تزریق پی آر پی (PRP) یک روش جدید برای کنترل درد ناشی از استئوآرتریت (OA) زانو است؛ محققان هنوز در حال بررسی این گزینه هستند. استئوآرتریت، رایج ترین دلیل آرتریت زانو است و ویژگی اصلی این مشکل، سایش و تخریب پیش رونده غضروف است. با تخریب و از بین رفتن غضروف، استخوان‌ها به یکدیگر ساییده می‌شوند و التهاب، تورم و درد را به همراه می آورند. به طور کلی پارامترهای ناشی از سبک زندگی فرد مثل ورزش، کاهش وزن و رژیم غذایی از اصلی‌ترین عوامل موثر در درمان استئوآرتریت به شمار می‌روند. اما تزریق کورتیزون، تاثیر محدودی دارد و ممکن است با عوارض جانبی مختلفی همراه شود. بعلاوه جراحی آخرین گزینه‌ای است که برای درمان در نظر گرفته می‌شود؛ اخیرا تزریق پی آر پی زانو از محبوبیت زیادی برخوردار شده است.
پی آر پی چیست؟
تزریق پلاسمای غنی از پلاکت یا پی آر پی (PRP) یک درمان بیولوژیکی است که برای درمان مشکلات مختلفی به کار گرفته می‌شود. مواد تزریق شده در این روش از خون خود بیمار گرفته می‌شود. اساس این روش آن است که خون فرد شامل سلول‌های پلاکتی است که پر از فاکتور رشد است و می‌توان آن را در پی آر پی به غلظت مشخصی رساند و سپس برای تحریک پاسخ بدن برای کمک به کاهش درد، به ناحیه دردناکی تزریق می‌شود.
از تزریق پی آر پی (PRP) به دو دلیل اصلی استفاده می‌شود:
- مشکلات تاندونی (تاندونیپاتی) مثل تاندینوپاتی پاتلا، آرنج تنیس باز و تاندینوپاتی آشیل که با روشهای درمانی دیگر به نتایج مطلوب دست پیدا نکرده است. قبل از استفاده از پی آر پی باید یک ارزیابی کامل شامل تصاویر مناسبی به منظور تایید تشخیص، انجام شود. معمولاً تزریق پی آؤ پی، اولین گزینه درمانی مد نظر پزشکان محسوب نمی شود و وقتی فیزیوتراپی به نتیجه مناسبی منجر نشود، این گزینه در نظر گرفته می‌شود.
- تزریق پی آر پی به کاهش درد ناشی از آرتریت مفاصل منجر می‌شود؛ اگرچه این روش نسبتاً جدید است، اما مطالعات دقیقی روی بیماران زیادی انجام شده که از روش تزریق پی آر پی استفاده کرده‌اند و به نتایج خوب و امیدوارکننده‌ای دست پیدا کرده‌اند.
تزریق پی آر پی (PRP) در زانو معمولا درد زیادی ندارد و اکثر بیماران به سادگی با آن کنار می‌آیند. اکثر بیماران از احساس سیری تا چند روز شاکی هستند و بعضی ها هم ممکن است درد کمی در زانوی خود حس کنند؛ اما تعداد بسیار کمی با درد شدید همراه می‌شوند.
آرتروز زانو و نقش پی آر پی (PRP)
آرتروز زانو با تخریب تدریجی غضروف یا بالشتک انتهایی استخوان‌های زانو همراه می‌شود. این سایش تدریجی غضروف هم می‌تواند به دلایل مکانیکی (وزن یا آسیب دیدگی قبلی) یا به دلیل مواد شیمیایی مخرب تولید شده در زانو در زمان شروع فرایند آرتریت ایجاد شود. وقتی آرتروز به درد زانو منجر می‌شود، متوجه تورم، صدای ترکیدن و خرد شدن خواهید‌شد. با تشدید التهاب زانو، حتی در زمان استراحت و خواب هم درد خواهید‌داشت.
متاسفانه نمی‌توان آرتریت را درمان کرد یا همه چیز را به حالت اول خود بازگرداند. اما اخیرا بسیاری از پزشکان برای درمان درد آرتریت زانو،، تزریق پی آر پی را به بیمارانشان پیشنهاد می‌کنند. در سالیان اخیر، شواهد بیشتری مبنی بر تاثیر پی آر پی (PRP) در کاهش درد آرتریت زانو و بهبود کیفیت زندگی بدست آمده است.
عملکرد تزریق پی آر پی (PRP)
به بیماران توصیه می‌شود تا از ده روز قبل از اولین تزریق پی آر پی (PRP)، مصرف داروهای ضدالتهاب را متوقف کنند. پزشک ابتدا تحت شرایط استریل سفت و سخت، یک نمونه خون از بیمار می‌گیرد؛ مقدار دقیق خون گرفته شده به ناحیه درمان بستگی دارد. سپس نمونه خون برای جداسازی مولفه‌های خون وارد دستگاه سانتریفیوژ می‌شود. پلاسمای غنی از پلاکت از خون جدا و تحت شرایط استریل و تمیز (بسته به محل تزریق با یا بدون کمک تصویربرداری زنده) به محل مد نظر تزریق می‌شود. این لایه پلاسما حاوی پلاکتی در حدود سه برابر بیشتر از خون عادی است و این پلاکت‌ها باید برای آزادسازی فاکتور رشد، فعال شوند که این عمل با برقراری تماس میان پلاکت و بافت آسیب دیده رخ می‌دهد.
کل فرایند گرفتن خون، آماده سازی آن در سانتریفیوژ و تزریق مجدد آن به زانو در حدود 30 دقیقه طول می‌کشد. پزشکتان ابتدا محل را با استفاده از بی‌حسی موضعی، بی‌حس میکند؛ درد محل تزریق ممکن است تا دو هفته زیاد شود و دیدن نتایج اولیه ممکن است تا چند هفته طول بکشد. دستورالعمل پزشک برای بعد از درمان می تواند شامل موارد زیر باشد:
- قرار دادن یخ در بازه های زمانی 20 دقیقه ای در هر دو تا سه ساعت (در یک تا دو روز اول)؛ وقوع قرمزی و تورم در محل تزریق طبیعی است.
- مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID ها) می توان جلوی اثرگذاری این درمان را بگیرد و باید از مصرف آن بعد از درمان خودداری کنید.
- از انجام فعالیت هایی که فشار زیادی بر ناحیه درمان وارد میکند، خودداری کنید.
- قبل از شروع انجام فعالیت های سنگین مانند دویدن و دوچرخه سواری، با پزشکتان مشورت کنید.
به طور کلی آثار مثبت درمان به بیماری بستگی دارد؛ برای مثال فکر میکنیم که نتایج تزریق پی آر پی (PRP) برای آرتریت زانو 12 الی 18 ماه باقی بماند.
دیدن نتیجه تزریق پی آر پی (PRP) در زانو چقدر طول می‌کشد؟
دیدن نتایج از چه زمانی شروع می‌شود؟ معمولا می توان نتیجه اکثر تزریق های پی آر پی زانو و بهبود نسبی درد را بعد از یک تا دو هفته مشاهده کرد. این بهبود و کاهش درد تا شش هفته بعد از تزریق هم ادامه پیدا میکند و این نتایج تا 9 الی 12 ماه هم در بیمار باقی می‌ماند. در این مدت می توانید تزریق های دیگری هم داشته باشید و اگر با بهبود نسبی وضعیت مواجه شدید، می‌توانید بعد از دو ماه تحت تزریق پی آر پی (PRP) دوم هم قرار بگیرید.
خطرات و مشکلات پلاسمای غنی از پلاکت
تزریق پی آر پی (PRP) بسیار ایمن است و اگر گرفتن خون و آماده‌سازی زانو و محل تزریق در شرایط استریل و به کمک ابزار ضدعفونی کننده مناسب انجام شود، خطر بروز عفونت یا مشکلات دیگر نیز بسیار اندک خواهد بود. احتمال بروز حساسیت یا واکنش ایمنی بدن در مقابل تزریق پی آر پی (PRP) وجود ندارد، زیرا پلاسما از خون خود بیمار گرفته می‌شود. احتمال بروز عوارض جانبی و خطرات ناشی از تزریق پی آر پی (PRP) بسیار اندک است، اما امکان درد و عفونت در محل تزریق وجود دارد.
یک مقاله مروری در سال 2017 به برخی از موارد زیر اشاره کرده که در بعضی از بیماران عوارض زیر دیده شد:
- درد و خشکی
- ضربان سریع قلب
- بی‌حالی و سرگیجه
- حالت تهوع و دل آشوبه
- تعرق
- سردرد
اما محققان می‌گویند که این نشانه‌ها مخصوص تزریق پی آر پی (PRP) نیستند و موارد بخصوصی در مقایسه با سایر تزریق‌ها به شمار نمی‌رود. به‌علاوه هزینه این روش درمانی می‌تواند بالا باشد و عمدتا تحت پوشش بیمه قرار نمی گیرد، بنابراین قبل از آنکه تصمیم به انجام آن بگیرید، باید درباره هزینه‌های آن پرس و جو کنید.
هزینه تزریق پی آر پی (PRP) و پوشش بیمه
روشهای درمانی جدید معمولا تحت پوشش بیمه درمانی قرار نمی‌گیرند و استفاده از تزریق پی آر پی (PRP) اخیرا در اختیار عموم قرار گرفته است – در حالی‌که ورزشکاران حرفه‌ای از حدود دهه 80 میلادی از این روش استفاده می کردند. شرکت‌های بیمه کمی هستند که بخشی از تزریق پی آر پی (PRP) را پوشش می‌دهند، زیرا بسیاری از این شرکتها، روش پی آر پی را یک روش تجربی می‌دانند. قبل از آنکه شرکت‌های بیمه بیشتری به صف پوشش دهندگان هزینه این روش بپیوندند، به مطالعات علمی بیشتری برای نتیجه گیری درباره اثرگذاری آن نیاز است.
عمده هزینه این روش از جیب بیمار می‌رود و این هزینه‌ها در شهرها و محله‌های مختلف و مورد استفاده از پی آر پی می‌تواند متفاوت باشد. هزینه هر جلسه درمانی با پی آر پی در آمریکا معمولا در بازه 500 تا 2500 دلاری است؛ بعضی از بیماران به تجدید درمان هم نیاز دارند. بعضی از مراکز خدمات درمانی، بعضی طرح‌های پرداخت تخفیف دار را نیز برای بیمارانش در نظر می‌گیرد.
سوالات متداول
ماندگاری نتایج تزریق پی آر پی (PRP) در زانو چقدر است؟
نتایج تزریق پلاسمای غنی از پلاکت از شش تا نه ماه در بدن باقی می ماند و در این مدت به بهبود بافت نرم آسیب دیده کمک میکند.
به چند تزریق پی آر پی (PRP) در زانو نیاز است؟
پی آر پی با کاهش التهاب زانو و ترکیک غضروف آسیب دیده، به کاهش درد و بهبود عملکرد بیمارانی کمک میکند که استئوآرتریت را در مراحل اولیه اش شناسایی کرده اند. در استفاده از پی آر پی، سه تزریق پی آر پی متوالی با فاصله دو هفته ای با بهترین نتایج همراه می شود.
آیا پی آر پی (PRP) باعث می‌شود که غضروف زانو به حالت اولش در بیاید؟
پی آر پی از مزایای ویژگی‌های ترمیمی طبیعی خون برای کمک به ترمیم غضروف آسیب دیده در زانو و کاهش درد، التهاب و بهبود عملکرد مفصل استفاده میکند.
آیا پی آر پی (PRP) از جراحی زانو بهتر است؟
مطالعات اخیر نشان‌هنده نتایج درمانی مثبت استفاده از پی آر پی برای بهبود درد زانو در اکثر پژوهش ها است. در سوی دیگر، هدف جراحی تعویض کلی مفصل زانو هم کاهش درد است.
آیا می‌توان بعد از تزریق پی آر پی (PRP) پیاده روی کرد؟
معمولا دوره ریکاوری و استراحت خاصی برای بعد از تزریق پی آر پی (PRP) در زانو در نظر گرفت نمی شود و این یعنی محدودیت خاصی برای پیاده روی بعد از تزریق وجود ندارد و به استفاده از بریس و عصا هم نیازی نخواهد بود.
آیا تزریق پی آر پی (PRP) در زانو درد دارد؟
در تزریق پی آر پی (PRP) از خون خودتان استفاده می‌شود و نظر کارشناسان آنست که این روش کاملا ایمن است. اما تزریق در مفصل زانو می‌تواند با مشکلاتی مانند عفونت موضعی و درد محل تزریق همراه شود.
آیا استراحت بعد از تزریق پی آر پی (PRP) ضروری است؟
توصیه ما آن است که بیماران، ادامه روز تزریق پی آر پی (PRP) را به استراحت اختصاص دهند و در دو روز بعدی هم بهتر است که استفاده از مفصلی که تزریق داشته را محدود کنند، اما انجام فعالیت توصیه می‌شود. این موضوع به مفصل اجازه می‌دهد تا در عین جذب مواد تزریق شده در بافت‌های اطراف، زمینه ریکاوری نیز فراهم شود.
