سکته مغزی : از علائم تا درمان و توانبخشی

سکته مغزی یک عارضه خطرناک است و زمانی بروز می‌کند که خونرسانی به بخشی از مغز متوقف می‌شود. سکته مغزی یک فوریت پزشکی محسوب شده و به درمان فوری نیاز دارد. هر چه زودتر بیمار درمان را دریافت کند، احتمال بروز آسیب کاهش پیدا می‌کند. در صورت بروز سکته مغزی، بایستی فورا با اورژانس تماس گرفته و برای ارسال آمبولانس درخواست شود.

علائم سکته مغزی

اگر شخصی دچار سکته مغزی شده باشد، بایستی به زمان بروز علائم توجه شود. در صورتی که برخی از گزینه‌های درمانی بلافاصله پس از شروع سکته مغزی استفاده شوند، دارای تاثیر بیشتری هستند.

علائم سکته مغزی شامل:

• دشواری در صحبت کردن و درک سخنان دیگران. امکان دارد شخص دچار سردرگمی شده و نامفهوم صحبت کند و در درک سخن دیگران دچار مشکل شود.
• فلج یا بی‌حسی در صورت، دست‌ها یا پاها. امکان درد بی‌حسی، ضعف یا فلج ناگهانی در صورت، دست‌ها یا پاها ایجاد شود. این حالت معمولا بر یک طرف بدن اثر می‌گذارد. در چنان مواقعی سعی کنید هر دو دست را همزمان بالای سر ببرید. اگر یکی از دست‌ها پایین بیاید، امکان دارد سکته مغزی بروز کرده باشد. همچنین یک طرف دهان ممکن است در زمان لبخند زدن دچار افتادگی شود.
• مشکلات مرتبط با بینایی در یک یا هر دو چشم. ممکن است به طور ناگهانی تاری دید در یک یا هر دو چشم ایجاد شود. امکان بروز دوبینی نیز وجود دارد.
• سردرد. بروز سردرد ناگهانی و شدید که ممکن است با استفراغ، سرگیجه یا تغییر در حالت هوشیاری همراه باشد می‌تواند نشان‌ دهنده بروز سکته مغزی باشد.
• دشواری در راه رفتن. ممکن است شخص تعادل خود را از دست داده و یا تلو تلو بخورد. همچنین امکان دارد سرگیجه یا از دست دادن هماهنگی به طور ناگهانی ایجاد شود.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

جهت تشخیص علائم هشدار دهنده سکته مغزی بایستی موارد زیر انجام شود:

• صورت: از شخص درخواست کنید که لبخند بزند. افتادگی در یک یا دو طرف صورت می‌تواند نشان‌ دهنده ضعف عضلات یا فلج باشد.
• دست‌ها. افراد دچار سکته مغزی معمولا دچار ضعف عضلانی در یک طرف بدن هستند. از شخص بخواهید که هر دو دستش را بالا ببرد. در صورت ضعف در یک طرف بدن، یک دست بالاتر از دست دیگر قرار گرفته و دست دیگر به سمت پایین رها می‌شود.
• گفتار: سکته مغزی معمولا سبب می‌شود که شخص توانایی صحبت کردن را از دست بدهد. ممکن است شخص به طور نامفهوم صحبت کرده و یا در انتخاب کلمات صحیح دچار مشکل شود.
• زمان: زمان در مورد افراد دچار سکته مغزی از اهمیت زیادی برخوردار است در نتیجه بایستی فورا در این ارتباط اقدام شود. چنانچه دچار سکته مغزی شده‌اید، در صورت امکان به ساعت خود نگاه کنید و زمان بروز علائم را به یاد داشته باشید. اطلاع از زمان بروز علائم به پزشک در جهت انتخاب بهترین درمان سکته مغزی کمک می‌کند.

دلایل ایجاد سکته مغزی

سکته مغزی بر اساس علت بروز این عارضه دارای دو نوع می‌باشد:

• سکته مغزی ایسکمیک
• سکته مغزی هموراژیک

سکته مغزی ایسکمیک یا انسدادی

سکته مغزی ایسکمیک شایع‌ترین نوع سکته مغزی محسوب می‌شود. این نوع سکته زمانی ایجاد می‌شود که رگ‌های خونی مغز باریک و یا مسدود شده و سبب کاهش شدید جریان خون شود. علت انسداد یا باریک شدن رگ‌های خونی، تجمع رسوبات چربی در رگ‌ها و یا در اثر لخته‌های خونی یا دیگر مواد زائدی است که از طریق جریان خون حرکت کرده و اغلب در رگ‌های خونی مغز قرار می‌گیرند.

امکان دارد سرخرگ‌ها با افزایش سن به طور طبیعی باریک شوند ولی برخی از عوامل سبب تسریع این روند می‌شوند. این عوامل شامل:

• مصرف سیگار
• فشار بالای خون
• چاقی
• سطح بالای کلسترول
• دیابت
• مصرف بیش از حد الکل

یکی دیگر از دلایل احتمال بروز سکته مغزی ایسکمیک، نوعی ضربان غیر طبیعی قلب به نام فیبریلاسیون دهلیزی است. این عارضه می‌تواند سبب لخته شدن خون در قلب و جدا شدن لخته‌ها و در نهایت قرارگیری این لخته‌ها در رگ‌های خونی مغزی شود.

سکته مغزی هموراژیک یا به علت خونریزی

سکته مغزی هموراژیک زمانی ایجاد می‌شود که خون از یکی از سرخرگ‌های مغز تراوش کرده و یا یک سرخرگ در مغز دچار پارگی شود. تراش خون فشار زیادی بر سلول‌های مغزی وارد کرده و سبب آسیب‌دیدگی آن‌ها می‌شود. خونریزی مغزی می‌تواند در اثر عارضه‌های مختلفی که بر رگ‌های خونی اثر می‌گذارند ایجاد شود. عوامل مرتبط با سکته مغزی هموراژیک شامل:

• فشار بالای خون کنترل نشده
• مصرف بیش از حد داروهای رقیق‌کننده‌ خون
• برآمدگی در قسمت‌های ضعیف دیواره رگ‌های خونی (آنوریسم)
• آسیب‌دیدگی (مانند تصادفات وسایل نقلیه)
• رسوب پروتئین در دیواره رگ‌های خونی که منجر به ضعیف شدن دیواره رگ‌ها می‌شود (آنژیوپاتی آمیلوئید مغزی)
• سکته ایسکمیک که منجر به خونریزی می‌شود.

دلیل دیگر خونریزی در مغز که کمتر شایع می‌باشد، پارگی درهم‌پیچیدگی غیر طبیعی رگ‌های خونی دارای دیواره نازک می‌باشد. (ناهنجاری شریانی وریدی).

عواملی که احتمال فشار بالای خون را افزایش می‌دهند، شامل:

• اضافه وزن
• مصرف بیش از حد الکل
• مصرف سیگار
• عدم فعالیت جسمانی و ورزش
• استرس

سکته مغزی خفیف یا موقت چیست؟

سکته مغزی خفیف از دیگر انواع سکته مغزی متفاوت است چرا که در این نوع سکته تنها برای مدت کوتاهی جریان خون به مغز مسدود می‌شود (معمولا این حالت برای بیش از ۵ دقیقه بروز نمی‌کند). بیماران بایستی موارد زیر ا در نظر داشته باشند:

• سکته مغزی خفیف یا موقت نشانه‌ای از بروز سکته مغزی در آینده است.
• سکته مغزی خفیف یک فوریت پزشکی است.
• سکته مغزی و سکته مغزی خفیف به مراقبت اورژانسی نیاز دارند. در پاسخ به این پرسش که آیا سکته مغزی خفیف خطرناک است یا خیر، بایستی ذکر شود که در صورت احساس یا مشاهده علائم سکته مغزی بایستی فورا با اورژانس تماس گرفته شود.
• در ابتدا به هیچ روشی نمی‌توان پی برد که آیا علائم ایجاد شده، ناشی از سکته مغزی خفیف هستند و یا سکته مغزی کامل.
• مانند سکته مغزی ایسکمیک، معمولا لخته‌های خون سبب بروز سکته مغزی خفیف می‌شوند.
• بیش از یک سوم افرادی که دچار سکته مغزی خفیف می‌شوند و درمان نمی‌شوند، در مدت یک سال دچار سکته مغزی کامل خواهند شد. حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از افراد در طول مدت سه ماه پس از سکته مغزی خفیف، دچار سکته مغزی کامل می‌شوند.

چه کسانی بیشتر در معرض سکته مغزی قرار دارند؟

سکته مغزی می‌تواند با افزایش سن در هر فردی ایجاد شود. ولی احتمال بروز سکته مغزی با وجود عوامل موثر در بروز این عارضه افزایش پیدا می‌کند. برخی از عوامل موثر در بروز سکته مغزی را می‌توان تغییر داد یا مدیریت کرد.

ریسک فاکتورهای قابل درمان یا تغییر

• فشار بالای خون: فشار خون ۹۰/۱۴۰ یا بالاتر می‌تواند به رگ‌های خونی که خون را به مغز می‌رسانند، آسیب برساند.
• بیماری قلبی: بیماری قلبی دومین عامل موثر در بروز سکته مغزی و عامل اصلی مرگ و میر در میان بازماندگان از سکته مغزی است. بسیاری از عوامل موثر در بروز بیماری‌های قلبی و سکته مغزی مشابه یکدیگر هستند.
• دیابت: افراد مبتلا به دیابت بیشتر در معرض سکته مغزی هستند.
• مصرف سیگار: سیگار کشیدن احتمال بروز سکته ایسکمیک را به میزان دو برابر افزایش می‌دهد.
• مصرف قرص‌های ضد بارداری
• وجود سابقه بروز سکته مغزی خفیف: علائم سکته مغزی خفیف مشابه سکته مغزی هستند ولی این علائم ماندگار نمی‌باشند. در صورت بروز یک یا چند سکته مغزی خفیف، احتمال بروز سکته مغزی کامل ۱۰ برابر می‌شود. (در مقایسه با شخص با سن و جنسیت یکسان که دچار سکته مغزی خفیف نشده است).
• تعداد بالای گلبول‌های قرمز خون: افزایش قابل توجه تعداد گلبول‌های قرمز خون سبب افزایش غلظت خون و بیشتر شدن احتمال ایجاد لخته خون می‌شود. در این حالت احتمال بروز سکته مغزی افزایش می‌یابد.
• کلسترول و چربی بالای خون: سطح بالای کلسترول می‌تواند منجر به افزایش غلظت و تصلب شرایین ناشی از تجمع پلاک شود. پلاک در واقع رسوبی از چربی، کلسترول و کلسیم است. تجمع پلاک داخل دیواره سرخرگ می‌تواند سبب کاهش میزان جریان خون به مغز شود. در صورت توقف جریان خون به مغز، سکته مغزی رخ می‌دهد.
• عدم تحرک و ورزش
• چاقی
• مصرف بیش از حد الکل: مصرف نوشیدنی الکلی به تعداد بیشتر از دو بار در روز سبب افزایش فشار خون می‌شود. زیاده‌روی در مصرف الکل نیز می‌تواند منجر به سکته مغزی شود.
• مصرف مواد مخدر: مصرف مواد مخدر به صورت تزریق وریدی خطر بالای سکته مغزی ناشی از لخته شدن خون را به همراه دارد. مصرف کوکائین و دیگر مواد مخدر به مقدار زیادی به سکته مغزی، حمله قلبی و بسیاری دیگر از مشکلات قلبی-عروقی مرتبط است.
• ضربان قلب غیر طبیعی: برخی از انواع بیماری‌های قلبی می‌توانند احتمال سکته مغزی را افزایش دهند. ضربان قلب غیر طبیعی و نامنظم مهم‌ترین عامل موثر در بروز سکته مغزی است که البته قابل درمان می‌باشد.
• ناهنجاری‌های ساختاری قلب: آسیب‌دیدگی دریچه‌های قلب می‌تواند سبب بروز آسیب‌دیدگی مزمن قلبی شود. به مرور زمان، این عامل سبب افزایش احتمال بروز سکته مغزی می‌شود.

ریسک فاکتورهایی که قابل تغییر یا درمان نیستند:

• افزایش سن. در ارتباط با نرخ سکته مغزی بایستی توجه شود که در هر دهه از زندگی پس از ۵۵ سالگی، احتمال بروز سکته مغزی بیش از دو برابر افزایش می‌یابد.
• نژاد. آمریکایی‌های آفریقایی تبار بیشتر از سفید پوستان در معرض مرگ و میر و از کار افتادگی ناشی از سکته مغزی هستند. یکی از دلایل این مساله این است که فشار بالای خون در این نژاد بیشتر متداول است.
• جنسیت. سکته مغزی در مردان بیشتر ایجاد می‌شود ولی در پاسخ به این سوال که آیا سکته مغزی باعث مرگ می‌شود یا خیر بایستی توجه شود که تعداد مرگ و میر ناشی از سکته مغزی در زنان بیش از مردان است.
• سابقه بروز سکته مغزی. در ارتباط با سکته مغزی بار دوم بایستی توجه شود که پس از بروز سکته مغزی برای بار اول، احتمال ایجاد این عارضه برای بار دوم افزایش می‌یابد.
• عوامل ژنتیکی. احتمالی بروز سکته مغزی در افراد دارای سابقه این عارضه، بیشتر می‌باشد.

نحوه تشخیص سکته مغزی

پزشک با استفاده از بررسی‌های عصب‌ شناختی، آزمایش‌های تصویربرداری و دیگر تست‌ها این عارضه را تشخیص دهد. در زمان بررسی‌های عصب‌ شناختی، پزشک از بیمار می‌خواهد که اعمال خاصی را انجام داده و به سوال‌های خاصی پاسخ دهد. با انجام این فعالیت‌ها، پزشک علائم آشکاری که نشان‌ دهنده وجود مشکل در نحوه عملکرد بخشی از مغز باشد را بررسی می‌کند.

متداول‌ترین آزمایش‌ها جهت تشخیص سکته مغزی شامل موارد زیر می‌باشند:

• سی تی اسکن
• آزمایش خون (جهت بررسی علائم عفونت یا آسیب‌دیدگی قلبی، بررسی قابلیت لخته شدن خون و سطح قند خون، ارزیابی عملکرد کلیه و کبد و موارد دیگر)
• نوار قلب جهت اطمینان از عدم وجود مشکل در قلب
• ام آر آی
• نوار مغزی. این روش کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این روش برای رد احتمال تشنج و مشکلات مرتبط استفاده می‌شود.

درمان سکته مغزی

در بیمارستان، پزشکان سابقه پزشکی و زمان شروع علائم را بررسی می‌کنند. اسکن مغز نوع سکته مغزی ایجاد شده را نشان می‌دهد. همچنین ممکن است نیاز باشد که بیمار به متخصص مغز و اعصاب (برای درمان اختلال‌های مغزی)، جراح مغز و اعصاب (جهت جراحی بر روی مغز) یا متخصص در دیگر زمینه‌ها مراجعه کند.

درمان سکته مغزی ایسکمیک

در صورتی که بیمار ۳ ساعت از زمان بروز اولین علائم سکته مغزی ایسکمیک به بیمارستان مراجعه کند، امکان دارد از داروی ترومبولیتیک جهت تجزیه لخته‌های خون استفاده شود. فعال‌کننده پلاسمینوژن بافتی (TPA) یک داروی ترومبولیتیک محسوب می‌شود.

داروی TPA سبب افزایش احتمال بهبودی پس از سکته مغزی می‌شود. مطالعات نشان می‌دهند که احتمال بهبودی در بیمارانی که دچار سکته مغزی ایسکمیک شده و از داروی TPA استفاده می‌کنند، بیشتر از کسانی است که از دارو استفاده نمی‌کنند. همچنین بیمارانی که از این دارو استفاده می‌کنند به احتمال کمتری به مراقبت بلندمدت در بیمارستان نیاز دارند.

متاسفانه بسیاری از افراد دچار سکته مغزی جهت درمان با TPA به موقع به بیمارستان مراجعه نمی‌کنند. به همین جهت، تشخیص سریع علائم سکته مغزی و تماس با آمبولانس بسیار اهمیت دارد. امکان دارد سکته مغزی ایسکمیک با استفاده از داروهای دیگری مانند داروهای رقیق‌کننده خون و یا جراحی برای برداشتن لخته خون درمان شود.

درمان سکته مغزی هموراژیک

امکان دارد جهت توقف خونریزی ناشی از سکته هموراژیک و حفظ بافت مغز به دارو یا جراحی نیاز باشد. از جمله این روش‌ها عبارتند از:

• درمان اندوواسکولار. این روش به ترمیم قسمت‌های ضعیف در رگ‌های خونی کمک کرده و ممکن است از این روش برای درمان برخی از انواع سکته مغزی هموراژیک استفاده شود.
• جراحی. امکان دارد سکته مغزی هموراژیک با جراحی درمان شود. اگر خونریزی در اثر پارگی آنوریسم باشد، امکان دارد جهت توقف خونریزی، یک کلیپ فلزی در محل مورد نظر استفاده شود.

توان‌بخشی بعد از سکته مغزی

بهبود و توان‌بخشی پس از سکته مغزی بایستی هر چه سریع‌تر آغاز شود. در واقع بهبودی پس از سکته مغزی بایستی در بیمارستان آغاز شود. در بیمارستان، تیم مراقبتی به تثبیت وضعیت بیمار کمک کرده و تاثیرات سکته بر بدن بیمار را بررسی می‌کنند. این تیم می‌تواند عوامل موثر در بروز سکته را شناسایی کرده و درمان را آغاز کنند تا شخص بتواند برخی از مهارت‌های آسیب‌دیده خود را بازیابی کند. برخی از روش‌های متداول بهبودی و توان‌بخشی پس از سکته مغزی شامل:

گفتار درمانی

سکته مغزی می‌تواند سبب بروز اختلال در گفتار و زبان شود. متخصص گفتار درمانی با بیمار جهت بازآموزی نحوه صحبت کردن همکاری می‌کند. در صورتی که ارتباط کلامی برای بیمار پس از سکته دشوار باشد، متخصص جهت یافتن دیگر روش‌های برقراری ارتباط به بیمار کمک می‌کند.

کاردرمانی

کاردرمانی یک مرحله ضروری در مسیر بهبودی پس از سکته مغزی محسوب می‌شود. بیمارانی که توانایی انجام فعالیت‌های روزانه مانند حفظ تعادل، یادآوری اطلاعات و دسترسی به اشیاء را از دست می‌دهند، به کمک متخصص کاردرمانی جهت بازآموزی این موارد نیاز دارند. هدف کاردرمانی، کمک به بیماران در جهت بهبود توانایی حسی و حرکتی می‌باشد. این کار از طریق برنامه‌ریزی مجدد بخش‌هایی از مغز بیماران و کمک به آن‌ها در جهت بازیابی کنترل عضلات انجام می‌شود.

فیزیوتراپی

متخصص فیزیوتراپی جهت کمک به بیمار در جهت بهبودی پس از سکته مغزی با متخصصان دیگری مانند متخصص کاردرمانی، گفتاردرمانی، پزشکان، پرستاران و مددکاران اجتماعی همکاری می‌کند.

در طی فیزیوتراپی امکان دارد از تمارین ورزشی برای تقویت عضلات ضعیف و بهبود استقامت استفاده شود. تمارین تقویتی می‌توانند سبب کاهش سفتی عضلات و مفاصل شوند. همچنین ممکن است بر روی برخی از مهارت‌ها که نیاز به بهبود دارند تمرکز شود. برای مثال، در صورت وجود مشکل در حفظ تعادل، ممکن است از شخص خواسته شود که برای مدت زیادی در حالت ایستاده قرار بگیرد. در صورت بروز مشکل در بلند کردن دست، بایستی از فعالیت‌هایی که مستلزم بلند کردن و به‌کارگیری دست هستند، استفاده شود. در صورت وجود مشکل در راه رفتن، شخص بایستی در حد امکان پیاده‌روی کند.

انجام حرکات ورزشی

روش‌های مختلفی جهت انجام تمارین ورزشی برای کاهش عوارض ناشی از سکته مغزی وجود دارد. امکان دارد بیمار با متخصص فیزیوتراپی بر روی حرکات مختلف تمرین کند. همچنین ممکن است بیمار با دستیار متخصص فیزیوتراپی یا در یک گروه فعالیت داشته باشد. همچنین بیمار بایستی خارج از جلسات درمانی نیز فعالیت‌های ویژه‌ای را تمرین کند.

تمرینات کششی زانو

برای انجام این تمرین با حفظ وضعیت مناسب بدنی بر روی یک صندلی بنشینید. پای چپ خود را در حالت راست قرار دهید و عضلات ران را منقبض کنید. این حالت را برای ۳ ثانیه حفظ کرده و سپس به آرامی پای خود را بر روی زمین قرار دهید.

همین تمرین را برای پای راست نیز انجام دهید. این حرکت را به طور متناوب ۱۰ بار برای هر پا انجام دهید. در طی انجام تمرین، وضعیت بدنی مناسب را حفظ کنید.

قدم‌برداری نشسته

این تمرین برای افزایش قدرت عضلات فلکسور این لگن مناسب است. این عضلات برای بلند کردن پا در زمان راه رفتن و استفاده از پلکان دارای اهمیت هستند. به این منظور بر روی یک صندلی نشسته و یکی از زانوهای خود را بالا آورده و به سمت سینه نزدیک کنید.

پای خود را بر روی زمین قرار داده و همین تمرین را برای پای دیگر تکرار کنید. این حرکت را به طور متناوب ۱۰ بار برای هر پا انجام دهید. طی انجام تمرین، وضعیت مناسب بدنی را با استفاه از عضلات شکم حفظ کرده و از قرارگیری در حالت خمیده در زمان حرکت دادن پاها خودداری کنید.

تمرین دورسی فلکشن مچ پا

این تمرین برای بیماران سکته مغزی که دچار سفتی در قسمت مچ پا هستند و یا دارای افتادگی پا هستند بسیار مناسب است. به این منظور پای آسیب‌دیده را بر روی پای دیگر قرار دهید. سپس پای خود را (از قسمت مچ به پایین) به سمت ساق پا عقب آورده و خم کنید. به آرامی مچ پاهای خود را به طرف بالا و پایین حرکت داده و این تمرین را در مجموع ۱۵ تا ۲۰ مرتبه تکرار کنید. سپس این تمرین را برای پای دیگر نیز انجام دهید. در صورت عدم توانایی برای انجام این تمرین، از دست خود برای کمک به حرکت پا استفاده کنید.

حرکت زانو به سینه

برای انجام این حرکت، بر روی زمین دراز کشیده و زانوی پای راست را به قفسه سینه نزدیک کنید. کمی عضلات شکم خود را منقبض کرده و سپس پای خود را پایین بیاورید. امکان دارد کشش در عضلات لگن و باسن ایجاد شود. تلاش کنید تا این حرکت را به جای پا، از قسمت شکم و قسمت مرکزی بدن آغاز کنید. این تمرین را برای هر پا به تعداد ۱۰ مرتبه تکرار کنید.

تحریک الکتریکی

تحریک الکتریکی برای بیماران سکته مغزی دارای فواید بسیاری مانند بهبود مهارت‌های حرکتی برای جلوگیری از بروز آتروفی است. این روش به غلبه بر بسیاری از تاثیرات ثانویه ناشی از سکته مغزی کمک می‌کند.

مغز از سیگنال‌های شیمیایی و الکتریکی برای حرکت عضلات استفاده می‌کند. در اثر بروز سکته مغزی، بخش‌های آسیب‌دیده مغز نمی‌توانند این سیگنال‌ها را به درستی ارسال کنند. در نتیجه، حرکت دادن عضلات آسیب‌دیده دشوار یا غیر ممکن می‌شود. تحریک الکتریکی به بهبود این حالت کمک می‌کند.

در روش تحریک الکتریکی، الکترودهای مخصوصی بر روی پوست قرار داده می‌شوند. این الکترودها پس از فعال‌سازی، ایمپالس‌ها یا تکانه‌های الکتریکی خفیفی به عضلات ارسال کرده و سبب انقباض آن‌ها می‌شود. تحریک الکتریکی به فعال‌سازی بخش‌های آسیب‌دیده مغز کمک می‌کند. این تحریک باعث ایجاد نوروپلاستیسیتی (انعطاف‌پذیری عصبی) می‌شود (فرآیندی که مغز از آن برای تنظیم مجدد و بهبود آسیب‌های ناشی از سکته مغزی استفاده می‌کند).

طب سوزنی

طب سوزنی بخشی از طب سنتی چین محسوب شده و برای هزاران سال است که مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش، سوزن‌های ظریف یک بار مصرف توسط متخصص طب سوزنی در پوست وارد می‌شوند. این سوزن‌ها با توجه به وضعیت قرارگیری اعصاب، بافت‌های پیوندی، عضلات و تاندون‌ها در قسمت‌های خاصی از بدن قرار می‌گیرند.

مطالعات نشان می‌دهند که طب سوزنی می‌تواند با افزایش جریان خون به ناحیه آسیب‌دیده، در مراحل اولیه بهبود پس از سکته مغزی موثر باشد.

بر طبق تحقیقات انجام شده، طب سوزنی با رفع استرس اکسیداتیو (عدم تعادل بین آنتی‌اکسیدان‌ها و رادیکال‌های آزاد در بدن)، به بهبود پس از سکته کمک می‌کند. استرس اکسیداتیو می‌تواند سبب آسیب‌دیدگی بافت و سلول شود.

تحقیقات نشان می‌دهند که طب سوزنی به افرادی که پس از سکته مغزی دچار دیسفاژی یا اختلال در بلع شده‌اند، کمک می‌کند.

بنابر این طب سوزنی یکی از بهترین گزینه‌های درمانی برای توان‌بخشی سکته مغزی است.

شاک‌ویو تراپی

شاک‌ویو تراپی یک روش درمانی غیر تهاجمی است. در این روش مجموعه‌ای از پالس‌های امواج صوتی با انرژی کم تولید شده و به طور مستقیم در قسمت آسیب‌دیده از طریق پوست شخص با استفاده از ژل مخصوص مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش سبب تحریک واکنش درمانی طبیعی بدن می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهند که شاک‌ویو تراپی خارج از بدن، تاثیر به سزایی در بهبود اسپاستیسیتی پس از بروز سکته مغزی در اشخاص دارد.

لیزر کم‌توان

لیزر کم‌توان نوعی از روش درمانی است که برای تسریع روند بهبود عارضه‌های مختلف مانند التهاب مفصل، درد مفصل و کشیدگی عضلانی استفاده می‌شود. لیزر کم‌توان یک روش غیر تهاجمی است و بیشتر توسط متخصصین درمان دستی استفاده می‌شود. طبق گزارشات این روش دارای هیچ عوارض جانبی نمی‌باشد و عوارضی را نمی‌توان به طور مستقیم به این روش نسبت داد. لیزر کم‌توان روش بسیار مناسبی برای بهبود بیماران سکته مغزی و سکته مغزی خفیف یا موقت است.

تزریق بوتاکس

پس از بروز سکته مغزی، برقراری ارتباط نادرست بین مغز و عضلات می‌تواند سبب سفت شدن و انقباض غیر ارادی عضلات و بروز اسپاستیسیتی عضلانی شود. یک روش درمان اسپاستیسیتی و شل شدن عضلات، استفاده از بوتاکس در بیماران سکته مغزی می‌باشد.

پس از آسیب‌دیدگی قشر حرکتی مغز، توانایی مغز برای ارسال پیام به عضلات جهت انقباض یا شل شدن مختل می‌شود. این ارتباط نادرست می‌تواند باعث شود که تعدادی از عضلات بدون توانایی شل شدن، به طور غیر ارادی منقبض شده و سبب بروز اسپاستیسیتی شود.

به مرور زمان، اسپاستیسیتی می‌تواند سبب بروز درد شده و ممکن است مشکلاتی مانند انقباض و کوتاه‌شدگی عضله ایجاد شود. این حالت زمانی بروز می‌کند که عضله نتواند به طور کامل کشیده و شل شود و در نتیجه عضله به مرور زمان سفت‌تر و کوتاه‌تر می‌شود. این مساله می‌تواند بر دامنه حرکتی تاثیر گذاشته و سبب محدود شدن عملکرد در انجام فعالیت‌های روزانه شود.

تزریق بوتاکس به طور مستقیم در عضلات مورد نظر، می‌تواند به طور چشمگیری سبب کاهش اسپاستیسیتی شود. بوتاکس از آزادسازی مواد شیمیایی که سبب سفت شدن عضلات می‌شوند، جلوگیری می‌کند. در نتیجه از اسپاسم عضلانی جلوگیری می‌شود.

پیشگیری از ایجاد سکته مغزی

بهترین روش جلوگیری از بروز سکته مغزی، رفع علل ایجاد این عارضه با ایجاد تغییر در نحوه زندگی شامل موارد زیر می‌باشد:

• استفاده از رژیم غذایی سالم
• حفظ وزن ایده‌آل
• ورزش منظم
• عدم مصرف دخانیات
• خودداری از مصرف الکل

در رژیم غذایی سالم بایستی از موارد زیر استفاده شود:

• میوه‌ها
• سبزیجات
• غلات کامل
• دانه و مغز گیاهان
• حبوبات

مصرف گوشت قرمز و فرآوری شده، کلسترول و چربی اشباع در رژیم غذایی بایستی محدود شود. همچنین نمک جهت بهبود سطح فشار خون بایستی به میزان متوسط مصرف شود.

موارد زیر نیز سبب کاهش خطر بروز سکته مغزی می‌شوند:

• کنترل سطح فشار خون
• کنترل دیابت
• درمان بیماری‌های قلبی

علاوه بر موارد فوق، استفاده از داروهای ضد انعقاد یا ضد پلاکت خون نیز سبب کاهش احتمال بروز سکته مغزی مجدد می‌شود.

استفاده از روش جراحی سرخرگ‌های قلب، سرخرگ کاروتید یا جراحی آنوریسم مغزی نیز می‌توانند خطر بروز سکته مغزی مجدد را کاهش دهند.

سوال‌های رایج در مورد سکته مغزی

آیا بهبودی پس از سکته مغزی امکان‌پذیر است؟

زمان بهبودی پس از سکته مغزی در هر شخصی متفاوت است و امکان دارد چند هفته، چند ماه یا حتی چند سال طول بکشد. برخی از افراد به طور کامل بهبود پیدا می‌کنند ولی در برخی دیگر از کار افتادگی به صورت بلندمدت و یا در تمام طول عمر ایجاد می‌شود.

بهترین درمان سکته مغزی چه روشی می‌باشد؟

تزریق داخل وریدی فعال‌کننده پلاسمینوژن بافتی (TPA) که آلتپلاز نامیده می‌شود و یا تنکتپلاز (TNKase) بهترین روش درمان سکته مغزی ایسکمیک محسوب می‌شود.

کدام نوع سکته مغزی خطرناک‌تر می‌باشد؟

سکته مغزی هموراژیک بسیار خطرناک است چرا که خون در مغز در برخی از مواقع می‌تواند منجر به بروز عوارضی مانند هیدروسفالی، افزایش فشار درون جمجمه و اسپاسم رگ‌های خونی شود. این عوارض در صورت عدم درمان به موقع می‌توانند منجر به آسیب‌دیدگی شدید مغز و حتی مرگ شوند.

چگونه می‌تواند بروز سکته مغزی خفیف را تشخیص داد؟

در صورت بروز این عارضه امکان دارد ضعف، بی‌حسی یا فلج در صورت، دست‌ها یا پاها (معمولا در یک طرف بدن) ایجاد شود.

آیا امکان دارد پس از سکته مغزی، شخص متوجه بروز این عارضه نشود؟

بله. این مساله امکان‌پذیر است. چنانچه سکته خفیف باشد و یا اگر بافت آسیب‌دیده عملکرد حیاتی به عهده نداشته باشد، امکان دارد اثرات سکته مغزی غیر قابل تشخیص باشند.

تفاوت بین سکته مغزی و سکته قلبی چیست؟

این دو عارضه هر دو فوریت‌های پزشکی محسوب شده که در اثر توقف ناگهانی جریان خون ایجاد می‌شوند. در سکته قلبی، جریان خون به قلب به طور ناگهانی مسدود می‌شود. سکته مغزی در اثر قطع ناگهانی جریان خون در مغز بروز می‌کند.

تفاوت بین سکته مغزی و تشنج چیست؟

یکی از ساده‌ترین روش‌های تشخیص تفاوت بین سکته مغزی و تشنج این است که تشنج معمولا سبب از دست دادن هوشیاری شده ولی سکته مغزی باعث بروز این حالت نمی‌شود.