نوار عصب و عضله (EMG) یک تست تشخیصی است که برای اندازه گیری نحوه عملکرد اعصاب و عضلات مورد استفاده قرار می‌گیرد. متخصص نوار عصب، سوزن‌های نازکی را از طریق پوست به داخل ماهیچه‌ها وارد می‌کند. هنگامی که عضلات خود را حرکت می‌دهید، الکترودهایی که در انتهای این سوزن‌ها قرار دارند، مقدار فعالیت عضلات شما را اندازه گیری می‌نمایند. متخصصان، از نوار عصب و عضله، برای تشخیص آسیب‌های وارده، بیماری‌های عضلانی و اختلالات عصبی-عضلانی استفاده می‌کنند.
نوار عصب و عضله چیست؟
نوار عصب و عضله، پاسخ ماهیچه یا فعالیت الکتریکی آن را در پاسخ به تحریک عصب عضله، اندازه گیری می‌کند. از این آزمایش برای کمک به تشخیص ناهنجاری‌های عصبی عضلانی استفاده می‌گردد. درهنگام انجام این آزمایش، یک یا چند سوزن کوچک (که الکترود نیز نامیده میشوند) از طریق پوست به داخل عضله وارد میشود. سپس فعالیت الکتریکی عضله، که توسط الکترودها گرفته شده، بر روی یک اسیلوسکوپ (مانیتوری که فعالیت الکتریکی را به شکل امواج نشان می‌دهد) نمایش داده میشود. همچنین از یک تقویت کننده صدا، استفاده می‌گردد تا بتوان صدای این فعالیت‌ها را نیز شنید. نوار عصب و عضله، فعالیت‌های الکتریکی عضله را در هنگام استراحت، انقباض خفیف عضله و انقباض شدید آن، اندازه‌گیری می‌کند. به طور معمول، بافت عضلانی در هنگام استراحت، سیگنال الکتریکی تولید نمی‌نماید. هنگامی که یک الکترود را وارد می‌کنند، علائم یک فعالیت کوتاه مدت، روی اسیلوسکوپ دیده میشود، اما پس از آن، هیچ سیگنالی نباید وجود داشته باشد.
پس از وارد کردن الکترودها، از شما خواسته میشود که با بلند کردن و یا خم کردن پای خود، عضله را منقبض کنید. پتانسیل عمل (اندازه و شکل موج) که بر روی اسیلوسکوپ ایجاد میشود، اطلاعاتی در مورد توانایی عضله برای پاسخ دادن به هنگام تحریک اعصاب را ارائه می‌دهد. همانطور که ماهیچه با شدت بیشتری منقبض میشوند، رشته‌های عضلانی بیشتر و بیشتری فعال گردیده و پتانسیل‌های عملی را تولید می‌نمایند.
یک روش تشخیصی دیگر که ممکن است انجام شود، مطالعه هدایت عصبی (NCS) است. مطالعه هدایت عصبی، برای اندازه گیری میزان و سرعت رسانش یک پالس الکتریکی از طریق یک عصب به‌کار برده میشود. مطالعه هدایت عصبی، می‌تواند میزان آسیب و تخریب عصبی را تعیین کند و اغلب همزمان با نوار عصب و عضله، انجام می‌گردد. هر دو روش به تشخیص وجود بیماری و محل و میزان شدت عارضه‌هایی که به اعصاب و ماهیچه‌ها آسیب رسانده‌اند کمک می‌کنند.
چرا باید نوار عصب و عضله تهیه شود؟
در صورت مشاهده علائمی که ممکن است نشان دهنده اختلال عضلانی یا عصبی باشد، پزشک ممکن است که تهیه نوار عصب و عضله را برای بیمار تجویز نماید. برخی از علائمی که ممکن است نیاز به نوار عصب و عضله داشته باشند عبارتند از:
- سوزن سوزن شدن
- بی حسی
- ضعف عضلانی
- درد یا گرفتگی عضلات
- فلج شدن
- انقباض غیر ارادی عضلات (یا تیک)
نتایج حاصله از نوار عصب و عضله می‌تواند به پزشک کمک کند تا علت اصلی این علائم را تعیین نماید. دلایل احتمالی این علائم عبارتند از:
- اختلالات عضلانی، مانند دیستروفی عضلانی
- اختلالاتی که بر توانایی اعصاب حرکتی برای ارسال سیگنال‌های الکتریکی به عضله تأثیر می‌گذارند، مانند میاستنی گراویس.
- رادیکولوپاتی‌ها (درگیری عصب نخاعی)
- اختلالات عصبی محیطی که بر اعصاب خارج از نخاع تأثیر می‌گذارند، مانند سندرم تونل کارپال
- اختلالات عصبی مانند اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS)
روش انجام تست نوار عصب و عضله
قبل از تست نوارعصب و عضله
پزشک، این روش را برای شما توضیح داده و به شما این فرصت را می‌دهد که هر گونه سؤالی را که ممکن است در مورد این تست داشته باشید بپرسید. حتماً پزشک خود را در مورد داروهای بدون نسخه یا نسخه‌ای که مصرف می‌کنید مطلع نمائید. همچنین مهم است که در صورت داشتن اختلال خونریزی، یا داشتن دستگاه ضربان ساز یا دفیبریلاتور قابل کاشت به پزشک خود اطلاع دهید. در صورت داشتن هر یک از این بیماری‌ها و یا وسایل پزشکی ممکن است نتوانید تست نوار عصب و عضله را انجام دهید. معمولاً قبل از انجام این تست، ناشتا بودن لازم نیست. در برخی موارد، مصرف سیگار و نوشیدنی‌های کافئین دار مانند قهوه، چای و کولا ممکن است برای دو تا سه ساعت قبل از آزمایش محدود شوند. اگر قادر به انجام تست نوار عصب و عضله هستید، باید از قبل موارد زیر را انجام دهید:
- حداقل سه ساعت قبل از تست، از کشیدن سیگار خودداری کنید.
- حمام کنید یا دوش بگیرید تا هرگونه چربی از روی پوست پاک شود. بعد از شستشو از هیچ لوسیون یا کرمی استفاده نکنید.
- لباس‌های راحت بپوشید که ناحیه‌ای که پزشکتان ارزیابی می‌نماید را مسدود نکند. ممکن است از شما خواسته شود که دقیقاً قبل از عمل، لباس بیمارستان را بپوشید.
بر اساس وضعیت پزشکی شما، پزشک ممکن است آماده سازی خاص دیگری را برایتان درخواست کند.
هنگام انجام تست
یک تست نوار عصب و عضله، ممکن است به صورت سرپایی انجام شود و یا نیاز به اقامت شما در بیمارستان داشته باشد. این تست، ممکن است بسته به شرایط سلامتی شما و روش‌های خاص پزشک شما متفاوت باشد. تست نوار عصب و عضله، توسط یک متخصص مغز و اعصاب (پزشک متخصص در اختلالات مغزی و عصبی) انجام میشود، اگرچه یک تکنسین نیز می‌تواند برخی از بخش‌های آزمایش را انجام دهد. تست نوار عصب و عضله، معمولاً بلافاصله پس از مطالعه هدایت عصبی (آزمایشی که جریان عبوری از عصب را قبل از رسیدن به عضله و پاسخ عضله اندازه‌گیری می‌کند) انجام میشود.
به طور کلی، یک تست نوار عصب و عضله، از این فرآیند پیروی می‌کند:
- از شما خواسته میشود که هر گونه لباس، جواهرات، گیره مو، عینک، سمعک، یا سایر اشیاء فلزی که ممکن است در این تست ایجاد اختلال نماید را بردارید. اگر از شما خواسته شود لباس را در بیاورید، لباسی به شما داده می شود تا بپوشید.
- از شما خواسته میشود که برای انجام تست، بنشینید و یا اینکه دراز بکشید.
- یک متخصص مغز و اعصاب، عضله یا عضله‌های مورد مطالعه را مشخص می‌کند.
- پوست با محلول ضد عفونی کننده پاک میشود. در مرحله بعد، یک سوزن ظریف و استریل را به عضله وارد می‌نمایند. یک الکترود پایه، زیر بازو یا پای شما قرار می‌گیرد.
- ممکن است برای تست، وارد کردن ۵ یا ۶ سوزن، لازم باشد. ممکن است با وارد کردن الکترودها درد خفیفی را احساس کنید، اما معمولاً این عمل بدون درد است.
- اگر تست برای شما دردناک است، باید به پزشک خود اطلاع دهید زیرا این امر می‌تواند در نتایج حاصله، اختلال ایجاد کند.
- از شما خواسته میشود که آرام باشید و سپس انقباضات عضلانی خفیف و یا شدیدی را انجام دهید.
- فعالیت الکتریکی عضله شما در این حالات، اندازه گیری می‌گردد و روی اسیلوسکوپ نمایش داده میشود.
- همچنین ممکن است از تقویت کننده صوتی استفاده شود تا هم نمودار و هم صدای پتانسیل‌های الکتریکی قابل ارزیابی باشد. اگر ضبط کننده صدا به یک تقویت کننده صوتی وصل شده باشد، ممکن است هنگامی که عضله خود را منقبض می کنید، صدایی مانند تگرگ روی سقف حلبی بشنوید.
پس از انجام تست
ممکن است تا یک روز یا بیشتر پس از این تست، مقداری درد عضلانی داشته باشید. در صورت افزایش درد، حساسیت، تورم یا عفونت در محل‌های وارد کردن سوزن، پزشک خود را مطلع نمائید. پزشک ممکن است بسته به وضعیت خاص شما، دستورالعمل‌های اضافی یا جایگزین را پس از تست به شما بدهد.
خطرات نوار عصب و عضله چیست؟
نوار عصب و عضله یک آزمایش بسیار کم خطر است. با این حال، ممکن است در ناحیه‌ای که آزمایش شده است، احساس درد کنید. این درد ممکن است چند روز طول بکشد؛ اما با مسکن‌های بدون نسخه مانند ایبوپروفن تسکین می‌یابد. در موارد نادر، ممکن است در محل وارد کردن الکترودها، سوزن سوزن شدن، کبودی و تورم، داشته باشید. اگر تورم یا درد بدتر شد حتماً به پزشک خود اطلاع دهید.
نتایج نوار عصب و عضله
پزشک شما ممکن است بلافاصله بعد از انجام تست، نتایج را با شما بررسی کند. با این حال، اگر پزشک دیگری دستور نوار عصب و عضله را داده باشد، ممکن است تا زمانی که در یک قرار ملاقات بعدی با پزشک خود شرکت نکنید، از نتایج آن مطلع نشوید. اگر نوار عصب و عضله شما هر گونه فعالیت الکتریکی را در یک عضله در حال استراحت نشان دهد، ممکن است عوارض زیر را داشته باشید:
- یک اختلال عضلانی
- اختلالی که بر اعصاب متصل به عضله تأثیر می‌گذارد
- التهاب ناشی از آسیب
اگر نوار عصب و عضله شما هنگام انقباض عضله، فعالیت الکتریکی غیرطبیعی را نشان دهد، ممکن است فتق دیسک یا اختلال عصبی مانند ALS یا سندرم تونل کارپال داشته باشید. بسته به نتایج تست شما، پزشک در مورد هر گونه آزمایش یا درمان اضافی که ممکن است مورد نیاز باشد با شما صحبت خواهد کرد.
چه زمانی باید در مورد نوار عصب و عضله با پزشک تماس بگیرم؟
اگرعلائم زیر را دارید با پزشک خود تماس بگیرید:
- خونریزی که قطع نمی‌شود.
- درد یا حساسیت شدید در جایی که سوزن‌ها وارد پوست شده‌اند.
- قرمزی، گرما، تورم یا تب. این علائم شاید نشانه عفونت باشند.
اگر علائم بیماری عضلانی، اختلال عصبی یا آسیب را دارید، تست عصب و عضله به پزشک شما کمک می کند تا تشخیص دقیقی را ارائه دهد. همچنین به پزشک شما در برنامه‌ریزی برای درمان کمک می‌کند. قبل از تست نوار عصب و عضله، حتماً به پزشک خود بگویید که آیا از داروهای رقیق کننده خون استفاده می‌کنید یا خیر؛ زیرا مصرف این داروها می‌تواند خطر خونریزی بعد از تست را افزایش دهد.
سؤالات متداول
تست نوار عصب و عضله برای تشخیص چیست؟
تست نوار عصب و عضله، یک روش تشخیصی برای ارزیابی سلامت عضلات و سلول‌های عصبی کنترل کننده آنها (نورون‌های حرکتی) است. نتایج تست نوار عصب و عضله، می‌تواند اختلال عملکرد عصبی، اختلال عملکرد عضلانی یا مشکلات انتقال سیگنال عصب به عضله را نشان دهد.
تست نوار عصب و عضله چقدر دردناک است؟
تست نوار عصب و عضله ممکن است درد داشته باشد، اما معمولاً بدون نیاز به داروهای مسکن به خوبی می‌توان آن را تحمل کرد.
آیا تست نوار عصب و عضله، آسیب عصبی را نشان می‌دهد؟
تست نوار عصب و عضله، کمک می‌کند تا بفهمیم آیا عضلات به سیگنال‌های عصبی به درستی پاسخ می‌دهند یا خیر. مطالعه هدایت عصبی به تشخیص آسیب یا بیماری عصبی کمک می‌کند. هنگامی که تست‌های نوار عصب و عضله و مطالعه هدایت عصبی با هم انجام میشوند، به پزشکان کمک می‌کنند تا تشخیص دهند که علائم شما ناشی از اختلال عضلانی یا مشکل عصبی است یا خیر.
تست نوار عصب و عضله چه مدت طول می کشد؟
این تست معمولاً ۶۰ تا ۹۰ دقیقه طول می‌کشد. شما می‌توانید هر یک از فعالیت‌های معمولی خود مانند خوردن، رانندگی و ورزش را قبل و بعد از این تست انجام دهید. هیچ عارضه جانبی پایداری پس از این تست وجود ندارد.
اگر تست نوار عصب و عضله غیر طبیعی باشد چه اتفاقی می‌افتد؟
یک نتیجه غیر طبیعی نوار عصب و عضله، یک الگوی عجیب و غریب با شکل موج‌های غیرعادی ارائه می‌دهد. حتی در حالت استراحت نیز فعالیت الکتریکی وجود دارد و فعالیت الکتریکی (تولید شده توسط نورون‌های حرکتی) در طول انقباض عضله غیر طبیعی است. نتایج غیر طبیعی نشان دهنده اختلال عملکرد عصبی، آسیب عضلانی یا اختلالات عضلانی است.
علائم آسیب عصبی که نوار عصب و عضله می‌تواند تشخیص دهد چیست؟
علائم آسیب عصبی عبارتند از:
- بی حسی یا گزگز در دست‌ها و پاها.
- احساس می‌کنید که یک دستکش یا جوراب تنگ پوشیده‌اید.
- ضعف عضلانی به خصوص در بازوها یا پاها.
- مرتباً اشیایی را که در دست دارید از دستتان می‌افتد.
- دردهای شدید در دست‌ها، بازوها، یا پاها.
- احساس گزگز که شبیه یک شوک الکتریکی خفیف است.
چند سوزن برای تست نوار عصب و عضله به بدن وارد می شود؟
ممکن است برای تست، وارد کردن ۵ سوزن یا بیشتر، لازم باشد. ممکن است با وارد کردن الکترودها درد خفیفی را احساس کنید، اما معمولاً این تست بدون درد است. اگر تست برای شما دردناک است، باید به پزشک خود اطلاع دهید، زیرا این امر می‌تواند در نتایج حاصله، اختلال ایجاد کند.
قبل از انجام تست نوار عصب و عضله چه چیزهایی را باید بدانم؟
هنگام آماده شدن برای نوار عصب و عضله، لطفاً موارد زیر را انجام دهید:
- در روز انجام تست حمام کنید یا دوش بگیرید؛ دست‌ها و پاها را خوب بشویید تا چربی‌های پوست پاک شود.
- از لوسیون، روغن حمام یا کرم استفاده نکنید.
- لباس‌های راحت و گشاد بپوشید و به یاد داشته باشید که شلوارک و پیراهن آستین کوتاه یا بدون آستین همراه داشته باشید.
بعد از تست نوار عصب و عضله چه احساسی داریم؟
پس از تست، در صورت داشتن هر گونه درد، ممکن است به شما مسکن داده شود. پس از آزمایش نوار عصب و عضله، ممکن است برای چند روز احساس سوزن سوزن شدن کنید. ممکن است در جایی که سوزن وارد شده است دچار کبودی‌های کوچک یا تورم شوید.
چرا تست نوار عصب و عضله من اینقدر دردناک بود؟
درد معمولاً با نوار عصب و عضله همراه است، زیرا این روش شامل استفاده از سوزن و شوک الکتریکی است. نه تنها دوستان و بستگانی که تجربه قبلی نوار عصب و عضله را داشته اند، بلکه پزشکان نیز گاهی اوقات ممکن است، بیماران را از انجام نوار عصب و عضله، منصرف کنند، زیرا معتقدند این آزمایش بسیار دردناک است.
آیا برای تست عصب و عضله به شما آرامبخش تزریق میشود؟
شما لباس بیمارستان خواهید پوشید و لوازمی را که ممکن است در نوار عصب وعضله اختلال ایجاد نماید را برمی‌دارید. همچنین ممکن است لازم باشد که یک آرام بخش خفیف مصرف کنید.
آیا نوار عصب و عضله می‌تواند بیماری، ام اس را تشخیص دهد؟
هدف از تست نوار عصب و عضله، ارزیابی سلامت عضلات با اندازه گیری پاسخ آنها به تحریک اعصاب است. این تست می‌تواند به پزشکان در تشخیص بیماری مولتیپل اسکلروزیس(ام اس) و سایر عوارضی که باعث میشود بیمار دارای ضعف عضلانی غیرقابل توضیح باشد کمک نماید.
