معمولا به افرادی که به بیماری دیسک کمر دچار هستند؛ پیشنهاد میشود که از روشهای درمانی محتاطانه استفاده کنند، این روشها معمولا شامل جراحی نمیشوند. این روشها عمدتا شامل، ورزش، مدیتیشن، استفاده از مسکنها یا بیحس کنندههای موضعی و فیزیوتراپی میشوند. در بعضی از موارد، بیماریهای دیسک کمر هیچ علائمی ندارند، اما گاهی اوقات با کمردرد شدید همراه هستند. علاوهبراین، این بیماری ممکن است به عصب سیاتیک فشار وارد کند و موجب ایجاد دردی شود که در یک پا و در داخل پا احساس میشود. روشهای درمانی مختلفی برای تسکین درد و کمک به تحرک راحتتر وجود دارند. قبل از اینکه بیشتر به روشهای درمانی بپردازیم؛ بهتر است که بدانید؛ بیماری دیسک کمر، عارضهای است که بیشتر مردم با آن آشنایی دارند. افزایش سن باعث فرسودگی دیسکها میشود و این یک امر طبیعی است؛ اما اگر دیسکهای ستون فقرات دچار پارگی شوند و موجب ایجاد درد شوند، به آن بیماری دیسک گفته میشود. اگر با مراحل مختلف بیماری دیسک کمر آشنایی داشته باشید، میتوانید در امر پیشگیری یا درمان این عارضه عملکرد بهتری داشته باشید.
بریسها و وسایل حمایت کننده
این وسایل میتوانند با برداشتن فشار و ثابت نگهداشتن وضعیت کمر، درد را کاهش دهند. همچنین میتوانند با محدود کردن حرکات به ویژه حرکاتی که با چرخاندن و خم کردن کمر همراه هستند، مانع از ایجاد فشار و درد بیشتر در کمر شوند.
داروهای خوراکی و تزریقی
داروها و روشهای درمانی غیر جراحی بسیاری وجود دارند، که میتوانند به بهبود بیماری دیسک کمر کمک کنند.
داروهای خوراکی
پزشک معمولا در این شرایط مسکنهای بدون نسخه را توصیه میکند. این داروها معمولا برای از بین بردن دردهای خفیف مفید هستند، همچنین در کاهش تورم و التهاب نیز موثر میباشند. معمولا مسکنها برای دردهای موقتی تجویز میشوند. بیمار باید طبق دستور پزشک از داروهای مسکن استفاده کند.
رایج ترین داروهای مورد استفاده برای درد دیسک کمر، عبارتند از:
- داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs): این مسکنها متعلق به گروه داروهای استیل سالیسیلیک اسید (ASA، ماده موجود در داروهایی مانند آسپرین) هستند. از بین داروهای NSAID ممکن است دیکلوفناک، ایبوپروفن و ناپروکسن گزینههای مناسبی برای درمان درد سیاتیک باشند. این داروها خاصیت ضد درد و ضد التهاب دارند. از آنجایی که NSAIDها تا حدودی از لخته شدن خون جلوگیری میکنند، ممکن است باعث خونریزی شوند. این خونریزی ممکن است خفیف باشد، مثل خونریزی از بینی یا لثه، اما ممکن است در برخی موارد خونریزی شدیدی در معده یا روده رخ دهد. در برخی موارد NSAIDها باعث زخم معده نیز میشوند. NSAIDها همچنین ممکن است عملکرد کلیهها را مختل کنند. اگر شما به بیماری آسم، بیماری قلبی عروقی یا زخم معده مبتلا هستید، حتما قبل از مصرف NSAIDها باید با پزشک خود مشورت کنید. داروهای NSAID را میتوان به بافت عضلانی نیز تزریق کرد، اگرچه امروزه این کار معمولاً انجام نمیشود. تزریق NSAID معمولا هیچ مزیتی نسبت به قرص یا شیاف ندارد، اما ممکن است باعث آسیب عصبی، خونریزی یا التهاب در محل تزریق شود.
- استامینوفن (پاراستامول): استامینوفن (پاراستامول) نیز یک مسکن است، اما جزو داروهای NSAID نیست. این دارو به راحتی برای اکثر افراد قابل تحمل است و میتواند جایگزین مناسبی برای داروهای NSAID باشد؛ به ویژه برای افرادی که به دلیل مشکلات گوارشی، زخم معده یا آسم نمیتوانند از داروهای NSAID استفاده کنند. اما دوزهای بالاتر استامینوفن میتواند باعث ایجاد آسیب کبدی و کلیوی شود. به همین دلیل، افراد باید اطلاعات طبق اطلاعات درج شده روی بستهبندی دارو عمل کنند و مطمئن شوند که بیش از ۴ گرم (۴۰۰۰ میلی گرم) استامینوفن در روز مصرف نمیکنند. این مقدار شامل ۸ قرص ۵۰۰ میلیگرمی میشود. مقدار دوز مصرفی بسیار مهم است، البته علاوهبر دوز باید فاصله زمانی مناسب بین مصرف دو دوز هم رعایت شود.
بعضی از داروها فقط باید توسط پزشک تجویز شوند. این داروها عبارتند از:
- مسکنهای افیونی: مسکنهای قوی فقط تحت نظارت پزشک قابل استفاده هستند. مسکنهای افیونی در دوزهای مختلف و گاهی اوقات به شکل پچ در دسترس هستند. به عنوان مثال، مورفین یک داروی مسکن بسیار قوی است، ولی ترامادول یک ماده مخدر ضعیفتر است. این داروها ممکن است عوارض جانبی مختلفی داشته باشند که بعضی از این عوارض، ممکن است جدی باشند. این عوارض میتوانند از حالت تهوع، استفراغ و یبوست گرفته تا سرگیجه، مشکلات تنفسی و نوسان فشار خون متفاوت باشند. مصرف طولانی مدت این داروها اعتیاد آور بوده و منجر به وابستگی فیزیکی میشود.
- استروئیدها: داروهای ضدالتهابی استروئیدی میتوانند برای درمان بیماریهای مختلف به صورت سیستمیک استفاده شوند. به روش درمانی که در آن دارو در تمام بدن پخش میشود، درمان سیستمیک میگویند. درمان سیستمیک میتواند از طریق تزریق عضلانی، قرص و داروهای خوراکی یا از طریق دارو داخل سرم (انفوزیون) اعمال شود. داروهای استروئیدی سیستمیک میتوانند التهاب را کاهش داده و درد را تسکین دهند. داروهای استروئیدی میتوانند خطر ابتلا به برخی از مشکلات پزشکی از جمله زخم معده، پوکی استخوان، عفونتها،مشکلات پوستی، گلوکوم و اختلالات متابولیسم گلوکز را افزایش دهند.
- شل کنندههای عضلانی: این داروها شامل آرامبخشهایی هستند که عضلات را شل میکنند. مانند سایر داروهای آرامبخش، این داروها نیز میتوانند باعث ایجاد احساس خستگی و خواب آلودگی شوند و حتی بر توانایی رانندگی کردن شما هم اثر بگذارند. داروهای شل کننده عضلات، میتوانند عملکرد کبد را تحت تاثیر قرار دهند و باعث مشکلات گوارشی در معده و روده شوند. بنزودیازپینهایی مانند تترازپام اگر بیش از دو هفته مصرف شوند، ممکن است منجر به وابستگی شوند. مهار سیگنالهای عصبی در مغز و نخاع ممکن است به شکستن چرخه درد و اسپاسم کمک کند.
- داروهای ضد تشنج: این داروها معمولاً برای درمان بیماریهای صرع استفاده میشوند، اما برخی از آنها برای درمان درد عصبی (نورالژی) هم استفاده میشوند. عوارض جانبی این داروها شامل خواب آلودگی و خستگی میشود. این امر میتواند بر توانایی شما در رانندگی تأثیر بگذارد.
- داروهای ضد افسردگی: این داروها معمولاً برای درمان افسردگی استفاده میشوند. اما از برخی از این داروها میتوان برای درمان درد نیز استفاده کرد. عوارض جانبی احتمالی شامل حالت تهوع، خشکی دهان، افت فشار خون، ضربان قلب نامنظم و احساس خستگی میشوند. داروهای ضد تشنج و ضد افسردگی معمولاً برای کنترل درد استفاده نمیشوند مگر اینکه علائم برای مدت طولانی تری ادامه داشته باشند یا مسکنهای معمولی تسکین کافی را ایجاد نکنند.
داروهای تزریقی
تزریق برخی داروها در لایه بیرونی محافظ ستون فقرات، میتواند به طور موقت درد را تسکین دهد. علاوهبراین، این کار موجب بهبود توانایی حرکت هم میشود. پزشک معمولا تزریق دارو به ستون فقرات را قبل از شروع دوره فیزیوتراپی توصیه میکند تا فرد در حین فیزیوتراپی درد نداشته باشد.
در طی درمان تزریقی، عمدتاً از داروهای بیحس کننده موضعی یا داروهای کاهش دهنده التهاب مانند استروئیدها استفاده میشوند. این داروها به ناحیه اطراف ریشه عصب آسیب دیده تزریق میشوند. روشهای مختلفی برای انجام این کار وجود دارند که عبارتند از:
- در بیحس کردن عصب نخاعی کمری، دارو مستقیماً در نقطهای که ریشه عصب از کانال نخاعی خارج میشود تزریق میشود. این کار باعث بیحس شدن ریشه عصب میشود.
- در بیحس کردن اپیدورال کمری، دارو به فضایی که به عنوان فضای اپیدورال (“تزریق اپیدورال”) شناخته میشود، تزریق میشود. فضای اپیدورال طناب نخاعی و مایع نخاعی موجود در کانال نخاعی را احاطه کرده است. ریشههای اعصاب نیز در این ناحیه قرار دارند. در طی این روش درمانی، ستون فقرات با استفاده از توموگرافی کامپیوتری یا اشعه ایکس کنترل میشود تا از تزریق دقیق در محل مناسب انجام شده، اطمینان حاصل شود.
تزریق نزدیک به ستون فقرات میتواند عوارض جانبی مانند خونریزی، عفونت و آسیب عصبی را به همراه داشته باشد. اگر تزریق بیشتر از زمان معمول طول بکشد میتواند منجر به احساس ضعف در عضلات شود، این حالت ممکن است به دلیل قرار گرفتن طولانی مدت در معرض اشعه ایکس باشد. به همین دلیل، معمولا فقط تعداد محدودی تزریق انجام میشود. باید حتما قبل از اقدام تمام مزایا و معایب تزریق به ستون فقرات را با دقت بررسی کنید.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی معمولا در کاهش درد و سایر علائم بیماری دیسک کمر، تا حدود زیادی موثر است. همچنین، فیزیوتراپی میتواند به پیشگیری یا کاهش آسیب به ستون فقرات نیز کمک کند.
سرما و گرما درمانی
قرار دادن یخ یا کیسه سرد در ناحیه دردناک ستون فقرات میتواند با کاهش التهاب، درد را تسکین دهد. استفاده از پد گرم کننده، حمام آب گرم یا کیسه آب گرم نیز میتواند عضلات اطراف ستون فقرات را شل کند و درد را کاهش دهد. گرما همچنین میتواند تنشهای عضلانی را تسکین دهد و اسپاسمهایی را که میتواند منجر به درد شود را از بین ببرد.
رفع فشار ستون فقرات
کشش متناوب و ملایم ستون فقرات میتواند به کاهش علائم فتق دیسک کمک کند. تسکین درد ممکن است ماهها دوام پیدا کند. کشش ستون فقرات به آرامی فشار را از روی ستون فقرات برمیدارد این کار جهت نیرو وارده به ستون فقرات را تغییر میدهد. با تغییر جهت نیرو، فشار منفی در دیسک ایجاد میشود، در نتیجه فشار از روی دیسکها، که مانند بالشتکهایی در بین مهرههای ستون فقرات قرار دارند، برداشته میشود. در نتیجه ممکن است دیسک بیرون زده بر سر جای خود برگردد و فشار از روی اعصاب و دیگر ساختارهای ستون فقرات برداشته شود. همچنین این امر موجب میشود که آب، اکسیژن و دیگر مواد مغذی راحتتر به دیسک برسند و دیسک بتواند خود را ترمیم کند.
الکتروتراپی
در الکتروتراپی از دستگاهی استفاده میشود که با باتری کار میکند و جریانی را به الکترودهای کوچکی (که به پشت شما متصل میشوند) هدایت میکند. در این روش پالسهای الکتریکی به ناحیه آسیب دیده کمر ارسال میشوند. الکتروتراپی یک روش غیر تهاجمی است که میتواند بافتهای آسیب دیده را تحت تاثیر قرار دهد. علاوهبراین، الکتروتراپی عضلات را شل کرده و اسپاسم عضلانی را کاهش میدهد.
این درمان از طریق نصب الکترودهای روی پوست (TENS) انجام میشود. درمانهای پیشرفتهتر میتواند شامل تحریک الکتریکی عصبی از راه پوست (PENS) و تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال مکرر (rTMS) باشد.
ماساژ
از تکنیکهای مختلف ماساژ برای شل کردن عضلات و کاهش تنش استفاده میشود. یکی از روشهایی که در فیزیوتراپی از آن برای کاهش درد استفاده میشود، ماساژ بافتهای عمیق است. ماساژ بافت عمیق بر تنشهایی که در دراز مدت و در اثر فعالیتهای مختلف در عضلات تجمع یافتهاند اثر میکند و آنها را از بین میبرد. در ماساژی که در جلسات فیزیوتراپی انجام میشود، بر گرفتگیهای ناشی از فشار بر عصب تمرکز میشود.
اولتراسوند درمانی
اولتراسوند درمانی یا تحریک الکتریکی عضلات برای تسکین سریع درد و نفوذ عمیق به ناحیه مورد نظر مناسب است. در این روش کمر با امواج صوتی درمان میشود. ارتعاشات کوچکی که توسط دستگاه ایجاد میشود، باعث گرم شدن ناحیه شده و عضلات را شل میکند. در این روش، فیزیوتراپیست یک دستگاه دستی را روی پوست کمر حرکت میدهد.
ورزش و وضعیت بدن
ثابت شده است که ورزش در جلوگیری از بازگشت کمردرد بسیار مفید است. همچنین تمرینات آرامبخش برای کمک به تسکین کمردرد، ارزش امتحان کردن را دارند. با این وجود، در مواقعی که درد شدید است؛ هیچ راهی به جز دراز کشیدن و قرار گرفتن در وضعیتی که در آن کمترین فشار به کمر وارد شود، وجود ندارد. بسیاری از افراد وضعیت «پسواس» را راحت میدانند به اینصورت در حالی که به پشت دراز میکشید، پاهای خود را روی بلندی قرار دهید تا زانوهایتان با زاویه ۹۰ درجه خم شوند. اما مهم است که برای مدت طولانی غیر فعال نمانید.
ورزشهای مناسب برای درد دیسک کمر معمولا عبارتند از:
- حرکات کششی: این حرکات برای کاهش تنش و بهبود وضعیت عضلات ستون فقرات مفید هستند. در درد دیسک گردن، کشش عضلات گردن، شانهها و قسمت بالای کمر میتوانند درد را تسکین دهند. کشش عضلات کمر، لگن و عضلات همسترینگ میتوانند به کاهش کمردرد کمک کنند.
- تمرینات قدرتی: تقویت ماهیچه ها – به ویژه ماهیچههای میان تنه – میتواند به بهبود وضعیت ستون فقرات کمک کند.
درمانهای سنتی
مطالعات بسیار کمی در این باره صورت گرفته است و هیچ دلیل علمی مبتنی بر تاثیرگذار بودن این روشها در تسکین درد وجود ندارد. طب سوزنی تنها روش سنتی است که شواهد ضعیفی مبنی بر اثرگذاری آن روی تسکین درد وجود دارد.
طب سوزنی
در طب سوزنی، درمانگر سوزنهای ظریفی را به نقاط خاصی از بدن وارد میکند. در این روش سوزنها به نقاط فشار بدن شما وارد میشوند تا سیستم عصبی را تحریک کنند. این کار باعث آزاد شدن اندورفین، مسکن طبیعی بدن، در عضلات، ستون فقرات و مغز میشود. این تکنیک میتواند پاسخ بدن شما به درد را تغییر دهد.
ریکی
ریکی یک درمان ژاپنی است که هدف آن تسکین درد با استفاده از قرار دادن دستها در محلهایی خاص است. ریکی ممکن است با ایجاد احساس آرامش به کاهش درد کمک کند. ریکی اجازه میدهد تا انرژی شفابخش در سراسر بدن آزادانه جریان پیدا کند و این امر موجب ایجاد آرامش و کاهش درد و تنش میشود.
پیشگیری از پیشرفت دیسک کمر
بیماری دیسک کمر یک بیماری مزمن بوده و معمولا روند پیشرفت کندی دارد. در نتیجه بین اولین کمردرد و بروز بیماری دیسک کمر، فاصله زمانی زیادی وجود دارد. در نتیجه برای کاهش خطر ابتلا و یا جلوگیری از پیشرفت بیماری دیسک کمر، اقدامات زیادی قابل انجام است.
- سیگار را ترک کنید یا اینکه اصلا سیگار کشیدن را شروع نکنید زیرا سیگار کشیدن باعث خشک شدن دیسکها میشود.
- فعال باشید: ورزش منظم برای افزایش قدرت و انعطاف عضلاتی که ستون فقرات را احاطه کرده و از آن حمایت میکنند؛ مفید است.
- برای جلوگیری از فشار بر ستون فقرات و فتق دیسک، بدن خود را به درستی حرکت دهید.
- وزن مناسب بدن را حفظ کنید: BMI بالا باعث ایجاد فشارهای اضافی بر ستون فقرات میشود.
- مصرف الکل را کاهش دهید.
- از ویتامینها و مکملهایی مانند کلسیم، آهن و روی برای کمک به حفظ ساختار استخوانی استفاده کنید (ابتدا با پزشک مشورت کنید).
نتیجه گیری
کمردرد معمولا علت مشخصی ندارد و بعد از گذشت چند روز خود به خود برطرف میشود. حتی اگر جابهجایی دیسک، عامل ایجاد کمردرد باشد؛ بدن قادر است آن را در مدت شش هفته به صورت خود به خودی درمان کند. اکثر روشهای درمانی، تاثیر اندکی در افزایش سرعت بهبودی دارند. استفاده از کیسههای آب گرم و ماساژ به شما کمک میکنند تا احساس بهتری داشته باشید. اگر درد شدیدی را تحمل میکنید؛ میتوانید با قرار گرفتن در وضعیتی که کمترین فشار را به کمر وارد میکند و نیز مصرف داروهای ضد التهابی یا بیحس کنندههای موضعی، به طور موقتی درد خود را کاهش دهید. اما بیشتر روند درمان، توسط بدن صورت میگیرد. اگر علائم ناشی از فتق دیسک مدت طولانیتری باقی بماند، ممکن است جراحی روش مناسبی برای کاهش فشار از روی عصب باشد.
سوالات متداول
چه مدت طول میکشد تا بیماری دیسک کمر بدون جراحی بهبود پیدا کند؟
در اکثر افرادی که دچار کمردرد میشوند – چه به دلیل فتق دیسک و چه به دلیل مشکلات دیگر – علائم در طی شش تا هشت هفته از بین میرود. در طول این مدت، شما میتوانید اقداماتی را برای کاهش درد و ناراحتی انجام دهید.
آیا بیرون زدگی دیسک بدون جراحی به حالت سابق بازمیگردد؟
در اکثر موارد افرادی که دچار فتق یا بیرونزدگی دیسک شدهاند، در طی ۲ تا ۴ ماه بهبود پیدا میکنند. البته مدت زمان بهبودی به شدت آسیب، سن و وضعیت سلامتی فرد بستگی دارد.
چگونه بیرون زدگی دیسک درمان میشود؟
برای تسکین التهاب میتوانید از یخ استفاده کنید. در روزهای ابتدایی شروع درد، یک کیسه یخ را روی قسمت پایینی کمر خود قرار دهید. در روز سوم یا چهارم، از گرما درمانی استفاده کنید. برای کمک به شل شدن ماهیچهها میتوانید از کیسه آب گرم یا پدهای گرمایشی استفاده کنید.
در صورت ابتلا به بیماری دیسک کمر، از چه فعالیتهایی باید اجتناب کنیم؟
افراد مبتلا به بیماری دیسک کمر باید از خوابیدن مدام و سبک زندگی کم تحرک اجتناب کنند. همچنین این افراد باید از فعالیتها و ورزشهای سنگین که شامل بلند کردن وزنه میشوند نیز خودداری کنند. در بسیاری از افراد علت کمردرد بیماری دیسک کمر است.
چه غذاهایی به بهبود دیسک کمک میکنند؟
کلم پیچ، کلم بروکلی و اسفناج به خوبی در از بین بردن التهاب موثر هستند. همچنین هر یک از این سبزیجات حاوی مواد مغذی هستند که به تقویت ستون فقرات کمک میکنند. ستون فقرات اصلیترین استخوان در پشت بدن است و تغذیه مناسب میتواند به خوبی روی آن اثر بگذارد و به بهبود آن کمک کند.
اگر بیماری دیسک کمر درمان نشود چه اتفاقی میافتد؟
بیماری دیسک کمر تهدید کننده حیات نیست؛ اما در صورت عدم درمان میتواند به دردهای ناتوان کننده، استئوآرتریت، فتق دیسک، تنگی کانال نخاعی و فلج شدن فرد منجر شود.
