مایع بین مفصلی به منظور روان کردن حرکات مفصلی داخل مفاصل همه ما انسان‌ها وجود داشته که اصطکاک را کاهش می‌دهد و به چرخش مفصل کمک می‌کند. آب آوردن مفصل زمانی اتفاق می‌افتد که همین مایع، بیش از حد در اطراف مفصل جمع شود؛ مانند آب آوردن زانو که می‌تواند در نتیجه آسیب، عفونت یا یک بیماری رخ دهد.
علائم آب آوردن زانو
آب اضافی زانو باعث تورم قسمت‌های استخوانی زانو شده و حتی ممکن است یک زانو بزرگتر از دیگری به نظر برسد. حتی گاهی ممکن است این آب آوردن با درد همراه باشد. همچنین ممکن است خم کردن یا صاف کردن زانو در این حالت دشوار باشد.
علائم خفیف آب آوردن زانو عبارتند از:
- ورم زانو
- خشکی زانو
- کاهش دامنه حرکتی
علائم شدید تر که نیاز به درمان پزشکی دارند عبارتند از:
- ناتوانی دراستفاده از مفصل آب آورده
- عدم احساس ضربان در پا
- بی‌حس شدن زانو به پایین
- تب
سایر علائم آب آوردن زانو می‌تواند ناشی از علل زیر باشد:
- آرتروز: درد و خشکی زانو که به طور معمول اول صبح شدید بوده، اما اغلب در عرض ۳۰ دقیقه پس از بلند شدن بهبود می‌یابد.
- آرتریت روماتوئید: اگر فرد مبتلا به آرتریت روماتوئید باشد، در زانوی خود احساس درد شدید تورم خواهد داشت و همچنین احتمال آب آوردن زانوی وی زیاد خواهد بود. چنین دردی نیز بیش از ۳۰ دقیقه پس از بیدار شدن ادامه خواهد داشت.
- آسیب ناگهانی به زانو: ممکن است در اثر وارد شدن یک آسیب ناگهانی زانو دچار کبودی و درد شدید شده و استفاده از زانو کاری دشوار شود.
- عفونت: زانو ممکن است گرم شده و بیمار تب کند که همگی علائم عفونت می‌باشد.
علت آب آوردن زانو چیست؟
- استفاده بیش از حد از مفصل (آسیب مکرر)
- پارگی رباط یا غضروف (منیسک)
- شکستگی استخوان
- عفونت باکتریایی
- بورسیت
- آرتروز یا آرتریت روماتوئید
- نقرس
- کیست یا تومور
این مایع جمع شده روی زانو به طور معمول از گلبول‌های سفید و مواد شیمیایی، گلبول‌های قرمز و روان کننده‌های طبیعی تشکیل شده است. زمانی که زانوی شما به هر علتی آسیب ببیند، بدن به منظور دفاع از خود مایعی را در ناحیه زانو تولید می‌کند که در اصطلاح می‌گوییم زانوی فرد آب آورده است.
عوامل خطر زا
- سن: به طور کلی مشکلات زانو با افزایش سن افزایش می‌یابند.
- ورزش: برخی ورزش‌ها مانند کشتی، بسکتبال و فوتبال می‌توانند فشار زیادی به زانو وارد کرده و باعث آسیب‌دیدگی آن شوند.
- شغل: باغبانی، بنایی و سایر مشاغلی که در آن فرد فشار زیادی به زانوی خود وارد می‌کند، در معرض خطر بیشتری برای آب آوردن زانو میباشند.
- وزن: اضافه وزن به مفصل زانو فشار وارد کرده و می‌تواند منجر به آسیب به آن شود.
- یماری‌های مفصلی: استئوآرتریت و آرتریت روماتوئید می‌توانند باعث مشکلات زانو شوند، و این در حالی است که در صورت اضافه وزن، این خطر تشدید میشود.
چگونه آب آوردن زانو تشخیص داده میشود؟
بسیاری از مبتلایان برای چند روز درد زانو خواهند داشت. در بسیاری از موارد با بالا بردن پا، استراحت، کمپرس سرد و مسکن ها، علائم شما بهبود می‌یابند. علائمی که نیاز به مراجعه به پزشک دارند عبارتند از:
- وارد شدن آسیب جدی به زانو
- عدم توانایی در خم و راست کردن زانو
- بیش از چند دقیقه نتوانید به راحتی بایستید یا راه بروید.
- زمانی که زانو را لمس می‌کنید، زانویتان گرم تر، قرمز تر و بزرگ تر از زانوی دیگر باشد.
- حساسیت و درد زانو بهبود نیابد.
پزشک، پس از بررسی سوابق پزشکی و هرگونه ورزش و فعالیت بدنی که می‌تواند به زانوها فشار وارد کند و شما آن ها را انجام می‌دهید، تشخیص خواهد داد که علت آب آوردن زانوی شما چه می‌باشد. پزشک همچنین یک معاینه فیزیکی کامل از جمله بررسی دامنه حرکتی مفصل زانوی شما انجام خواهد داد. در مرحله بعد، ممکن است آب جمع شده در زانوی شما را با کمک یک سرنگ مخصوص، خالی کنند که به این روش آسپیراسیون مفصل زانو گوییم. به طور دقیق تر، این کار با وارد کردن یک سوزن بلند و نازک در مفصل و بیرون کشیدن آب اضافی انجام میشود. همچنین این مایع بیرون کشیده شده را می توان به آزمایشگاه فرستاد تا وجود یا عدم وجود فاکتورهای زیر در آن بررسی شود:
- باکتری‌های عفونت زا
- کریستال‌ها، پروتئین و گلوکز که ممکن است نشان دهنده نقرس یا سایر بیماری‌ها باشد.
- سلول‌های خونی که ممکن است نشانگر یک آسیب باشند.
در بعضی از موارد ممکن است نیاز به انجام آزمایشات تصویربرداری برای تعیین علت دقیق آب آوردن زانو داشته باشید.
این آزمایشات شامل موارد زیر می‌باشد:
- سونوگرافی: از این ابزار تصویربرداری غیر تهاجمی برای نشان دادن استخوان و بافت‌های همبند استفاده میشود. همچنین می‌توان از آن برای تایید وجود آرتریت یا التهاب تاندون‌ها یا رباط‌ها استفاده کرد. با این حال، نسبت به سایر اشکال تصویربرداری، کمتر قادر به نشان دادن بافت‌های نرم می‌باشد.
- اشعه ایکس و CT اسکن: در هر دوی این روش‌های تصویربرداری از پرتوهای یونیزه شده‌ای برای نشان دادن استخوان‌ها و بافت همبند استفاده میشود. اسکن سی تی، چندین تصویر سه بعدی از یک قسمت بدن را نشان می‌دهد و از هر دوی این تکنیک ها برای تشخیص شکستگی استخوان و آرتریت استفاده میشود.
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): در این تکنیک تصویربرداری، از امواج مغناطیسی و رادیویی برای ایجاد تصاویر بسیار دقیق از بافت نرم استفاده میشود. MRI همچنین برای به تصویر کشیدن غضروف ها، رباط‌ها و سایر ساختارهای مفصلی بهترین گزینه می‌باشد.
درمان آب آوردن زانو
بسته به علت آب آوردن زانو، درمان متناسب با آن استفاده میشود:
- داروهای ضد التهاب و ضد درد
- مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در صورت وجود عفونت
- استفاده از کورتیکواستروئیدهای خوراکی یا آنهایی که مستقیماً به مفصل زانو تزریق می‌شوند.
- انجام آسپیراسیون مفصل برای کاهش موقت فشار وارد بر زانو
- آرتروسکوپی: روشی که در آن یک لوله در مفصل زانو قرار داده میشود تا به ترمیم آسیب در زانو کمک کند.
- انجام فیزیوتراپی به منظور افزایش انعطاف پذیری و ایجاد قدرت در عضلات اطراف مفصل.
اگر مفصل زانوی بیمار به سایر درمان‌ها پاسخ خوبی ندهد، انجام جراحی بر روی زانوی وی ممکن است ضروری باشد.
درمان‌های خانگی
انواع مختلفی از زانوبندها در بازار وجود دارند. برخی از آنها برای محافظت از زانوهای شما در برابر آسیب به هنگام ورزش طراحی شده و برخی دیگر برای حمایت از زانو یا جلوگیری از درد و آسیب بیشتر ساخته شده‌اند. به همین منظور بهتراست قبل از خرید زانوبند با پزشک خود مشورت کنید.
درمان‌های خانگی شامل موارد زیر میباشند:
- اگر درد و تورم در زانوی خود دارید، به آن استراحت دهید و از انجام فعالیت‌های سنگین خودداری کنید.
- در صورت نیاز از مسکن یا داروهای ضدالتهاب استفاده کنید.
- پای خود را بالاتر از سطح قلب قرار دهید و هر دو تا چهار ساعت به مدت ۱۵ الی ۲۰ دقیقه کمپرس سرد روی زانو بگذارید.
- سعی کنید اضافه وزن نداشته باشید تا از وارد شدن فشارهای غیر ضروری روی زانوهای خود جلوگیری کنید.
- ورزش‌هایی مانند شنا و ایروبیک در آب انجام دهید تا عضلات اطراف زانو را تقویت کنید.
طول دوره نقاهت
مدت زمان لازم برای بهبودی آب آوردن زانو بستگی به شدت عارضه، سن فرد و علت آن دارد. متخصصان پیشنهاد می‌کنند برای جلوگیری از شدید شدن علائم عارضه، درمان را ظرف ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از تشخیص علائم آن شروع کنید. با این حال، اگر آب آوردن زانو ناشی از یک بیماری مزمن مانند آرتریت باشد، ممکن است مدت زمان نقاهت کمی به طول انجامد. همچنین اگر یکی از استخوانهای تشکیل دهنده مفصل دچار شکستگی شود، ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها درمان آب آوردن زانو طول بکشد. اگر هم علت تجمع آب روی زانو، آرتروز مفصلی باشد، ممکن است مجبور باشید تا پایان عمر با این عارضه زندگی کنید. با این حال، درمان‌هایی وجود دارند که می توانند شدت علائم شما را کاهش دهند.
پیشگیری از آب آوردن زانو
نکاتی جهت جلوگیری از آب آوردن زانو وجود دارد که عبارتند از:
- انجام ورزش‌های سبک و کم شدت، مانند پیاده روی و شنا
- اجتناب از انجام حرکات بدنی ناگهانی و دویدن روی سطوحی مانند آسفالت
- اجتناب از انجام دادن حرکات مکرر با پاها
- حفظ وزن متناسب با قد
- درمان زودهنگام بیماری‌هایی مانند آرتریت
سوالات متداول
چگونه با درمان های خانگی آب زانو را بهبود بخشیم؟
درمان های خانگی عبارتند از:
- استراحت کردن
- کمپرس سرد
- استفاده از زانوبند
- بالا بردن پاها
- استفاده از داروهای ضد التهاب
- کمپرس گرم
- ماساژ تراپی
- انجام تمرینات ورزشی تقویت‌کننده عضلات زانو
آیا آب زانو خود به خود از بین میرود؟
اغلب وقتی علت آب آوردن زانو درمان شود، مشکل برطرف میشود. با این حال، تمامی علتهای آب آوردن مفصل زانو قابل درمان نیستند و تنها باید صبور بود و از بدتر شدن آن جلوگیری کرد.
چه چیزی باعث ایجاد آب زانو میشود؟
شایعترین علت این عارضه، آرتروز ناشی از ساییدگی و پارگی غضروف مفصل است. علل دیگر آسیب به غضروف، آرتریت التهابی مانند نقرس یا آرتریت روماتوئید و عفونت مفصل میباشند.
آب آوردن زانو تا چه حد جدی است؟
در حالت بدتر، این عارضه می تواند منجر به تشکیل کیست بیکر در پشت زانوی شما شود. کیست بیکر متورم می‌تواند دردناک باشد، اما معمولاً با کمپرس سرد و استفاده از زانوبند بهبود می‌یابد. اگر هم تجمع آب روی زانوهایتان زیاد باشد، ممکن است لازم باشد مایع را با سوزن خارج کنید.
آیا پیاده روی برای مایع روی زانو مفید است؟
اگر به دلیل آرتروز، مفصل زانوی شما آب آورده باشد، پیاده روی و ورزش‌های دیگر به روان کردن حرکت مفصل زانوی شما کمک می‌کنند.
آیا تخلیه آب زانو درد دارد؟
آسپیراسیون مفصل به طور کلی یک روش سریع و ایمن می‌باشد. در حین این کار، از یک بی حس‌کننده موضعی استفاده میشود، بنابراین کمترین درد را احساس خواهید کرد.
مدت زمان بهبودی پس از تخلیه آب زانو چقدر می‌باشد؟
پزشکان به طور کلی توصیه می‌کنند که حدود ۲۴ ساعت در خانه استراحت کنید و پاها را بالاتر از سطح قلب نگه دارید. درد این بین به احتمال زیاد درد متوسطی خواهید داشت، اما این درد به طور معمول در عرض ۲۴ ساعت از بین رفته و روز بعد می‌توانید فعالیت های خود را از سر بگیرید.
آیا استفاده از زانوبند به درمان آب آوردن زانو کمک می‌کند؟
اگر آرتریت علت اصلی تورم و درد زانو شما باشد، استفاده از زانوبند ممکن است یک گزینه درمانی مناسب برای بیمار باشد. چراکه عملکرد چنین زانوبندهایی در راستای کاهش فشار داخل زانو بوده و به بیمار کمک می‌کند تا درد وی کاهش یابد.
