هیچ چیزی، به اندازه دردی که باعث شود راه رفتن برایتان مشکل شود، نمی‌تواند زندگی عادی شما را مختل نماید. خارپاشنه یکی از عارضه‌های مرتبط با پا است و می‌تواند علت‌های متفاوتی داشته باشد. اگر در قسمت پایین پاشنه پای خود، احساس درد می‌کنید، بهتر است برای معاینه به پزشک، مراجعه کنید؛ زیرا ممکن است که رباط کف پای شما (فاسیا)، ملتهب شده باشد که می‌تواند باعث ایجاد درد شود.
بسته به علت و میزان التهاب، در موارد خفیف، ممکن است خارپاشنه با یک درمان غیرجراحی، تسکین پیدا کنید؛ اما در موارد شدیدتر، ممکن است که به یک روش جراحی، نیاز داشته باشید.
خارپاشنه چیست؟
فاسیای کف پا، یک رباط ضخیم و تار مانند است که استخوان پاشنه پا را، به قسمت جلوی پا، متصل می‌نماید. این رباط، مانند یک ضربه گیر، عمل می‌کند و از قوس کف پای شما حمایت نموده و به شما کمک می‌کند که راه بروید.
خار پاشنه، یکی از شایع‌ترین موارد مراجعه بیماران به ارتوپدی است. رباط‌های کف پای شما، در زندگی روزمره، دچار ساییدگی و پارگی زیادی می‌شوند. وارد شدن فشار بیش از حد به پاها، می‌تواند باعث آسیب دیدگی و یا پارگی این رباط‌ها شود. اگر فاسیای کف پا، ملتهب شود، این التهاب، باعث بروز درد و سفتی پاشنه پا می‌گردد و در نهایت ممکن است منجر به خارپاشنه شود.
علت درد فاسیای کف پا، هنوز دقیقا مشخص نیست. بر اساس یک تحقیق انجام شده، احتمال می‌رود که این وضعیت، بیش از اینکه در اثر التهاب ایجاد شده باشد، نتیجه تخریب رباط کف پا باشد.
علت ایجاد خارپاشنه
عارضه خار پاشنه، معمولاً به علت بیرون زدگی استخوان کف پا، به وجود نمی‌آید. پزشکان قبلاً معتقد بودند که استخوان خار پاشنه (استخوانی که از کف پا بیرون می‌زند)، باعث درد در افراد مبتلا به خار پاشنه می‌شود؛ اما اینطور نیست.
خار پاشنه، معمولاً در نتیجه کشیدگی شدید، یا استفاده بیش از حد از رباط کف پا ایجاد می‌گردد. اگرچه سائیدگی یا پارگی‌های کوچک، در بافت رباط نیز می‌تواند باعث ایجاد درد شود. همچنین، ساختار پای شما هم ممکن است که شما را مستعد ابتلا به خار پاشنه کند.
مردان و زنان فعال بین ۴۰ تا ۷۰ سال، بیشتر در معرض خطر ابتلا به خار پاشنه هستند؛ و احتمال ابتلا در زنان، کمی بیشتر از مردان است. زنان باردار اغلب، درد‌های خار پاشنه را تجربه می‌کنند، به ویژه در اواخر دوران بارداری.
علائم خارپاشنه
شکایت عمده افراد مبتلا به خارپاشنه، درد در قسمت پایین پاشنه، و یا گاهی اوقات در قسمت پایین مچ پا است. این عارضه، معمولاً فقط یک پا را درگیر می‌نماید، اما ممکن است که هر دو پا را نیز درگیر کند. درد ناشی از خارپاشنه، به تدریج و با گذشت زمان، زیاد می‌شود. این درد، ممکن است که یکنواخت و یا شدید باشد. بعضی از افراد، احساس سوزش یا درد، در قسمت پایین پا را دارند؛ که از پاشنه به سمت بیرون کشیده می‌شود.
درد خار پاشنه، معمولاً در هنگام صبح، که اولین قدم‌هایتان را پس از بیدار شدن، برمی‌دارید، یا راه رفتن، پس از مدتی نشستن یا دراز کشیدن، بیشتر است. بالا رفتن از پله‌ها، به دلیل سفتی پاشنه، می‌تواند بسیار دشوار باشد. پس از فعالیت طولانی مدت، درد، به دلیل افزایش تحریک یا التهاب، ممکن است تشدید شود. افراد مبتلا به خار پاشنه، معمولاً در حین فعالیت احساس درد نمی‌کنند، بلکه فقط پس از توقف فعالیت، درد را احساس می‌نمایند.
روش تشخیص خارپاشنه
پس از اینکه علائم خود را توصیف کردید و نگرانی‌های خود را مطرح نمودید، پزشک پای شما را معاینه می‌کند. پزشک، به دنبال این علائم خواهد بود:
- قوس زیاد کف پا و یا کف پای صاف
- ناحیه‌ای با حساسیت زیاد، در کف پای شما، درست در جلوی استخوان پاشنه پا
- دورسی فلکشن محدود، یا حرکت مچ پا به سمت “بالا” در هنگام راه رفتن
- عدم وجود علائم سایر عوارض، مانند التهاب تاندون آشیل، شکستگی استخوان پاشنه پا و یا گیر افتادن عصب کف پا
آزمایش‌های تشخیصی خارپاشنه
پزشک ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری را تجویز کند؛ تا مطمئن شود که درد پاشنه پا، ناشی از خار پاشنه است و مشکل دیگری نیست.
آزمایش اشعه ایکس
آزمایش اشعه ایکس، تصاویر واضحی از استخوان‌ها را ارائه می‌دهد. آنها برای رد کردن سایر علل درد پاشنه، مانند شکستگی یا آرتروز، مفید هستند.
استخوان خار پاشنه را می‌توان در عکس برداری با اشعه ایکس مشاهده کرد. استخوان خار پاشنه، می‌تواند نتیجه کشش طولانی مدت در محل قرارگیری فاسیای کف پا (نقطه‌ای روی استخوان پاشنه که فاسیای کف پا، به آن متصل می‌شود) باشد. با این وجود، اکثر افرادی که در پاشنه‌های خود، خار استخوانی دارند، درد پاشنه پا ندارند. به دلیل اینکه استخوان خار پاشنه، علت عارضه خار پاشنه نیست، درد کف پا، بدون برداشتن خار، نیز قابل درمان است.
آزمایش MRI
سایر آزمایشات تصویربرداری، مانند تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI)، به طور معمول برای تشخیص خار پاشنه استفاده نمی‌شود. این آزمایشات، به ندرت تجویز می‌شوند.
در صورتی که درد پاشنه پا، با روش‌های اولیه درمانی تسکین نیابد؛ یا اگر پزشک نگران باشد که مشکل دیگری باعث درد پاشنه پا شده است؛ ممکن است که اسکن MRI انجام شود.
روش‌های درمان خارپاشنه
درمان‌های خار پاشنه، شامل روش‌های غیرجراحی و جراحی می‌باشد. بعضی از درمان‌های غیرجراحی، در واقع درمان‌های خانگی هستند و نیازی به حضور در مطب ندارند؛ ولی، بعضی دیگر، نیاز به فیزیوتراپی و توصیه متخصصان دارند.
استراحت کردن
توقف و یا حتی کاهش فعالیت‌هایی که باعث بدتر شدن درد می‌شوند، اولین قدم در کم کردن درد است. ممکن است لازم باشد، فعالیت‌های ورزشی که در آنها پاهایتان روی سطوح سخت می‌کوبید (مثلاً دویدن، رقصیدن یا ایروبیک استپ) را متوقف کنید. پزشک شما ممکن است به شما توصیه کند که برای مدت کوتاهی از کفش پیاده روی و عصا استفاده کنید تا درد پای شما آرام شود.
استفاده از یخ
درمان خانگی اولیه، شامل اجتناب از سرپا ایستادن و استفاده از کیسه یخ، به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه، ۳ یا ۴ بار در روز، برای کاهش تورم است.
بریس‌ها و کفش های مناسب
استفاده از آتل‌های مخصوص شب، درمان دیگری است که می‌تواند به کشش ساق پا و قوس کف پای شما کمک کند. آتل‌های شب، نوعی بریس هستند که پای شما را در حالت خمیده نگه می‌دارند و رباط کف پا و تاندون آشیل را در طول شب، کشیده‌تر می‌کنند. این کار می‌تواند از درد و سفتی صبحگاهی جلوگیری نماید.
ارتزهای مخصوص و یا حمایت‌کننده‌های قوس کف پا، برای کفش‌های شما، ممکن است با توزیع فشار به کاهش مقداری از درد کمک نمایند و از آسیب بیشتر به فاسیای کف پا، جلوگیری کنند.
استفاده از چکمه‌های طبی، پای شما را بی حرکت می‌کند و در حین بهبود فاسیای کف پا، فشار را کاهش می‌دهد. آنها شبیه چکمه‌های اسکی هستند و می‌توانید برای حمام کردن، آنها را از پای خود درآورید.
رعایت دقیق توصیه‌های درمان خانگی، اغلب برای درمان خار پاشنه بدون کمک پزشک کافی است.
پد خارپاشنه سیلیکونی
تحقیقات نشان می‌دهند که استفاده محتاطانه، از پد پاشنه سیلیکونی، تسکین درد پاشنه پا را به همراه داشته و به بیمار این امکان را می‌دهد که بدون عارضه، اما برای کوتاه مدت، شرایط را به طور موثرتری مدیریت کند. این پد‌ها، در دراز مدت، کمتر موثر هستند.
مکمل‌های غذایی برای درمان خارپاشنه
اگر اضافه وزن باعث ایجاد خار پاشنه شده است، استفاده از یک رژیم غذایی سالم، می‌تواند به کاهش وزن و تسکین درد پاشنه پا کمک کند.
تحقیقات بیشتری در مورد تغذیه، برای بهبود یا پیشگیری از خار پاشنه مورد نیاز است. با این حال، مصرف این مکمل‌ها ممکن است به ترمیم و بهبود بافت رباط، کمک کند:
- ویتامین C
- روی
- گلوکز آمین
- بروملین
- روغن ماهی
بهتر است که، مواد مغذی را از یک رژیم غذایی متعادل دریافت کنید تا از مکمل‌ها. اگر تصمیم به مصرف مکمل دارید، همیشه ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.
درمان خار پاشنه با برخی از روغن‌های طبیعی
تحقیقات کمی در مورد درمان خار پاشنه، با روغن‌های طبیعی، انجام شده است. با اینحال، برخی از مطالعات نشان می‌دهند که استفاده از روغن‌های طبیعی ممکن است درد و التهاب را، در شرایط خاصی کاهش دهد. این روغن‌ها عبارتند از:
- اسطوخودوس
- علف لیمو
- اوکاليپتوس
- گل سرخ
قبل از استفاده، روغن مورد نظر خود را با یک روغن پایه، مانند روغن نارگیل، برای ماساژ، رقیق کنید. همچنین می‌توانید بخار حاصل از روغن مخلوط شده با آب داغ را، استنشاق کنید.
از آنجایی که مشخص نیست که آیا خار پاشنه، موجب تحریک یا التهاب می‌شود، استفاده از این روغن‌ها ممکن است کمک چندانی نکند. با این حال، اگر به درستی از آنها استفاده کنید، معمولاً امتحان کردن آنها ضرری ندارد.
استفاده از داروهای غیر استروئیدی
داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، مانند ایبوپروفن (Motrin یا Advil) و ناپروکسن (Aleve)، ممکن است درد رباط کف پا را تسکین دهند.
درمان خار پاشنه با فیزیوتراپی
پزشک، ممکن است به شما پیشنهاد کند که با یک فیزیوتراپ، بر روی یک برنامه ورزشی که بر کشش عضلات ساق پا و فاسیای کف پا، تمرکز دارد، کار کنید. علاوه بر تمریناتی که در بالا ذکر شد، یک برنامه فیزیوتراپی، ممکن است شامل درمان‌های تخصصی با یخ، ماساژ و سایر روش‌های درمانی برای کاهش التهاب اطراف فاسیای کف پا باشد.
درمان خار پاشنه با حرکات اصلاحی
درد خار پاشنه، با سفت شدن ماهیچه‌های ساق پا تشدید می‌شود. کشش ساق پا و رباط کف پا، موثرترین راه برای تسکین درد ناشی از این بیماری است.
- کشش ساق پا
با یک زانوی صاف و قرار دادن پاشنه آن بر روی زمین، به سمت جلو به دیوار تکیه دهید. پای دیگر را با زانوی خم شده در جلو قرار دهید. برای کشش ماهیچه‌های ساق پا و نوار پشت پاشنه، باسن خود را به صورت کنترل شده به سمت دیوار حرکت دهید. این وضعیت را به مدت ۱۰ ثانیه نگه دارید و سپس استراحت کنید. این تمرین را ۲۰ بار، برای هر پا تکرار کنید. کشش شدیدی در ساق پا، در طول این تمرین باید احساس شود.
- کشش فاشیای کف پا
این کشش، در حالت نشسته انجام می‌شود. پای آسیب دیده خود را، روی زانوی پای دیگر خود قرار دهید. انگشتان پای دردناک خود را بگیرید و به آرامی به صورت کنترل شده به سمت خود بکشید. اگر دسترسی به انگشتان پایتان دشوار است، یک حوله را دور انگشت شست پا بپیچید تا انگشتان پا را به سمت خود بکشید. دست دیگر خود را در امتداد رباط کف پا قرار دهید. رباط پا، باید مانند یک نوار سفت در امتداد پایین پای شما، هنگام کشیده شدن احساس شود. حالت کشش را به مدت ۱۰ ثانیه نگه دارید. تمرین را برای هر پا ۲۰ بار تکرار کنید. بهتر است که این تمرین، صبح‌ها قبل از ایستادن یا راه رفتن انجام شود.
درمان خارپاشنه با شاک ویو
اگر درد ادامه یابد و روش‌های دیگر مؤثر نباشند، پزشک ممکن است درمان با شاک ویو، از خارج بدن را توصیه کند. در این درمان، امواج صوتی به پاشنه پای شما ضربه وارد می‌کنند تا سیستم بهبودی در رباط را تحریک نمایند. عوارض جانبی این درمان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- کبودی
- تورم
- درد
- کرختی و بی حسی
درمان خارپاشنه با شاک ویو ثابت نشده است که به طور دائمی در تسکین علائم خار پاشنه، موثر باشد. اگر درمان‌های خانگی و پزشکی، خار پاشنه شما را درمان نکرد، گزینه بعدی جراحی است.
درمان خار پاشنه با تزریق کورتیزون
کورتیزون، نوعی استروئید بوده، و یک داروی ضد التهابی قوی است. برای کاهش التهاب و درد، می توان این دارو را به فاسیای کف پا تزریق کرد.
پزشک، ممکن است این درمان را محدود کند یا به طور کلی از آن اجتناب نماید؛ زیرا تزریق استروئید می‌تواند فاسیای کف پا را ضعیف کرده و منجر به آسیب (پارگی) شود؛ که می‌تواند منجر به صاف شدن کف پا و درد مزمن شود.
درمان خار پاشنه با لیزر
لیزر، یک درمان موثر برای هر دو عارضه یعنی خار پاشنه و التهاب فاسیای پا است. اولی چون می‌تواند کلاژن را ترمیم کند و دومی چون التهاب را برطرف می‌نماید. از آنجایی که لیزر، مستقیماً میتوکندری را هدف قرار می‌دهد، تأثیر آن بر بافت آسیب دیده، افزایش متابولیسم و بازگرداندن عملکرد و ساختار طبیعی سلول است.
عمل عقب کشیدن گاستروکنمیوس
اگر حتی پس از کشش مداوم به سختی پاهای خود را خم کنید، ممکن است پزشک عقب کشیدن گاستروکنمیوس را توصیه کند. این جراحی، شامل افزایش طول عضله ساق پا برای افزایش حرکت مچ پا و انعطاف پذیری در پا و کاهش فشار از روی فاسیای کف پا است.
عمل رهاسازی فاسیای کف پا یا رباط کف پا
در رهاسازی فاسیای کف پا، جراح، بخشی از رباط کف پا را برش می‌دهد تا مقداری از کشش را آزاد کند، و التهاب را تسکین دهد. این عمل، ممکن است مستلزم بریدگی‌های کوچک در رباط باشد، و یا می‌تواند منجر به جدا شدن فاسیای کف پا از استخوان پاشنه شود. این فرآیند را می‌توان به روش آندوسکوپی و یا از طریق جراحی باز، انجام داد. این عمل، فشار را کاهش می‌دهد، اما قوس پا را ضعیف می‌کند و ممکن است عملکرد کامل کف پا، از بین برود.
عوارض ناشی از عدم درمان به موقع خارپاشنه
نادیده گرفتن التهاب کف پا می‌تواند منجر به درد مزمن پاشنه پا شود؛ که مانع از انجام فعالیت‌های منظم شما می‌گردد. احتمالاً روش راه رفتن خود را تغییر می‌دهید تا از درد خار پاشنه جلوگیری نمائید؛ و این کار، ممکن است منجر به ایجاد مشکلات پا، زانو، لگن یا کمر شود.
سوالات متداول
آیا با خار پاشنه می‌توان پیاده روی کرد؟
راه رفتن، بعد از دراز کشیدن یا نشستن، ممکن است برای مدتی علائم خار پاشنه را به علت کشش رباط، کاهش دهد. با این حال، درد به تدریج در طول روز بدتر می‌شود و باعث ناراحتی شما می‌گردد و فعالیت‌های عادی شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
آیا خار پاشنه نوعی آرتروز است؟
خار پاشنه، نوعی بیماری پا است که ارتباط نزدیکی با آرتریت روماتوئید دارد. این امر ممکن است، افرادی را که از یک یا هر دو این بیماری‌ها رنج می‌برند؛ متعجب کند.
آیا کفش‌های طبی برای خار پاشنه خوب است؟
کفش‌های طبی می‌توانند در درمان خار پاشنه موثر باشند. کفش‌های طبی، از قوس کف پا حمایت می‌کنند و درد خار پاشنه را از این طریق کاهش می‌دهند.
نقطه حساس برای خار پاشنه کجاست؟
نقطه حساس که باعث درد کف پا می‌شود معمولاً در قسمت داخلی گوشتی‌ترین قسمت ساق پا، قرار دارد. روی زانو‌های خود بنشینید و با انگشتان شست خود فشار وارد کنید تا جایی که گره یا نقطه سفت پیدا کنید.
آیا جداکننده‌های انگشت پا، به بهبود خار پاشنه کمک می‌کنند؟
برای جلوگیری از آسیب‌های پا، جداکننده‌های انگشتان پا می‌توانند یک خط دفاعی اضافی در برابر آسیب‌های پا مانند بونیون و انگشتان چکشی ایجاد کنند، اما مهم‌تر از آن می‌توانند به پیشگیری از خار پاشنه کمک کنند. این آسیب رایج در دویدن، به دلیل صدمه دیدن نوار نازک بافتی است که استخوان پاشنه و انگشتان پا را به هم متصل می‌نماید.
آیا خار پاشنه در تمام طول روز درد دارد؟
درد خار پاشنه، معمولاً در طول روز می‌آید و می‌رود. ممکن است پس از کمی راه رفتن احساس بهتری داشته باشید، سپس اگر بنشینید و بعد بایستید و راه بروید، یا اگر برای مدت طولانی روی پاهای خود بایستید، دوباره درد آغاز می‌شود.
آیا قرار دادن پا، در آب داغ، به بهبود خار پاشنه کمک می‌کند؟
حمام، دوش گرفتن و یا قرار دادن پا در آب گرم، می‌تواند بافت‌ها را شل کند. از کمی مرطوب کننده یا روغن، استفاده کنید؛ تا کمی احساس راحتی داشته باشید. سپس با فشار متوسط تا شدید، هر پا را حدود دو دقیقه در تمام طول قوس کف پا، از پاشنه تا انگشتان پا را ماساژ دهید. پس از آن، تمام قوس کف پا را در جهت عرض، ماساژ دهید.
