار دارند ملتهب می‌شوند.
- انگشت چکشی: یک خمیدگی غیرطبیعی که در مفصل میانی انگشت پا به خصوص انگشت کناری شست رخ می‌دهد و باعث احساس فشار و درد می‌شود.
- متاتارسالژی: این عارضه باعث بروز درد و تورم در پنجه پا می‌شود.
پیشگیری از هالوکس والگوس
برای درمان انحراف شست پا روش‌های جراحی و غیرجراحی متعددی وجود دارند. درصورتی‌که این عارضه باعث اختلال در راه‌رفتن یا پوشیدن کفش می‌شود، حتماً به پزشک مراجعه نمایید.
پوشیدن کفش مناسب یکی از روش‌هایی است که به جلوگیری از پیدایش بونیون کمک می‌کند. کفش مناسب باعث می‌شود تا انگشتان فضای کافی داشته باشند و به طور کامل حالت پای شما را تحت پوشش قرار می‌دهد.
سؤالات متداول
بونیون تا چه حد خطرناک و جدی است؟
اگرچه بونیون در اکثر موارد به مداخله پزشکی نیاز ندارد؛ اما در صورت بروز موارد زیر حتماً به پزشک مراجعه کنید:
- درد مداوم در پا یا انگشت شست
- به‌وجودآمدن برآمدگی بر روی مفصل شست پا
- کاهش حرکات انگشت شست یا کف پا
مراحل پیشرفت بونیون چگونه است؟
هالوکس والگوس نام علمی بونیون است و به شرایطی اطلاق می‌گردد که انگشت شست به سمت دیگر انگشتان پا منحرف می‌شود. بونیون مراحل مختلفی دارد:
- گرید 1 بدون بد فرمی
- گرید 2 بد فرمی نامحسوس
- گرید 3 بدفرمی متوسط
- گرید 4 بدفرمی شدید
در صورت ابتلا به انحراف شست پا از مصرف چه مواد غذایی باید پرهیز کرد؟
محصولات لبنی، الکل و گوشت قرمز باعث تشدید علائم این بیماری می‌شوند. بهتر است از مکمل‌های حاوی زردچوبه، بروملین و پنجه شیطان استفاده کنید.
آیا نمک اپسوم به درمان بونیون کمک می‌کند؟
نگه‌داشتن پا در آب چند بار در هفته به کاهش درد و التهاب آن کمک می‌کند. می‌توانید به آب گرم کمی نمک اپسوم اضافه کنید. منیزیوم موجود در نمک باعث کاهش درد بونیون می‌شود.
آیا همه بونیون‌ها به جراحی نیاز دارند؟
درصورتی‌که این عارضه باعث درد نشود نیازی به جراحی نخواهید داشت. اگرچه درمان زودهنگام از پیشرفت بیماری‌ها جلوگیری می‌کند؛ اما این در مورد بونیون درست نمی‌باشد. می‌توانید برای آهسته کردن روند پیشرفت این بیماری از کفش‌ها و دیگر وسایل کمکی استفاده کنید.
چرا جراحی انحراف شست پا بسیار دردناک است؟
داشتن درد شدید بعد از جراحی انحراف شست پا رایج می‌باشد چرا که استخوان شست در طول جراحی کوچک می‌شود، حالت پا تغییر کرده و وزن بدن در زمان راه رفتن بر روی دیگر انگشتان می‌افتد.
بعد از جراحی بونیون به چند روز مرخصی نیاز است؟
بعد از جراحی باید تا حد امکان و برای 2 هفته از ایستادن بر روی پای خود و برای 6 تا 8 هفته از رانندگی کردن خودداری کنید. همچنین باید برای 6 تا 12 هفته از کار خود دور بمانید.
