انگشت ماشه ای یا تریگر فینگر (Trigger finger) وضعیتی است که طی آن، تاندونهای متصل به انگشتان دست که آنها را خم می‌کنند ملتهب شده و این امر موجب میشود فرد حین خم یا صاف کردن انگشتان دست خود احساس گرفتگی یا قفل شدن انگشتان را داشته باشد. سایر علائم این عارضه شامل درد، خشکی و سفتی انگشتان دست میشود.
انگشت ماشه ای زمانی رخ می‌دهد که غلاف یا پوشش رویی تاندون‌ها به هر دلیلی دچار التهاب شده یا توده کوچکی روی تاندون ایجاد شده باشد که موجب از دست دادن عملکرد طبیعی خود میشود. این عارضه در زنانی که بالای ۵۰ سال سن دارند نیز شایع‌تر است. در صورت ابتلا به دیابت، کم کاری تیروئید یا آرتریت روماتوئید، احتمال ابتلا به انگشت ماشه ای بیشتر خواهد بود.
انگشت ماشه ای چیست؟
انگشت ماشه ای (trigger finger) یا شصت ماشهای (trigger thumb)، دو عارضه شبیه به هم هستند که طی آنها انگشت دست در حالت خمیده گیر کرده و به حالتی مانند زمانی که ماشه اسلحه را گرفته باشید قفل شده و می‌ماند. این عارضه ممکن است در یک یا چند انگشت دست ایجاد شود، اما غالباً انگشت حلقه بیشتر درگیر آن میشود. عارضه انگشت ماشه ای به عنوان تنوسینوویت تنگی نیز شناخته میشود.
علائم انگشت ماشه ای
علائم عارضه انگشت ماشه ای می‌توانند از حالت خفیف به شدید پیشرفت کرده و شامل موارد زیر باشند:
- خشکی و سفتی انگشت بویژه در هنگام صبح
- احساس قفل شدن و یا صدای تق تق ناشی از حرکت تاندون در فضای تنگ حین حرکت دادن انگشت
- تحریک شدگی، حساسیت یا برآمدگی کف دست در محل گره انگشت آسیب دیده
- گرفتگی یا قفل شدن انگشت در حالت خمیده، که به طور ناگهانی آزاد میشود.
- قفل شدن انگشت در حالت خمیده
ممکن است هریک از انگشتان دست از جمله انگشت شست درگیر عارضه انگشت ماشه ای شوند. حتی ممکن است به طور همزمان بیش از یک انگشت و انگشتان هر دو دست درگیر این عارضه شوند. این حالت قفل شدگی انگشتان که در پی این عارضه رخ می‌دهد، در پی یک دوره بی‌حرکت بودن انگشتان و بويژه صبح هنگام بعد از بیداری از خواب شدیدتر است.
علت ایجاد انگشت ماشه ای
تاندون‌ها، رشته‌های محکم و سختی هستند که ماهیچه را به استخوان متصل می‌سازند. زمانی که عضله منقبض میشود، تاندون کشیده شده و استخوان را حرکت می‌دهد. در آناتومی دست، این تاندون‌ها در امتداد جلویی و پشتی استخوان‌های انگشتان دست قرار داشته و به عضلات ساعد متصل هستند.
تاندونهای کف دست که تاندونهای فلکسور یا خم کننده انگشتان دست هستند، به وسیله‌ی رشته‌های بافتی محکمی به نام رباط در جای خود نگه داشته میشوند. این رباط‌ها به شکل قوس‌هایی روی تاندون شکل گرفته‌اند. تاندون‌ها توسط غلاف یا پوشش رویی محافظ پوشانده شده‌اند که مانند حلقه‌ای دور تاندون را گرفته است. غلاف با تولید مقدار کمی مایع موجب میشود تاندون‌ها روان بمانند و این امر موجب میشود حین خم و راست کردن انگشتان دست، تاندون‌ها بتوانند آزادانه و به طور روان در داخل غلاف خود حرکت کنند.
عارضه انگشت ماشه ای زمانی رخ می‌دهد که مشکلی از جمله التهاب یا تورم در تاندون یا غلاف پوشاننده آن وجود داشته باشد. از این رو، تاندون دیگر قادر به حرکت آزادانه از طریق غلاف نبوده و ممکن است جمع شده و گره یا ندول کوچکی را ایجاد کند. این امر موجب میشود خم یا راست کردن انگشت آسیب دیده دشوار شود. از طرفی، گیر کردن تاندون در داخل غلاف موجب میشود حین صاف کردن انگشت همراه با گرفتگی و درد، صدای تق تق ایجاد شود.
علت دقیق بروز این عارضه ناشناخته است، اما عوامل متعددی می‌توانند احتمال بروز انگشت ماشه ای را افزایش دهند. موارد زیر می‌توانند احتمال بروز آن را افزایش دهند:
- عارضه انگشت ماشه ای در زنان شایع‌تر از مردان است.
- افرادی که در بازه سنی ۴۰ تا ۵۰ سال قرار دارند (انگشت ماشه ای در این گروه سنی شایع‌تر است).
- آسیب‌های قبلی. اگر آسیبی به انگشتان یا کف دست شما وارد شده باشد احتمال بروز این عارضه بیشتر خواهد بود.
انگشت ماشه ای در کودکان
بروز این عارضه در کودکان امر غیر متداولی است، اما گاهاً کودکان خردسال نیز دچار آن میشوند. بروز این عارضه در کودکان موجب میشود کودک در صاف کردن انگشت خود با مشکل مواجه باشد، اما معمولاً دردی تجربه نکرده و بدون درمان نیز تا سن ۳ سالگی برطرف میشود.
تشخیص انگشت ماشه ای توسط پزشک
پزشک معمولاً از طریق صحبت کردن با بیمار در رابطه با علائمی که دارد و با معاینه دست او می‌تواند ابتلا به عارضه انگشت ماشه ای را تشخیص دهد. معمولاً برای تشخیص این عارضه به انجام عکسبرداری با اشعه ایکس یا سایر تست‌ها نیاز نمی‌شود. در طول معاینه دست، پزشک موارد زیر را ارزیابی خواهد کرد:
- تورم و حساسیت غلاف تاندون فلکسور دست
- ضخیم شدگی یا تورم غلاف تاندون در پایه انگشت یا شست دست
- صدای تق تق حین خم و صاف کردن انگشتان
راه‌های درمان انگشت ماشه ای
روش درمان این عارضه بسته به شدت و مدت زمان درگیر بودن انگشتان متفاوت است، اما این عارضه به طور کلی می‌تواند با روش‌های درمانی محافظه کارانه و فیزیوتراپی درمان شود. در موارد بسیار نادر و زمانی که سایر روش‌های درمانی کارساز نباشند نیز ممکن است شخص به جراحی نیاز داشته باشد. به طور کلی روش‌های درمانی انگشت ماشه ای عبارتند از:
دارو
مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی اعم از ایبوپروفن یا ناپروکسن می‌تواند موثر باشد. حتی می‌توان از برخی از این داروها به صورت چسب یا کرم بر روی پوست نواحی آسیب دیده استفاده کرد.
فیزیوتراپی
متخصص طب فیزیکی دست شما را معاینه و مشکل را ارزیابی میکند و سپس، برنامه ورزشی خاصی را مختص تسکین علائم و مشکلاتی که دارید طراحی میکند. روند و هدف درمان فیزیوتراپی، بر بازیابی عملکرد دست و انگشتان، تقویت آنها و بر پیشگیری از انقباضات مکرر متمرکز خواهد بود.
در ادامه مقاله به چند تمرین متداول و برخی از حرکات کششی انگشت و دست به منظور بهبود انگشت ماشه ای اشاره شده است.
بلند کردن انگشت
به نظر می‌رسد یکی از عواملی که باعث ایجاد عارضه انگشت ماشه ای میشود، کارکرد و حرکت مکرر دست حین انجام برخی از فعالیت‌ها مانند رانندگی، بازی تنیس و غیره باشد. از این رو، یکی از حرکاتی که می‌تواند برای تقویت تاندونهای دست موثر باشد، تمرین یا حرکت بلند کردن انگشت است. برای انجام این تمرین باید کف دست را روی سطح صافی ثابت قرار دهید و سپس انگشتان دست را نوبتی و با تاکید بیشتر بر انگشت آسیب دیده با قدرت یکسان بلند کنید.
این حرکت را برای هر یک از انگشتان دست به نوبت تکرار کنید و هر بار سعی کنید حداقل به مدت ۲ ثانیه انگشت را در حالت بلند شده نگه دارید.
حرکت کششی با کش پلاستیکی
یکی از حرکات دیگری که می‌تواند برای عارضه انگشت ماشه ای موثر باشد این است که مطابق تصویر، کش پلاستیکی را دور انگشتان دست خود قرار دهید و سعی کنید با غلبه بر نیروی مقاومتی کش، انگشتان دست خود را باز و بسته کنید.
بازی با توپ تنیس
این تمرین ساده شامل گرفتن و فشار دادن توپ تنیس میشود. توپ را کف دست گرفته، ۵ ثانیه فشار دهید و سپس رها کنید. این تمرین را روزانه ۵ الی ۱۰ مرتبه تکرار کنید.
لیزر تراپی
ممکن است متخصص طب فیزیکی یا متخصص فیزیوتراپی از لیزر درمانی سرد (LLLT) برای کمک به رفع علائمی که عملکرد دست شما را مختل کرده استفاده کند. این نوع لیزر درمانی برای مواقعی که دست دچار آسیب یا شامل التهاب و درد باشد موثر است. طی این روش درمانی، فوتون‌های نور لیزر به داخل بافت نفوذ کرده و انرژی حاصل از آنها روند رشد و تولید مثل سلولی را تسریع میکند. انرژی حاصل از نور لیزر موجب میشود سلول‌ها بتوانند عملکرد سریع‌تر و بهتری داشته و زودتر بتوانند از شر مواد زائد خلاص شوند. قرارگیری سلول‌های تاندون‌ها، رباط‌ها و عضلات در معرض نور لیزر موجب میشود تا روند ترمیم و بهبودی آنها تسریع شود.
شاک ویو تراپی
شاک ویو تراپی یا درمان با امواج شوک برون بدنی (ESWT) یک روش درمانی غیرتهاجمی بوده که با انتقال امواج ضربه‌ای به بافت نرم آسیب دیده موجب کاهش درد و تحریک روند بهبودی آن میشود. طی تحقیقات ثابت شده است که شاک ویو تراپی برای کاهش شدت درد و بهبود عملکرد اندام، افزایش دامنه حرکتی و قدرت گرفتن دست بیماران مبتلا به عارضه انگشت ماشه ای موثر است.
تزریق استروئید
تزریق استروئید در نزدیکی یا در داخل غلاف تاندونهای دست می‌تواند موجب کاهش التهاب شده و روان بودن حرکتی تاندون را بازیابی کند. یک بار تزریق استروئید می‌تواند برای بیش از ۱ سال موثر باشد و ممکن است برخی از افراد برای بهبودی به بیش از یک بار تزریق نیاز داشته باشند.
جراحی
اگر سایر روش‌های درمان محافظه کارانه برای شما موثر واقع نشوند ممکن است پزشک جراحی را توصیه کند. جراحی این عارضه با ایجاد برش کوچکی در نزدیکی پایه انگشت آسیب دیده به منظور باز کردن بخش باریک یا تنگ شده غلاف تاندون انجام میشود.
پرسش‌های متداول
آیا انگشت ماشه ای نوعی از تاندونیت (التهاب تاندون) است؟
انگشت ماشه ای در واقع به معنای تورم و التهاب تاندون فلکسور یا خم کننده انگشتان دست میباشد.
عدم درمان انگشت ماشه ای چه پیامدی می‌تواند داشته باشد؟
درمان این عارضه ضروری است، چرا که در صورت عدم درمان انگشت ماشه ای، عوارضی از قبیل درد، تورم و سفتی انگشت به مرور زمان بدتر میشود.
چه عواملی باعث بدتر شدن عارضه انگشت ماشه ای میشوند؟
این عارضه به نسبت استفاده بیشتر از دست و انگشتان بدتر میشود. از این رو، باید از عوامل محرک دوری کرده و از انجام فعالیتهایی که باعث ایجاد درد میشوند اجتناب کنید.
آیا تمرین فشار دادن توپ تنیس کمکی به بهبودی انگشت ماشه ای میکند؟
عوارض انگشت ماشه ای ناشی از التهاب تاندونهای انگشتان دست هستند و تمرین فشار دادن توپ تنیس برای تسکین این علائم بسیار موثر است.
آیا ابتلا به انگشت ماشه ای به معنای داشتن دیابت است؟
ابتلا به این عارضه در افراد مبتلا به دیابت بسیار شایع است. با این وجود، حتی افرادی که دیابت ندارند نیز ممکن است به این عارضه مبتلا شوند. بنابراین ابتلا به انگشت ماشه ای صرفاً به معنای داشتن دیابت نیست.
چرا گاهاً شدت عوارض انگشت ماشه ای در طول شب بدتر میشود؟
معمولاً قفل شدن و گرفتگی انگشتان در شب یا صبح به دلیل متورم شدن تاندون‌ها بیشتر است. به این دلیل که وقتی شب می‌خوابید، تاندون‌ها در طول این دوره بی‌حرکتی بیشتر متورم شده و در طول روز با حرکت کردن انگشت این تورم کمتر میشود و در نتیجه گرفتگی یا قفل شدن انگشتان نیز کم میشود.
آیا ماساژ دادن برای بهبودی انگشت ماشه ای موثر است؟
بله، ماساژ دادن برای بهبودی انگشت ماشه ای موثر بوده و روزانه فقط چند دقیقه ماساژ دادن می‌تواند درد را کاهش داده و عملکرد انگشتان را بهبود بخشد.
