بیماری بلانت یا پای پرانتزی مادرزادی چیست؟ + علائم و درمان

بسیاری از والدین وقتی فرزندشان شروع به راه رفتن می‌کند، نگران شکل پاهایش می‌شوند. در اکثر موارد زمانی‌که کودک روی پاهای خودش می‌ایستد، والدین متوجه پرانتزی و شبیه به حرف C بودن شکل پاهای فرزندشان می‌شوند. این حالت در اکثر کودکان طبیعی است. اما پای پرانتزی گاهی علت جدی‌تری دارد. بیماری بلانت در کودکان دو تا چهارده سال مشاهده می‌شود. بستن بریس یا در موارد شدید حتی جراحی برای درمان بیماری بلانت ضرورت می‌یابد. هرچه بیماری بلانت سریع‌تر تشخیص داده شود، درمانش آسان‌تر است. برای آشنایی بیشتر با بیماری بلانت یا پای پرانتزی مادرزادی و دلایل و روش‌های درمان این بیماری در ادامه با ما همراه باشید.

بیماری بلانت چیست؟

بیماری بلانت یا پای پرانتزی مادرزادی یکی از بیماری‌های کودکان است که بر صفحه‌های رشد استخوان ساق پا (تیبیا یا درشت‌نی) اثر می‌گذارد. بیماری بلانت باعث می‌شود که صفحۀ رشدِ نزدیک به داخل زانو (استخوان درشت‌نی) استخوان جدید را به آهستگی تولید کند یا تولید استخوان جدید را کاملاً متوقف کند. دراین‌بین صفحۀ رشد نزدیک به خارج زانو همچنان به رشد عادی ادامه می‌دهد. در نتیجه یک یا هر دو پای کودک پرانتزی می‌شود.

تفاوت بین بیماری بلانت و پای پرانتزی

اگرچه بیماری بلانت و پای پرانتزی شبیه هم به نظر می‌رسند، این دو عارضه تفاوت‌هایی با هم دارند. پای کودکان در دوران نوزادی و اوایل کودکی انحنایی طبیعی دارد و کمانی‌شکل است. وقتی کودک شروع به راه رفتن می‌کند، کمان پاها ظرف دو سال نخست زندگی کودک صاف می‌شود. اما اگر انحنای رو به داخل شدیدی در پایین پاها، زیر زانو، مشاهده شود، کودک مبتلا به بیماری بلانت تشخیص داده می‌شود. شکل پرانتزی پاها در بیماری بلانت کاملاً مشخص است و خودبه‌خود هم‌گام با رشد کودک اصلاح نمی‌شود، حال آن‌که پای پرانتزی به تدریج و به موازات رشد کودک به‌طور طبیعی به حالت عادی درمی‌آید.

انواع بیماری بلانت

بیماری بلانت نوزادی

پرانتزی بودن پاها در کودکان زیر دو سال نسبتاً عادی است و عموماً تا ۱۸ تا ۲۴ ماهگی اصلاح می‌شود. بیماری بلانت نوزادی معمولاً حدود همین سن آشکار می‌شود، اما پرانتزی بودن پاها در عوض اصلاح شدن، به مرور زمان شدیدتر می‌شود.

ویژگی‌های بیماری بلانت نوزادی به شرح زیر است:

• از بدو تولد تا سه سالگی بروز می‌یابد.
• معمولاً هر دو پا را درگیر می‌کند و دوجانبه است.
• بدشکلی فقط در استخوان درشت‌نی (ساق پا) است.
• شایع‌تر از نوع نوجوانی است.

بیماری بلانت نوجوانی

• در کودکان بالای ۱۰ سال مشاهده می‌شود.
• احتمال این‌که فقط یک پا را درگیر کند، یعنی یک‌جانبه باشد، بیشتر است.
• بدشکلی معمولاً در هر دو استخوان ران (فمور) و ساق پا (تیبیا) بروز می‌یابد.

نشانه‌ها و علائم بیماری بلانت

بارزترین علامت بیماری بلانت خمیدگی پا از زیر زانو و پرانتزی بودن پا است. از دیگر علائم بیماری بلانت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خمیدگی پا که شبیه به انحنای حرف C انگلیسی است.
• پرانتزی بودن پا از زیر زانو که یک یا هر دو پا را درگیر می‌کند.
• پایین پاها و انگشتان پا به‌جای آن‌که صاف باشد، زاویۀ رو به داخلی دارد.

پای پرانتزی باعث احساس درد در نوپایان نمی‌شود، اما نوجوانان دچار زانودردی می‌شوند که در پی ورزش و فعالیت بدنی شدیدتر می‌شود. علائم شدید بیماری بلانت عبارت است از:

• آرتریت زانو
• به سختی راه رفتن
• آسیب عصبی و مفصلی

علل بیماری بلانت

علت دقیق ابتلا به بیماری بلانت نامشخص است. مطالعات نشان می‌دهد کودکانی که پیش از ۱۲ ماهگی راه می‌روند و نوجوانانی که وزن‌شان به سرعت اضافه می‌شود، بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری بلانت قرار دارند. پژوهش‌های دیگر حکایت از آن دارد که بیماری بلانت پا می‌تواند ژنتیک باشد.

بیماری بلانت در بعضی موارد در خانواده ارثی است و از والدین به فرزندان به ارث می‌رسد. صفحه‌های رشد بخشی از بدن در انتهای استخوان‌ها هستند که مسئولیت رشد استخوان‌های جدید را به عهده دارند. صفحۀ رشد بخش داخلی استخوان درشت‌نی در بیماران مبتلا به بلانت به‌طور عادی رشد نمی‌کند. علت به اندازۀ کافی رشد نکردن صفحه‌های رشد درشت‌نی می‌تواند ژنی باشد که از والدین در دوران لقاح به فرزندشان می‌رسد.

تشخیص بیماری بلانت

بیماری بلانت براساس بررسی کامل پروندۀ پزشکی، معاینۀ بالینی و ارزیابی هم‌ترازی استخوان‌ها در عکس رادیوگرافی تشخیص داده می‌شود. عکس در حالت ایستاده و از مفصل ران تا زانو گرفته می‌شود. متخصص ارتوپدی اطفال محور مکانیکی بدشکلی و محل آن را با توجه به عکس رادیوگرافی تعیین می‌کند.

تشخیص تغییرات استخوانی جزئی در کودکان زیر دو سال آسان نیست، چون ممکن است تصور شود پای پرانتزی از نوع عادی است و خودبه‌خود صاف می‌شود. تشخیص بیماری بلانت پس از دو سالگی برای پزشکان آسان‌تر است.

درمان بیماری بلانت

درمان بیماری بلانت پا با هدف اصلاح بدشکلی و بهبود هم‌ترازی کلی پاها انجام می‌شود. پزشکان روش درمان بیماری بلانت را با توجه به سن کودک و شدت و چگونگی انحنای استخوان انتخاب می‌کنند. پزشکان معمولاً کودکان زیر دو سال را به دقت تحت‌نظر می‌گیرند. چنانچه بدشکلی به قوت خود باقی باشد، پزشکان روش درمان مناسب را از میان روش‌های زیر توصیه می‌کنند.

بریس

بستن بریس برای بیماران کودک مبتلا به بلانت نوزادان می‌تواند مؤثر باشد. بریس پا یا ارتز زانو (مچ پا) پایین پا (KAFO) از ران تا پنجه بسته می‌شود. بریس KAFO پس از قالب‌گیری به‌طور سفارشی برای کودک ساخته می‌شود. هدف از بستن بریس پا این است که بریس استخوان‌های پا را به‌مرور به سمت موقعیت صاف‌تری جابه‌جا کند. بستن بریس گاهی برای نوجوانان فعال و پرجنب‌وجوش سخت است. اصلاح شدن شکل پاها معمولاً ظرف دوازده ماه پس از شروع درمان مشخص می‌شود. اگر بدشکلی تا چهار سالگی اصلاح نشود، جراحی ضرورت می‌یابد. پزشکان نظرهای متفاوتی دربارۀ میزان اثرگذاری KAFO دارند، بنابراین تمام پزشکان بستن بریس را برای درمان بیماری بلانت ضروری نمی‌دانند.