بیماری آرتروز، التهاب یک و یا چند عدد از مفاصل بدن است و هر سال در سراسر جهان، میلیون‌ها نفر به این عارضه مبتلا می‌شوند. اگر مفصل شانه دچار آرتروز شود، التهابی که در اثر این بیماری ایجاد می‌گردد، باعث ایجاد درد و سفتی شانه می‌شود و همین امر، بالا بردن دست، برس زدن موها یا برداشتن چیزی را از قفسه‌های بالایی، برای بیمار دشوار می‌کند. با این‌که آرتروز شانه، به طور کامل معالجه نمی‌شود، اما روش‌های درمانی زیادی وجود دارند که افراد مبتلا به آرتروز شانه، با استفاده از آن‌ها می‌توانند درد خود را مدیریت کرده و به فعالیت‌های خود ادامه دهند.
آرتروز شانه چیست؟
اگر غضروف شانه، در محل برجستگی سر استخوان و یا گودی مفصل شانه، دچار ساییدگی شود، آرتروز شانه ایجاد می‌شود. آرتروز، به مرور زمان باعث از بین رفتن غضروف مفصل شانه می‌گردد. غضروف، بافتی است که سر استخوان بازو و “گودی” مفصل شانه را پوشش می‌دهد و و باعث می‌شود که استخوان در داخل مفصل به راحتی حرکت کند. به علاوه غضروف، از استخوان‌ها در مقابل ضربه محافظت می‌نماید. اگر بیماری آرتروز شانه پیشرفت کند، غضروف مفصل شانه کاملاً از بین می‌رود و استخوان‌ها روی هم ساییده می‌شوند.
مفصل اصلی شانه، یک مفصل “گوی و کاسه‌ای” است، که در فاصله بین سر استخوان بازو (گوی) و استخوان شانه (کاسه) در قسمت خارجی کتف (scapula) قرار گرفته است و به آن، مفصل گلنوهومرال می‌گویند.
همچنین ممکن است که آرتروز، مفصل دوم شانه، یعنی بین استخوان ترقوه و لبۀ استخوان شانه (آکرومیون) را نیز درگیر نماید. این مفصل، مفصل آکرومیوکلاویکولار یا مفصل AC نام دارد.
علائم و نشانه‌های آرتروز شانه
علائم ناشی از آرتروز شانه در هر فردی متفاوت است، با این وجود، علائم و نشانه‌های عمومی آن عبارتند از:
- درد در مفصل شانه: درد، شایع‌ترین علامت آرتروز شانه است در مراحل اولیه آرتروز، فقط در هنگام فعالیت در شانه خود، درد احساس می‌کنید؛ اما با پیشرفت بیماری، در هر زمانی، حتی هنگامی که بازوی خود را حرکت نمی‌دهید نیز ممکن است درد داشته باشید. معمولاً درد ناشی از آرتروز شانه، در هنگام بلند کردن اجسام سنگین و یا بعد از ورزش کردن، شدیدتر می‌شود. اگر آرتروز شانه شدید باشد، شما ممکن است در بازو، آرنج و یا حتی مچ دست خود نیز درد احساس کنید.
- سفتی و از دست دادن دامنه حرکتی: آرتروز، موجب سفتی مفصل شانه می‌شود و دامنه حرکتی شانه را محدود می‌کند و در نتیجه انجام کارهای عادی روزانه، مانند لباس پوشیدن، حمام کردن، رانندگی یا انجام کارهای خانه، دشوار می‌شود.
- شنیدن صدای ساییدن و تق تق کردن از مفصل شانه: هنگامی که غضروف شانه از بین می‌رود، در محل آن، یک سطح ناصاف به جا می‌ماند، و در هنگام حرکت دادن شانه، باعث ایجاد این صداها می‌شود. این صداها، ممکن است همراه با احساس درد و یا بدون درد باشند.
- ایجاد مشکل در هنگام خواب: با وجود آرتروز شانه، قرار گرفتن در یک وضعیت راحت برای خوابیدن، مشکل است؛ زیرا هر حرکت شانه ممکن است درد ایجاد کند. زمانی‌که به پشت می‌خوابید، زیر آرنج سمتی که دچار آرتروز شده، یک بالش قرار دهید. این کار، به حمایت بیشتر از شانه کمک می‌کند و فشار را از روی مفصل شانه برمی‌دارد. بعضی افراد، زمانی که روی صندلی‌های راحتی می‌خوابند، درد کمتری در هنگام خوابیدن احساس می‌نمایند.
علل ایجاد آرتروز شانه
عوامل زیادی وجود دارند که می‌توانند باعث ایجاد آرتروز شانه شوند. آن‌ها عبارتند از:
استئوآرتریت
استئوآرتریت، شایع‌ترین نوع آرتروز است که با بالا رفتن سن باعث ساییدگی و خرابی مفصل می‌گردد. در این عارضه، غضروف نرم می‌شود، ترک می‌خورد، پوسته پوسته و فرسوده می‌شود و به مرور زمان از بین می‌رود. با از بین رفتن غضروف، استخوان‌های زیر آن نمایان می‌شوند و با حرکت دادن دست و شانه، استخوان‌ها با هم تماس پیدا کرده و ساییده می‌شوند. درست شبیه آج روی لاستیک اتومبیل، همه جای سطح مفصل نیز به طور یکنواخت یا با سرعت یکسان فرسوده نمی‌شود.
آرتریت روماتوئید
آرتریت روماتوئید، یک بیماری خودایمنی است، یعنی سیستم ایمنی بدن بیمار، به بافت‌های سالم بدن حمله می‌کند. اگر آرتریت روماتوئید، شانه را درگیر کند، سیستم ایمنی بدن به پوشش مفاصل شانه حمله کرده و باعث التهاب و تورم این پوشش می‌شود. پیشرفت این بیماری، منجر به از بین رفتن غضروف شانه می‌شود.
آرتروپاتی پارگی روتاتور کاف
روتاتور کاف، چهار تاندون هستند که مفصل شانه را احاطه کرده‌اند و در هنگام چرخیدن “گوی” استخوان بازو در ” کاسه” استخوان شانه، باعث ثابت نگه داشتن شانه می‌شوند. پارگی روتاتور کاف، معمولاً به دلیل ساییدگی، به مرور زمان و به آهستگی رخ می‌دهد. گاهی، این پارگی با گذشت زمان آن‌قدر شدید می‌شود که سر استخوان بازو از موقعیت طبیعی خود خارج شده و به استخوان‌های شانه ساییده می‌شود و منجر به از بین رفتن غضروف و ایجاد آرتروز می‌شود.
ضربه خوردن شانه
وارد شدن هر نوع آسیب، به استخوان‌های شانه، مانند دررفتگی، شکستگی یا ضربه شدید، ممکن است به سطح غضروف آسیب برساند.
نکروز آواسکولار
به این عارضه، استئونکروز نیز گفته می‌شود که باعث مرگ بخشی از بافت “گوی” استخوان شانه می‌گردد. در استئونکروز، جریان خون به استخوان شانه، در اثر ضربه و یا بیماری قطع می‌شود و همین امر باعث می‌شود که غضروف آسیب ببیند و در نهایت مفصل شانه از بین برود.
چه کسانی در معرض خطر آرتروز شانه هستند؟
عوامل خطرزای زیر باعث می‌شوند که افراد خاصی مستعد ابتلا به آرتروز شانه شوند.
- سن بالا: ساییدگی تدریجی و طبیعی غضروف مفصل شانه در اثر سن بالا، غضروف داخل مفصل را نازک‌تر و انعطاف‌پذیرتر می‌کند.
- وارد شدن ضربه به مفصل: ممکن است سال‌ها بعد از وارد شدن ضربه به مفصل شانه (مانند شکستگی استخوان یا دررفتگی)، علائم آرتروز شانه ظاهر شود.
- چاقی: یکی از عوامل مؤثر در ایجاد انواع آرتروز، به خصوص آرتروز زانو است. علاوه بر فشار بیش از حدی که وزن زیاد بر مفاصل بدن وارد می‌نماید، اثرات متابولیکی و التهابی ناشی از چاقی نیز به عنوان یکی از عوامل مؤثر در ایجاد آرتروز مورد مطالعه قرار گرفته است. حفظ وزن مناسب بدن یا کاهش وزن اضافی برای افرادی که در معرض خطر ابتلا به آرتروز هستند، لازم است.
- دیابت و چربی خون: دیابت و کلسترول بالای خون (چربی خون)، باعث ایجاد التهاب در بدن شده و خطر ابتلا به آرتروز را افزایش می‌دهند. سطوح بالای قند خون و کلسترول در خون، باعث افزایش رادیکال‌های آزاد در بدن می‌شوند و این امر استرس اکسیداتیو را افزایش داده و انعطاف‌پذیری غضروف را در سطح سلولی کاهش می‌دهد. مدیریت صحیح دیابت و چربی خون، علاوه بر سلامت عمومی بدن در سلامت استخوان‌ها نیز نقش مهمی دارد.
- سیگار کشیدن: سیگار کشیدن، خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید را افزایش می‌دهد و آرتروز را شدیدتر می‌کند.
- یائسگی: کم شدن هورمون استروژن در دوران یائسگی، خطر ابتلا به آرتروز شانه را افزایش می‌دهد؛ زیرا استروژن از استخوان‌ها محافظت کرده و به ویژه استرس اکسیداتیو غضروف‌ها را کاهش می‌دهد.
- ژنتیک: عامل وراثت ممکن است، در ایجاد آرتروز نقش داشته باشند، زیرا کسانی که با بیماری‌های استخوانی ارثی، به دنیا می‌آیند، بیشتر در معرض ابتلا به آرتروز هستند. به طور مثال، بیماری ژنتیکی Ehlers-Danlos که باعث شلی مفاصل یا حرکت بیش از حد آن‌ها می‌شود، می‌تواند موجب ایجاد آرتروز گردد.
تشخیص آرتروز شانه
پزشک، روند تشخیص آرتروز شانه را با پرسیدن شرح حال بیمار و معاینه فیزیکی شروع می‌نماید و در صورت نیاز، تست‌های تصویربرداری با اشعه ایکس و سی‌تی‌اسکن برای تأیید تشخیص انجام می‌شود.
معاینه فیزیکی
در هنگام معاینه فیزیکی، پزشک به موارد زیر توجه خواهد کرد:
- احساس درد، هنگام حرکت دادن شانه یا بازو
- صدای ساییدگی مفصل
- ضعف شانه
- حساسیت به لمس
اشعه ایکس
معمولاً می‌توان از عکس اشعه ایکس، برای تعیین میزان فرسایش غضروف مفصلی و وجود آرتروز، استفاده کرد. به دلیل این که غضروف در عکس اشعه ایکس دیده نمی‌شود، در یک مفصل طبیعی، فضای بین گوی و کاسه ملاک وجود غضروف است. با فرسایش غضروف، این فضا در عکس اشعه ایکس کوچک می‌شود و با از بین رفتن کامل آن، گوی استخوان بازو، مستقیماً در مقابل کاسه استخوان شانه قرار می‌گیرد. در بعضی از انواع آرتروز‌های شانه، خارهای استخوانی (استئوفیت)، نیز در اطراف حاشیه مفصل ایجاد می‌شوند که می‌توان آن‌ها را در عکس مشاهده کرد.
سی‌تی‌اسکن
سی‌تی‌اسکن، یک تست تصویربرداری کامپیوتری است که می‌توان از آن برای مشاهده جزئیات استخوان و مفصل شانه استفاده کرد. این تست اطلاعات مفیدی در مورد استخوان و غضروف به ما می‌دهد، اما بیشترین کاربرد را در نشان دادن وضعیت بافت‌های نرم اطراف، به خصوص عضلات و تاندون‌های شانه دارد.
درمان آرتروز شانه
روش‌های درمانی، شامل مراقبت‌های خانگی، تغییر سبک زندگی، مصرف داروها و در صورت لزوم جراحی است.
مراقبت‌های خانگی و سبک زندگی
درمان آرتروز شانه را می‌توان با انجام روش‌های غیرجراحی خانگی و تغییر در سبک زندگی شروع کرد. این روش‌ها درد را کاهش داده و تحرک شانه را افزایش می‌دهد. این روش‌ها عبارت‌اند از:
- تمرینات شانه: تمرینات کششی شانه، باعث بهتر شدن و یا حفظ دامنه حرکتی شانه می‌شوند. پزشک ممکن است از شما بخواهد که با یک فیزیوتراپیست کار کنید.
- فعالیت مناسب و تغییر سبک زندگی: به زبان بدن خود گوش دهید، به این معنی که از انجام فعالیت‌های ورزشی و کارهایی که باعث درد شانه می‌شود (مانند بلند کردن اجسام سنگین) خودداری نمایید.
- یخ و گرما: برای کاهش التهاب و درد شانه، از قرار دادن کیسه یخ و یا گرم کردن شانه استفاده کنید، هر کدام که درد شما را تسکین می‌دهد انتخاب کنید. اگر سرد کردن برای تسکین درد شما بهتر است، یک کیسه یخ و یا پد‌های منجمد قابل استفاده مجدد را روی شانه خود بگذارید. کیسه یخ را به مدت ۲۰ دقیقه روی شانه خود قرار دهید و این عمل را چند بار در روز تکرار کنید. گرم کردن شانه، یک روش مناسب برای آماده کردن بدن قبل از انجام حرکات کششی یا هر ورزش دیگری است و به شما کمک می‌کند که احساس درد کمتری داشته باشید.
تمرینات ورزشی برای آرتروز شانه
برای حفظ سلامت مفاصل و استخوان‌های شانه، انجام تمرینات ورزشی منظم بسیار مفید است، زیرا از سفتی مفاصل و ضعیف شدن آن‌ها جلوگیری می‌کند. انجام تمرینات کششی ملایم، به حفظ دامنه حرکتی شانه کمک می‌کنند و تمرینات تقویتی باعث ثبات مفاصل می‌شوند.
افراد مبتلا به آرتروز شانه، قبل از شروع تمرینات ورزشی، برای اطمینان باید با یک پزشک یا فیزیوتراپیست مشورت نمایند، تا تمرینات ورزشی مناسب و بی‌ضرری را تعیین کنند که باعث افزایش تحرک و قدرت شانه‌ها شوند، اما باعث افزایش التهاب و یا درد شانه نشوند.
توصیه می‌شود که قبل از ورزش بدن خود را گرم کنید، تمرینات را به آهستگی انجام دهید و شدت تمرینات و مدت زمان آن‌ها را کم کم افزایش دهید و از انجام بیش از حد تمرینات کششی خودداری کنید. حفظ ثبات بسیار مهم است، حتی در هنگامی که درد شما به اوج خود رسیده است، تمرینات کششی ساده، می‌تواند به کاهش درد کمک کند.
اگر در هنگام ورزش کردن، درد و ناراحتی در شانه خود احساس کردید، ورزش را متوقف کنید. برای تعیین این که درد شما طبیعی است و یا ناشی از یک عامل جدی‌تر است، باید با یک پزشک متخصص مشورت نمایید.
خم کردن شانه (در حالت درازکشیده)
از یک تکه لوله یا دسته جارویی که ۳۰ سانت از عرض شانه‌تان بیشتر است، به عنوان عصا استفاده کنید.
- به پشت دراز بکشید و عصا را با هر دو دست نگه دارید. کف دست‌ها باید رو به پایین باشد.
- آرنج‌ها را صاف نگه دارید و به آرامی دست‌ها را بالای سر خود ببرید. دست‌ها را به قدری بالا ببرید که در شانه‌ها، قسمت بالایی پشت و سینه، احساس کشیدگی کنید.
- ۱۵ تا ۳۰ ثانیه در این وضعیت نگه دارید.
- این حرکت را ۲ تا ۴ بار تکرار کنید.
چرخش شانه (در حالت دراز کشیده)
از یک تکه لوله یا دسته جارویی که ۳۰ سانت از عرض شانه‌تان بیشتر است، به عنوان عصا استفاده کنید.
- به پشت دراز بکشید و در حالی که آرنج‌های خود را خم کرده‌اید عصا را در دست بگیرید. کف دست‌ها را به سمت بالا بگیرید.
- آرنج‌ها را نزدیک بدن، نگه دارید و عصا را، به سمت شانه دردناک خود حرکت دهید.
- ۸ تا ۱۲ ثانیه در این وضعیت نگه دارید.
- این حرکت را ۲ تا ۴ بار تکرار کنید.
چرخش داخلی شانه با حوله
- سر یک حوله با دستی که درد نمی‌کند، را در بالای سر خود، از پشت نگه دارید.
- دستی که درد می‌کند را از پشت خود بیاورید و سر دیگر حوله را بگیرید.
- حوله را به سمت بالا بکشید. این کشش را تا زمانی که در قسمت جلو و بیرون شانۀ دردناک، احساس کشیدگی کنید ادامه دهید.
- ۱۵ تا ۳۰ ثانیه نگه دارید.
- این حرکت را ۲ تا ۴ بار تکرار کنید.
فشار دادن کتف‌ها
- بایستید و بازوهای خود را در کنار هم قرار داده و کتف‌های خود را به سمت هم فشار دهید. در هنگام فشار دادن، شانه‌های خود را به سمت بالا نیاورید.
- تا ۶ ثانیه نگه دارید.
- این حرکت را ۸ تا ۱۲ بار تکرار کنید.
مقاومت در برابر کشش نوار
برای این تمرین به باند ورزشی الاستیک مانند یا تراباند (Thera-Band) نیاز دارید.
- باند را به یک جسم محکم و ثابت، تقریباً در سطح کمر، ببندید. مانند (میله‌های اطراف تخت) دو انتهای باند را با دو دست خود نگه دارید.
- در حالی که آرنج‌ها در دو طرف قرار دارند و ۹۰ درجه خم شده‌اند، باند را به سمت عقب بکشید. کتف‌های شما باید به سمت یکدیگر حرکت کنند.
- دست‌ها را به موقعیت اول برگردانید.
- این حرکت را ۸ تا ۱۲ بار تکرار کنید.
تمرین تقویتی روتاتور خارجی
- تمرین را با بستن یک باند ورزشی الاستیک به دستگیره در شروع کنید. می‌توانید از یک لولۀ جراحی یا تراباند (Thera-Band) استفاده کنید. (همچنین می‌توانید یک طرف باند را با دست دیگر نگه دارید.)
- در حالت نشسته و یا ایستاده، در حالی که شانه خود را شل کرده‌اید، آرنج خود را ۹۰ درجه خم کنید. بازوی شما باید روی پهلوی شما قرار بگیرد. برای راحتی بیشتر، یک حوله لوله شده را بین آرنج و بدن خود قرار دهید. این کار، به نگه داشتن بازو در کنار بدن کمک می‌کند.
- سر دیگر باند الاستیک را با دستی که درد می‌کند نگه دارید.
- به آرامی ساعد خود را حرکت دهید. ساعد را از روی شکم حرکت دهید و به سمت بیرون بکشید آرنج و بازوی خود را روی حوله یا کنار بدن خود قرار دهید تا زمانی که در شانه خود احساس سفتی کنید. آهسته بازوی خود را به جایی که شروع کرده‌اید برگردانید.
- این حرکت را ۸ تا ۱۲ بار تکرار کنید.
تمرین تقویتی روتاتور داخلی
- تمرین را با بستن یک باند ورزشی الاستیک به دستگیره در شروع کنید. می‌توانید از لولۀ جراحی یا تراباند (Thera-Band) استفاده کنید.
- در حالت نشسته و یا ایستاده، در حالی که شانه خود را شل کرده‌اید، آرنج خود را ۹۰ درجه خم کنید. بازوی شما باید کنار پهلوی شما قرار بگیرد. برای راحتی بیشتر، یک حوله لوله شده را بین آرنج و بدن خود قرار دهید. این کار، به نگه داشتن بازو در کنار بدن کمک می‌کند.
- یک سر باند الاستیک را با دستی که درد دارد نگه دارید.
- به آرامی ساعد خود را به سمت بدن بچرخانید تا جایی که شکم شما را لمس کند. آهسته، آن را به جایی که شروع کردید برگردانید.
- آرنج و بازوی خود را محکم روی رول حوله یا کنار پهلو قرار دهید.
- این حرکت را ۸ تا ۱۲ بار تکرار کنید.
تاب دادن آونگی
اگر کمردرد دارید این تمرین را انجام ندهید.
- با دست سالم خود، پشتی یک صندلی یا لبه میز را بگیرید. کمی به جلو خم شوید و بازوی دردناک خود را صاف به سمت پایین آویزان کنید. در این تمرین، از عضلات بازو استفاده نمی‌شود. با استفاده از پاها و باسن خود، حرکتی ایجاد کنید که باعث شود بازوی شما آزادانه تاب بخورد.
- از حرکت باسن و پاها استفاده نمایید و بازویی که کمی در حال چرخش است را مانند آونگ، به جلو و عقب هدایت کنید. سپس آن را به صورت دایره حرکت دهید، از دوایر کوچک شروع کنید (به اندازه یک بشقاب). تا جایی که درد، به شما اجازه می‌دهد، دایره‌ها را هر روز کمی بزرگتر کنید.
- این تمرین را هر بار به مدت ۵ دقیقه و ۵ تا ۷ بار در روز انجام دهید.
- اگر احساس کردید که درد کمتری دارید، سعی کنید برای انجام این تمرین از فاصله بیشتری خم شوید. این تمرین باعث می‌شود که دامنه حرکت در شانه، افزایش یابد.
داروها
مصرف بعضی داروها برای کاهش درد و التهاب، کند کردن سرعت تحلیل استخوان، کم کردن یا توقف پیشرفت بیماری و یا جلوگیری از آسیب مفصلی بیشتر و درمان بسیاری از مشکلات شانه لازم است. داروهایی که برای درمان آرتروز شانه و بیماری‌های مربوط به شانه‌ها تجویز می‌شوند عبارت‌اند از:
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی. بیشتر از ۱۲ نوع داروی ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) وجود دارند، که بعضی از آن‌ها بدون نسخه در دسترس می‌باشند. از این داروها برای کاهش درد و التهاب آرتروز استفاده می‌شود. این داروها برای تسکین انواع مختلف آرتروز تجویز می‌شوند. بیشتر داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی، به صورت خوراکی مصرف می‌شوند، مانند ناپروکسن و ایبوپروفن.
- کورتیکواستروئیدها. این داروها، مانند کورتیزونی که در بدن تولید می‌شوند، التهاب را کاهش می‌دهند و بسیار سریع اثر می‌نمایند. اگر التهاب، در اثر یک بیماری التهابی سیستمیک باشد، پزشک ممکن است داروی کورتیکواستروئید خوراکی تجویز کند؛ اما اگر التهاب، فقط در یک یا چند مفصل باشد، پزشک یک داروی کورتیکواستروئیدی را مستقیماً به مفصل تزریق می‌کند.
- داروهای مسکن. داروهای مسکن، که شامل استامینوفن و مواد آرام‌بخش هستند، معمولاً برای تسکین درد آرتروز شانه و سایر مفاصل تجویز می‌شوند. مسکن‌ها همچنین، برای تسکین درد ناشی از مشکلات دیگر شانه و یا جراحی استفاده می‌شوند. بر خلاف NSAIDها که برای کاهش درد و التهاب مصرف می‌شوند، داروهای مسکن، فقط درد را تسکین می‌دهند. مصرف داروهای مسکن، برای افرادی که به دلیل آلرژی یا مشکلات معده، قادر به مصرف NSAIDها نیستند مناسب‌تر است. داروهای اُپیوئید (مخدر) را، فقط می‌توان با نسخه پزشک تهیه کرد و معمولاً برای یک مدت کوتاه مصرف می‌شوند. استفاده طولانی مدت از داروهای مخدر، باید زیر نظر پزشک انجام شود، زیرا این داروها عوارض جانبی شدیدی مانند وابستگی و اعتیاد در پی دارند.
- مسکن‌های موضعی. انواع پمادها، کرم‌ها، ژل‌ها، چسب‌ها و سایر مسکن‌های موضعی در دسترس هستند که حاوی مواد مفیدی برای تسکین درد می‌باشند. این داروها برای تسکین درد در عضلات و بافت‌های نرم و سطحی مؤثر هستند.
- داروهای ضد روماتیسم اصلاح‌کننده بیماری. این داروها، برای کاهش روند بیماری التهابی، به آهستگی عمل می‌کنند. مصرف داروهای ضد روماتیسم اصلاح‌کننده بیماری (DMARDs)، برای بعضی از انواع آرتروز، از جمله آرتریت روماتوئید، که می‌تواند بر شانه‌ها تأثیر بگذارد مفید است.
- اصلاح کننده‌های بیولوژیکی. این نوع داروها، به طور سیستماتیک دوره بیماری‌هایی که باعث درد در شانه‌ها و همچنین سایر مفاصل می‌شود، را تغییر می‌دهند. تعدادی از داروهای بیولوژیکی و نسخه‌های مشابه آن‌ها به نام بیوسیمیلارها، برای درمان انواع مختلفی از آرتروز التهابی و بیماری‌های مرتبط مورد تائید قرار گرفته‌اند، اما نه برای درمان استئوآرتریت.
برخلاف داروهای DMARD که برای سرکوب کردن سیستم ایمنی عمل می‌کنند، داروهای بیولوژیکی، مرحله خاصی از فرآیند التهاب را بدون سرکوب کردن کل سیستم ایمنی مسدود می‌کند. بعضی از اصلاح کننده‌های بیولوژیکی، علاوه بر آرتریت روماتوئید، ممکن است در آرتروز ایدیوپاتیک نوجوانان، اسپوندیلیت آنکیلوزان، لوپوس و آرتروز پسوریاتیک استفاده شود.
- داروهای پوکی استخوان. این‌ها داروهایی هستند که برای کند کردن روند از بین رفتن استخوان و کمک به ساختن بافت استخوان جدید، عمل می‌کنند. با این که، داروهای پوکی استخوان، برای درمان شانه‌ها تجویز نمی‌شوند، اما قوی‌تر شدن استخوان‌ها، احتمال شکستگی و آسیب را کمتر می‌کند. پوکی استخوان علت اصلی شکستگی شانه در سالمندان است.
اوزون تراپی
تزریق اوزون، روش جدیدی است که برای درمان کمردرد مزمن مورد استفاده قرار می‌گیرد. در اوزون تراپی، از شکل ناپایدار گاز اکسیژن، یعنی O3، برای درمان مشکلات مختلف استفاده می‌شود (O2 شکل اکسیژنی است که ما تنفس می‌کنیم). اوزون‌تراپی، در یک محیط استریل، مانند اتاق عمل یا اتاق ایزوله اختصاصی انجام می‌شود.
ابتدا پوست بیمار، با مواد ضد عفونی کننده کاملاً تمیز می‌شود و در طول درمان، استفاده از بیهوشی و معاینه کامل وضعیت بیمار، ضروری است.
در اوزون‌تراپی، با استفاده از یک سوزن، گاز اکسیژن را به ناحیه دردناک اطراف ستون فقرات تزریق می‌نمایند. این تزریق تحت یک تست تصویربرداری، مانند سی‌تی‌اسکن انجام می‌شود. روش‌های مختلفی برای تزریق اکسیژن وجود دارند، اما متداول‌ترین روش، تزریق مستقیم گاز اکسیژن به دیسک بین مهره‌ها است. این امکان وجود دارد که گاز تزریق شده در داخل دیسک یا در ناحیه اطراف حرکت کند، به همین دلیل لازم است در هنگام تزریق و بعد از آن، تصویربرداری انجام شود.
تحقیقی که در سال ۲۰۱۷ انجام شد، نشان داد که اگر تزریق اوزون، با سایر داروها در بیماران مبتلا به آرتروز ترکیب شود، نتایج درمانی قابل‌توجهی را در مدیریت درد ارائه می‌دهد.
PRP
در روش پی آر پی، پزشک، پلاسمای غنی از پلاکت را برای درمان آرتروز، مستقیماً به مفصل آسیب دیده تزریق می‌نماید. اهداف این درمان عبارت‌اند از:
- کاهش درد
- بهبود عملکرد مفاصل
- روند تخریب غضروف را کند و یا متوقف نماید و یا حتی غضروف را ترمیم کند.
پلاسمای غنی از پلاکت، از خون خود بیمار گرفته می‌شود. این تزریقات درمانی، حاوی پلاسمایی است که غلظت پلاکت آن، بالاتر از خون طبیعی است.
یک تحقیق علمی که بر روی اثرات نسبتاً دراز مدت PRP بر روی بیماران مبتلا به آرتروز انجام شده است، نتایج امیدوارکننده‌ای را نشان داده است. پزشکان دریافتند که درمان PRP، فواید زیادی برای درمان محتاطانه آرتروز دارد، مانند کمتر شدن درد، به مدت طولانی و عملکرد بهتر مفاصل. PRP هیچ خطری ندارد و می‌توان از آن، برای درمان آرتروز استفاده کرد.
لیست هزینه تزریق پی آر پی
تزریق پی آر پی: 1.500.000 تومان
تزیق اوزون و پی آر پی: 1.700.000 تومان
تزریق اوزون و پی آر پی دو مفصل: 3.200.000 تومان
جراحی
اگر روش‌های درمانی دیگر، درد شما را تسکین نداد و آرتروز شما بدتر شد، راه حل بعدی جراحی است. روش‌های متداول جراحی عبارتند از:
- جراحی تعویض کل مفصل شانه: در این جراحی، قطعات پلاستیکی و فلزی، جایگزین قسمت‌های تخریب شدۀ استخوان، در مفصل شانه می‌شود. در این جراحی، جراح، بخشی از “گوی” سر استخوان بازو را برمی‌دارد و آن را با یک قطعه فلزی جدید، جایگزین می‌کند که به وسیله یک میله فلزی، به داخل استخوان بازو، نصب می‌شود. یک کاسه پلاستیکی صاف نیز جایگزین کاسه استخوان شانه می‌شود.
- دبریدمان شانه به روش آرتروسکوپی: در این روش جراحی، از طریق برش‌های کوچک ایجاد شده در شانه، ابزارهای کوچک جراحی را، همراه با یک دوربین وارد می‌کنند. جراح به وسیله این ابزار بخش‌های آسیب دیده غضروف مفصل شانه را برمی‌دارد. همچنین در این عمل خارهای استخوانی را (در صورت وجود) خارج می‌کنند. اگر آرتروز شما در مراحل اولیه باشد، مقداری از غضروف طبیعی شانه شما ممکن است باقی بماند. با این که روش آرتروسکوپی روند پیشرفت آرتروز را متوقف نمی‌کند، اما ممکن است تا ۲۴ ماه درد شما را تسکین دهد.
پیشگیری از آرتروز شانه
شما می‌توانید با رعایت موارد زیر، احتمال ابتلا به آرتروز را در خود کاهش دهید:
- ورزش کردن: ورزش کردن منظم، باعث فعال ماندن مفاصل شانه می‌شود و تأثیر قابل‌توجهی در کاهش درد و بهبود دامنه حرکتی در ناحیه شانه دارد. افراد مبتلا به آرتروز شانه، باید با احتیاط ورزش کنند تا از وارد شدن آسیب بیشتر به مفاصل و یا بافت‌های اطراف جلوگیری نمایند.
- ترک سیگار: ترک کردن سیگار تا حد زیادی باعث برطرف شدن علائم آرتروز، به ویژه آرتریت روماتوئید، پیشگیری از بدتر شدن شرایط و بهبود کیفیت زندگی شما می‌شود. ترک کردن سیگار همچنین عملکرد مفاصل شما را نیز بهبود می‌بخشد.
- وزن خود را کنترل کنید: حفظ وزن مناسب بدن و رعایت یک رژیم غذایی سالم، مانند رژیم غذایی مدیترانه‌ای، خطر ابتلا به آرتروز شانه را کاهش می‌دهد و به برطرف شدن علائم آن کمک می‌نماید.
- مراقب خود باشید: خطر آسیب رسیدن به مفاصل خود را کاهش دهید. از انجام فعالیت‌هایی که به شانه شما آسیب وارد می‌کند اجتناب کنید و یا آن‌ها را محدود نمایید.
با مشاهده اولین علائم آرتروز شانه به پزشک مراجعه کنید. اگر مشکل شانه شما زود تشخیص داده شود، می‌توانید راه‌هایی برای کاهش درد، تغییر بعضی فعالیت‌ها و کم کردن آسیب بیشتر به غضروف را پیدا کنید.
سخن پایانی
روش مؤثر برای درمان آرتروز شانه، نیاز به یک برنامه جامع، متناسب با نیازهای هر فرد دارد. استفاده از راهنمایی‌های پزشک و پیروی از یک برنامۀ درمانی شخصی در مدیریت علائم و کاهش عوارض ناشی از آرتروز شانه بسیار مهم است. روش‌های درمانی، می‌تواند شامل استفاده از دارو، فیزیوتراپی، تزریق کورتیکواستروئید و در موارد شدید، روش‌های جراحی باشد. برای به حداقل رساندن درد و بهبود عملکرد مفصل شانه و بالا بردن کیفیت زندگی، درمان فوری آرتروز شانه ضروری است. مشاوره با پزشکان متخصص و پیروی از توصیه‌های درمانی آن‌ها می‌تواند به سلامت شانه و مدیریت طولانی مدت علائم آرتروز کمک کند.
سؤالات متداول
آرتروز شانه چیست؟
اگر غضروف شانه در محل برجستگی سر استخوان و یا گودی مفصل شانه، دچار ساییدگی شود، آرتروز شانه ایجاد می‌شود. علائم آرتروز شانه، شامل درد مفصل شانه، سفتی و کاهش دامنه حرکتی است.
درد آرتروز شانه چگونه است؟
آرتروز شانه باعث می‌شود که درد و سفتی خفیف تا شدیدی را در شانه خود احساس کنید و به مرور زمان متوجه کاهش دامنه حرکتی مفصل شانه خود خواهید شد. ممکن است در هنگام بالا بردن دست، بلند کردن اجسام سنگین، ورزش کردن و فعالیت‌هایی که به حرکات متعدد دست‌ها نیاز دارد احساس درد کنید.
برای درمان آرتروز شانه چه باید کرد؟
درمان‌های خانگی عبارت‌اند از:
- استراحت کردن و یا تغییر دادن فعالیت‌ها
- انجام تمرینات فیزیوتراپی، می‌تواند دامنه حرکت، قدرت و عملکرد شانه شما را بازیابی نماید.
- آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن، التهاب و درد را کاهش می‌دهد.
اما اگر درد و ناراحتی در شانه همچنان ادامه داشت، باید برای درمان آرتروز شانه خود به پزشک مراجعه کنید.
آیا می‌توان آرتروز شانه را با ورزش درمان کرد؟
ورزش کردن منظم برای تقویت عضلات شانه، به کاهش درد، تقویت غضروف مفصل، نحوه عملکرد و افزایش دامنۀ حرکتی شانه کمک می‌کند. با این وجود، ورزش کردن نمی‌تواند درمان قطعی آرتروز شانه باشد.
بهترین دارو برای درد آرتروز شانه چیست؟
پزشک، ممکن است یک داروی مسکن بدون نسخه را برای تسکین درد شانه شما تجویز کند. بسیاری از پزشکان استامینوفن یا داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) را توصیه می‌کنند؛ مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن.
چه کارهایی را نباید با وجود آرتروز شانه انجام داد؟
کارهایی که با بلند کردن اجسام سنگین و بالا بردن دست‌ها به بالای سر انجام می‌شود، باعث بدتر شدن علائم آرتروز شانه می‌شود.
چه چیزی آرتروز شانه را بدتر می‌کند؟
درد آرتروز ممکن است در هر زمانی از روز رخ دهد و می‌تواند باعث سفتی شانه شود. این درد با بلند کردن و حمل اجسام سنگین یا بعد از ورزش کردن بدتر می‌شود.
چگونه باید با آرتروز شانه بخوابم؟
شما باید روی پهلویی که درد ندارد بخوابید و یک بالش ضخیم زیر بازوی شانه‌ای که درد دارد قرار دهید تا آن را بالا نگه دارد. به جای این‌که شانه به سمت جلو خم شود، سعی کنید شانه را به سمت عقب نگه دارید. هنگامی که به پشت می‌خوابید، یک بالش، زیر هر در بازو قرار دهید.
چرا درد آرتروز شانه در شب بدتر می‌شود؟
دراز کشیدن، باعث تجمع مواد شیمیایی التهاب‌زا در مایع مفصلی در مفصل شانه می‌شود و این امر باعث سفت شدن مفصل می‌گردد. همچنین در طول شب، به این علت که چیز دیگری حواس شما را پرت نمی‌کند به درد شانه خود توجه بیشتری می‌نمایید و آن را احساس می‌کنید.
میانگین سنی برای ابتلا به آرتروز شانه چقدر است؟
آرتروز ممکن است به دلیل فرسایش طبیعی، با افزایش سن، در مفصل شانه ایجاد شود، آرتروز شانه معمولاً افراد بالای ۵۰ سال را درگیر می‌نماید. آرتروز شانه، تقریباً در ۳۰ درصد از افراد بالای ۶۰ سال دیده می‌شود.
آیا ممکن است در سن ۲۰ سالگی به آرتروز شانه مبتلا شد؟
با این که آرتروز، در سنین بالاتر بیشتر شایع است، آرتروز شانه ممکن است در هر سنی در نتیجه آسیب یا با سایر بیماری‌های مرتبط با مفصل، مانند نقرس یا آرتریت روماتوئید بوجود بیاید.
آیا استرس می‌تواند باعث آرتروز شانه شود؟
وجود استرس مداوم باعث بروز یک پاسخ التهابی در سیستم ایمنی بدن می‌شود و التهابی را که باعث درد و تخریب مفاصل با آرتریت روماتوئید، آرتروز پسوریاتیک یا لوپوس می‌شود افزایش می‌دهد.
بهترین ویتامین برای آرتروز شانه چیست؟
گلوکزامین و کندرویتین دو مورد از رایج‌ترین مکمل‌های مورد استفاده برای درمان آرتروز هستند. آن‌ها مواد سازنده غضروف می‌باشند.
کمبود چه ویتامینی باعث آرتروز شانه می‌شود؟
مطالعات نشان داده است که کمبود ویتامین D در ایجاد آرتریت روماتوئید، که یک بیماری خود ایمنی است و با تورم، درد مفاصل، بی‌حسی و گزگز در دست‌ها و پاها ظاهر می‌شود، نقش دارد.
