آرتریت زانو یک بیماری دردناک و جدی است که با بالا رفتن سن بدتر می‌شود. استئوآرتریت، شایع‌ترین نوع آن است و ممکن است در یکی یا هر دو زانو به آن دچار شوید. درد، تورم و خشکی مفصل زانو از رایج‌ترین نشانه‌های این مشکل است و روشهای درمانی مختلفی هم برای کمک به کنترل این نشانه‌ها وجود دارد.
آرتریت زانو به چه شکلی است؟
آرتریت به التهاب یک یا چند مفصل گفته می‌شود که درد، تورم و خشکی مفصل از نشانه‌های اصلی آن محسوب می‌شود. امکان بروز این مشکل در هر یک از مفاصل بدن وجود دارد اما زانو در مقایسه با مفاصل دیگر، بیشتر در معرض این مشکل قرار دارد. آرتریت زانو می‌تواند جلوی فعالیت‌های روزانه مثل پیاده‌روی یا بالا رفتن از پلکان را به مشکل بیاندازد و یکی از دلایل اصلی از دست دادن کار یا ناتوانی‌های حرکتی بسیاری از افراد به شمار می‌رود.
استوآرتریت و آرتریت روماتوئید، شایع‌ترین انواع آرتریت هستند اما بیش از صد نوع مختلف از این مشکل وجود دارد. اگرچه آرتریت عمدتا یک بیماری برای بزرگسالان محسوب می‌شود اما بعضی از انواع آن می‌تواند کودکان را هم درگیر کند. اگرچه درمانی برای آرتریت نیست اما روشهای درمانی بسیاری برای کمک به مدیریت درد و ادامه فعالیت‌ها وجود دارد.
انواع آرتریت زانو
آرتریت به شکل‌های مختلفی بروز می‌کند، اما رایج‌ترین انواع آن که زانوها را درگیر می‌کند، استئوآرتریت، آرتریت روماتوئید و آرتریت بعد از تروما است.
استئوآرتریت زانو
استئوآرتریت را بیماری دژنراتیو مفصلی نیز می‌نامند و رایج‌ترین شکل آرتریت زانو است که می‌تواند مفاصل دیگر ار نیز درگیر کند. این بیماری معمولا با سایش و استهلاک مفاصل در نتیجه فرایند پیری و پیشروی تدریجی همراه می‌شود و با تخریب غضروف به درد و التهاب منجر می‌شود.
آرتریت روماتوئید زانو
آرتریت روماتوئید یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی به بافت‌های سالم چند مفصل در بدن از جمله زانو، حمله می‌کند و التهاب غشای سینوویال (کپسول اطراف مفصل زانو) را به همراه می‌آورد. سلولهای ملتهب، ماده‌ای آزاد می‌کنند که در طول زمان باعث تخریب غضروف زانو می‌شود؛ احتمال بروز آرتریت روماتوئید در هر سنی وجود دارد.
آرتریت زانوی بعد از تروما
سابقه مصدومیت یا یک تروما در ناحیه زانو می‌تواند منجر به ایجاد آرتریت شود. صدمات رباط‍‌های زانو باعث می‌شود که پایداری مفصل زانو در طول زمان از بین رفته و تخریب غضروف را ایجاد نماید.
مراحل آرتریت زانو چیست؟
شایع‌ترین نوع آرتریت زانو یعنی استئوآرتریت با پنج مرحله همراه است:
- مرحله صفر (سالم): زانوی شما در مرحله صفر از وضعیت سالمی برخوردار است و به آرتریت زانو مبتلا نیستید.
- مرحله یک (جزئی): مرحله یک به معنای شروع تخریب مفصل است که درد آن را حس نمی‌کنید.
- مرحله دو (خفیف): مرحله خفیف به زمانی گفته می‌شود که درد و خشکی زانو شروع می‌شود اما هنوز غضروف مفصل به حدی نرسیده که استخوان ها بر روی هم ساییده شوند.
- مرحله سه (متوسط): زانو در این مرحله با درد بیشتری (به خصوص در زمان دویدن، پیاده روی، اسکوات و زانو زدن) مواجه می‌شود و معمولا بعد از یک دوره طولانی استراحت (مثل صبح) بیشتر حس می‌شود. احتمالا به دلیل نازک شدگی بیشتر عضروف و ایجاد خارهای استخوانی به درد زیادی دچار خواهید شد.
- مرحله چهار (شدید): استئوآرتریت شدید زانو به معنای تخریب نسبتا کامل غضروف، خشکی، دردناکی و احتمال ناتوانی در حرکت زانو خواهد بود؛ این مرحله به جراحی نیاز دارد.
دلیل آرتریت زانو چیست؟
یافته‌های کارشناسان حاکی از آن است که بعضی از ژن‌ها می‌توانند عامل ایجاد آرتریت و به خصوص آرتریت زانو باشند. حدس آنها این است که ژن‌های بیشتری که هنوز شناسایی نشده‌اند، در بروز این بیماری تاثیرگذار هستند. ممکن است یک یا چند ژن موثر در بروز آرتریت را در بدن داشته باشید و وجود یک ویروس یا یک ضربه، منجر به فعالیت و بروز آرتریت زانو شود. در حالی که هنوز دلیل بروز این بیماری به روشنی مشخص نیست، اما فاکتورهایی وجود دارند که احتمال آرتریت زانو را افزایش می‌دهد. عوامل خطرزا در استئوآرتریت عبارتند از:
عوامل خطرزا
- سن: استئوآرتریت یک بیماری دژنراتیو ناشی از تخریب مفاصل است و هر چه سنتان بالاتر بروز، امکان تخریب غضروف مفاصلتان بالاتر می‌رود.
- ژنتیک: نقایص مادرزادی یا شلی مفصل می‌تواند از عوامل موثر در بروز استئوآرتریت زانو باشد.
- اضافه وزن: چاقی یا اضافه وزن در طول زمان باعث می‌شود که فشار بیشتری بر زانو وارد شود.
- آسیب دیدگی: صدمات جدی یا تکراری در زانو بعد از گذشت چند سال به شکل استئوآرتریت زانو بروز می‌کند.
- جنسیت: زنان در دوره یائسگی بیشتر از مردان در معرض استئوآرتریت زانو قرار دارند.
- مشکلات خودایمنی در بدن: شغل و ورزشی که لزوم انجام حرکات تکراری جسمانی را ایجاد می‌کند و به زانو فشار می آورد، اجتمال بروز استئوآرتریت را افزایش می‌دهد.
- اختلال رشد: بدشکلی هایی مانند زانوی ضربدری و زانوی پرانتزی، فشاری بیش از حالت نرمال بر بخش های مشخصی از زانو وارد می‌کند و تخریب غضروف این نقاط را تسریع می‌کند.
- مشکلات پزشکی و سلامتی دیگر: افراد مبتلا به دیابت، کلسترول بالا، همکروماتوز (بالا بودن آهن خون) و کمبود ویتامین دی بیش از دیگران در معرض ابتلا به استئوآرتریت قرار دارند.
نشانه‌های آرتریت زانو
آرتریت زانو با علائم و نشانه‌های مختلفی همراه می‌شود:
افزایش تدریجی درد
درد آرتریت معمولا به آرامی آغاز می‌شود (البته در مواردی هم ممکن است ناگهانی باشد) و اولین باری که با این درد مواجه می‌شوید، ممکن است بعد از خواب یا مدتی باشد که بی‌حرکت بمانید. وقتی کارهای زیر را انجام بدهید، احتمالا زانویتان با درد همراه می‌شود:
- بالا رفتن از پله
- ایستادن طولانی مدت
- پیاده روی روی سطح صاف
- نشستن طولانی مدت
زانودردی که باعث شود از خواب بیدار شوید، یکی از نشانه‌های استئوآرتریت است. نشانه های افرادی که به آرتریت روماتوئید مبتلا هستید، معمولا از مفاصل کوچکتر آغاز می‌شود و احتمال متقارن بودن نشانه‌ها در هر دو سمت بدن وجود دارد. مفصل ممکن است قرمز و گرم باشد و نشانه‌های استئوآرتریت ممکن است خیلی سریع و یا در طول چند سال ایجاد شوند (در افراد مختلف، متفاوت خواهد بود). این نشانه ها ممکن است بدتر شوند و برای مدتی طولانی باقی بمانند، و از هر روز به روز دیگر متغیر باشند. فاکتورهایی که به بدتر شدن نشانه ها منجر می شوند، عبارتند از:
- آب و هوای سرد
- فشار
- فعالیت بیش از حد
نشانه‌های روماتوئید معمولا در طول چند هفته بروز می‌کند، اما امکان ایجاد و بدتر شدن آن در طول چند روز نیز وجود دارد. مشاهده گرگرفتگی با افزایش فعالیت بیماری وجود دارد و تغییر دارو می‌تواند یکی از عوامل بروز مجدد این مشکل باشد (که البته در میان افراد مختلف، متغیر است).
تورم یا حساسیت
آرتریت زانو گاهی منجر به ایجاد التهاب می‌شود و این مشکل در صورت وجود استئوآرتریت می‌تواند به شکل زیر باشد:
- تورم سفت، که ناشی از شکل گیری خار استخوانی است (استئوفایت)
- تورم نرم، به شکل التهابی که منجر به تجمع مایعات درون یا اطراف یک مفصل است.
این تورم معمولا بعد از یک دوره طولانی عدم فعالیت (برای مثال بعد از بیدار شدن در صبح) قابل توجه‌تر خواهد بود. تورم مفصل در آرتریت روماتوئید که خودش یک بیماری التهابی است، معمولا رایج است. افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید ممکن است با نشانه‌های دیگری مثل موارد زیر نیز مواجه شوند:
- تب
- خستگی
- احساس ناخوشی
از اندام‌های دیگری که ممکن است تحت تاثیر تغییرات التهابی قرار بگیرند، می‌توان به چشمان، قلب و ریه‌ها اشاره کرد. بیماری آرتریت روماتوئید می‌تواند کل بدن را متاثر کند و این احتمال بروز التهاب در تمامی نقاط بدن، در نتیجه همین موضوع است؛ اما استئوآرتریت مستقیما بر مفاصل آسیب دیده تاثیر می‌گذارد.
قفل شدگی زانو
صدمات وارد بر مفصل در طول زمان به ناپایداری ساختار زانو می‌شود و زمینه خم شدن ناخودآگاه آن را فراهم می‌کند. آسیب دیدگی تاندون‌ها که اتصال دهنده عضلات به استخوان هستند، نیز یکی دیگر از نتایج بیماری آرتریت روماتوئید است که بر ثبات زانو تاثیر می‌گذارد. زائده‌های استخوانی با تخریب غضروف و ساییده شدن استخوان‌ها بر روی یکدیگر ایجاد می‌شوند و سطح ناهموار استخوانی ناشی از تشکیل این زائده ها باعث می‌شود که امکان حرکت (خم و راست شدن زانو یا مفصل) از بین برود و اصطلاحا زانو قفل شود.
صدای ترک خوردگی یا ترکیدن حباب
با خم و راست کردن زانو ممکن است احساسی مثل خرد شدن داشته باشید و صدایی مثل ترک برداشتن یا ترکیدن حباب بشنوید؛ پزشکان به این حالت، کرپیتوس می‌گویند. این نشانه‌ها اصولا زمانی رخ می‌دهند که بخشی از غضروف مفصل از بین رفته و حرکت نرم زانو برای بیمار ممکن نباشد. هم استئوآرتریت و هم آرتریت‌روماتوئید با آسیب غضروفی همراه است و سطوح زبر و زائده‌های استخوانی با تخریب غضروف، ایجاد می‌شوند. استخوان‌های مفاصلی که غضروفشان را از دست داده اند، روی هم سابیده می‌شوند.
دامنه حرکتی ضعیف
تغییرات ایجاد شده در استخوان و غضروف به دلیل استئوآرتریت زانو یا بعد از آسیب دیدگی زانو، باعث می‌شود که حرکت راحت و نرم زانو دشوار شود. پیاده روی، ایستادن و انجام حرکات روزانه برای بیماران دشوار می‌شود و خم و راست کردن زانو برای بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید، به دلیل درد و تورم سخت می‌شود. آسیب مفاصل باعث می‌شود که قدرت حرکتتان تحت تاثیر قرار بگیرد و برای حفظ تعادل و حرکت به عصا یا واکر نیاز پیدا کنید.
از بین رفتن فضای مفصل
بعضی از آثار آرتریت در زانو مشهود نیست و با ابزار تشخیصی مثل تصویر اشعه ایکس زانو می‌توان صدمات داخلی مفصل را مشاهده کرد. غضروف‌ها فضایی در اطراف استخوان‌ها را اشغال می‌کنند و حکم ضربه گیر و بالشتک مفصل را ایفا می‌کنند. تصویر اشعه ایکس می‌تواند تاثیر تخریب غضروف در زانو را مشخص کند.
بدشکلی زانو
با پیشروی صدمات و تاثیر ناشی از آنها، با تغییر ظاهر زانو مواجه خواهید شد. تورم و قرمزی مفصل ناشی از آرتریت روماتوئید طبیعی است و التهاب ادامه‌دار در طولانی مدت، صدمات دائمی به غضروف و تاندون‌ها را به همراه می‌آورد. امکان ضربدری یا پرانتزی شدن پاها وجود دارد و این بدشکلی‌ها می‌توانند خیلی نامحسوس و یا خیلی محسوس و شدید باشند.
تشخیص آرتریت زانو
پزشک در طول جلسه مشاوره با شما درباره نشانه‌ها و سوابق پزشکیتان صحبت می‌کند و معایناتی را روی شما انجام می‌دهد و در صورت نیاز دستور می‌دهد که آزمایشاتی مثل تصویربرداری اشعه ایکس و آزمایش خون را نیز انجام دهید. پزشک در طول معاینات به دنبال موارد زیر است:
- تورم، قرمزی و گرمی مفصل
- حساسیت اطراف زانو
- دامنه حرکتی پسیو (با کمک) و فعال (توسط خود فرد)
- ناپایداری زانو
- صدای خرد شدن (احساسی که از داخل مفصلتان دارید)
- درد هنگام بارگذاری روی زانو
- مشکل در گام برداری (شکل راه رفتن فرد)
- هر نشانه‌ای از صدمات عضلانی، تاندونی و رباط اطراف زانو
- درگیری مفاصل دیگر (نشانه ای از وجود آرتریت روماتوئید)
پزشک می‌تواند از آزمایشات تشخیصی زیر برای شناسایی وجود آرتریت زانو استفاده کند:
- اشعه ایکس: با کمک این تصاویر می‌توان به جزئیات دقیق از ساختار تراکم استخوان دست یافت. این تصاویر به تشخیص وجود انواع مختلف آرتریت هم کمک می‌کند و می‌تواند باریک شدگی فضای بین مفصلی، تغییراتی که در استخوان رخ داد و شکل گیری خار استخوانی (استئوفایت) را نشان دهد.
- آزمایشات دیگر: گاها می‌توان از ام‌آر‌آی یا سی‌تی‌اسکن برای تشخیص مشکل استخوان و بافت نرم زانو استفاده کرد.
خود غضروف در تصاویر اشعه ایکس مشخص نیست، اما باریک شدگی فضای بین استخوان‌ها به معنای تخریب غضروف است. با کمک تصویر اشعه ایکس می‌توان زائده‌های استخوانی و کیست‌هایی که در نتیجه استئوآرتریت ایجاد می‌شود، را دید. آزمایشات دیگری مثل ام‌آر‌آی یا سی‌تی‌اسکن در موارد کمی برای تشخیص استفاده می‌شوند.
شاید لازم باشد که برای تعیین نوع آرتریت، آزمایش خون بدهید؛ آزمایش خون در بعضی از انواع آرتریت مثل آرتریت روماتوئید به داشتن یک تشخیص بهتر کمک می‌کند.
درمان آرتریت زانو
درمانی برای آرتریت وجود ندارد، اما روش‌هایی برای کمک به تسکین درد و ناتوانی حرکتی ایجاد شده ناشی از آن وجود دارد.
درمان بدون جراحی آرتریت زانو
برای آرتریت زانو هم مثل آرتریت هر قسمت دیگری از بدن، باید کار درمان را با روشهای بدون جراحی شروع کنیم و ممکن است با سیف وسیعی از گزینه های درمانی از سوی پزشک مواجه شوید.
اصلاح سبک زندگی
تغییراتی کوچک در زندگی روزانه می‌تواند به مراقبت بیشتر از مفصل زانو و کاهش پیشروی آرتریت شود. این اقدامات عبارتند از:
- حداقل کردن فعالیت‌هایی مثل بالا رفتن از پله‌ها که باعث بدتر شدن این مشکل می‌شود.
- انجام تمرینات ورزشی برای کمک به درد و عملکرد زانو در صورت ابتلا به استئوآرتریت توصیه می‌شود. تغییر تمرینات از موارد پرتماس (مثل دویدن و تنیس) به فعالیت‌های تماس پایین (مثل شنا یا دوچرخه سواری) باعث می‌شود تا در عین حفظ فعالیت‌ها، فشار کمتری بر زانو وارد کنید. تمرینات تعادلی، چابک و هماهنگ کننده در کنار تمرینات سنتی به بهبود عملکرد و سرعت پیاده روی کمک می‌کند.
- کاهش وزن باعث می‌شود که فشار کمتری بر زانو وارد شود و با کاهش درد به افزایش عملکرد زانو منجر شود.
فیزیوتراپی
تمرینات بخصوصی می‌تواند به افزایش دامنه حرکنی و حفظ انعطاف و همچنین تقویت عضلات پاهایتان منجر شود. پزشک یا فیزیوتراپ با تعیین یک برنامه تمرینی متناسب با نیازها و سبک زندگیتان، به شما در دستیابی به این موارد کمک می‌کند.
ابزارهای کمکی
استفاده از ابزارهایی مثل عصا یا پوشیدن بریس یا تسلیو زانو هم می‌تواند موثر باشد. بریس با ایجاد پایداری و بهبود عملکرد زانو، به خصوص در حالتی می تواند مفید باشد که آرتریت بر کناره‌های زانو فشار آورده باشد. دو نوع بریس داریم که برای آرتریت زانو استفاده می‌شود: یک بریس “باربردار” که وزن را از قسمت دردناک زانو بر می دارد، و یک بریس “حمایتی” که نقش تکیه بار وارد بر زانو را دارد.
مصرف دارو
داروهای مختلفی برای درمان آرتریت زانو مفید هستند؛ با توجه به پاسخ متفاوت بدن بیماران مختلف، پزشک برای تعیین دارو و دوز مصرفی مناسب و ایمن، شما را به دقت مورد بررسی قرار می دهد. بعضی از این داروها عبارتند از:
- داروهای بدون نسخه، مسکن‌های غیرمخدر و داروهای ضدالتهاب که اولین انتخاب برای درمان آرتریت زانو محسوب می‌شوند. استامینوفن یک داروی مسکن ساده و بدون نسخه است که می‌تواند در کاهش درد آرتریت موثر عمل کند. داروهای مسکن بدون نسخه هم مثل همه داروهای دیگر می تواند با عوارض جانبی مختلفی همراه باشد و با داروهای دیگری که مصرف می‌کنید، تداخل داشته باشد؛ بنابراین حتما درباره آثار جانبی احتمالی داروها با پزشکتان صحبت کنید.
- دسته دیگر داروهای مسکن، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی یا NSAID ها، مثل ایبوپروفن و ناپروکشن هستند که شکل های موضعی (ژل) و خوراکی آن به صورت بدون نسخه و تجویزی در اختیار بیماران قرار می‌گیرد. داروهای NSAID خوراکی برای بهبود درد و عملکرد افراد مبتلا به استئوآرتریت زانو توصیه می‌شود. NSAID های موضعی می‌تواند در کمک به بهبود عملکردی و کیفیت زندگی افراد مبتلا به استئوآرتریت زانو موثر باشد. اما افرادی که مشکلاتی مثل بیماری عروق کرونری، نارسائی احتقانی قلب و بیماری مزمن کلیوی دارند باید با احتیاط بیشتری از NSAID ها استفاده کنند و یا به طور کلی از آن استفاده نکنند. باید برای بررسی اینکه آیا NSAID ها گزینه های مناسبی برای شما محسوب می شوند یا خیر، با پزشکتان صحبت کنید.
- مسدود کننده COX-2 یک نوع خاصی از NSAIDها هستند که عوارض‌جانبی گوارشی کمتری دارند. برندهای معروف مسدودکننده‌های COX-2 عبارتند از سلبرکس (سلسوکسیب) و موبیک (ملوکسیکام، که یک مسدودکننده COX-2 جزئی است). این دسته دارویی با کاهش درد و التهاب، به تقویت عملکرد فرد منجر می‌شود. اگر از مسدود کننده‌ها COX-2 مصرف می‌کنید، باید مصرف NSAIDهای سنتی (تجویزی یا بدون نسخه) را کنار بگذارید. سابقه حمله قلبی، سکته، آنژین، لخته شدن خون یا فشار خون بالا و حساسیت به آسپیرین، دسته دارویی سولفا یا NSAIDهای دیگر را حتما با پزشکتان در میان بگذارید.
- کورتیکواستروئیدها (که به آنها کورتیزون هم گفته می‌شود) مواد ضدالتهاب قدرتمندی هستند که امکان تزریق آن در مفصل وجود دارد. این تزریق‌ها باعث کاهش و تسکین التهاب می‌شوند؛ اما این آثار همیشگی نیستند. عوارض جانبی احتمالی این ماده باعث می‌شود که تعداد تزریق این ماده از سوی پزشک به سه یا نهایتا چهار تزریق در سال، در هر مفصل، محدود شود. گاهی اوقات بیمار با تشدید درد و تورم بعد از تزریق مواجه می‌شود و احتمال صدمات یا عفونت طولانی مدت مفصل نیز وجود دارد. صدمات مفصلی با تکرار تزریق در طول یک بازه طولانی، در واقع به جای بهبود، بدتر می‌شوند.
- داروهای ضدروماتوئید اصلاح کننده بیماری (DMARD) که برای کاهش سرعت پیشروی آرتریت روماتوئید مصرف می‌شود. داروهایی مثل متوترکسات، سولفاسالازین و هایدروکسی کلروکین از داروهای تجویزی رایج این دسته محسوب می‌شوند. بعلاوه، DMARDهای بیولوژیک مثل اتانرسپت (Enbrel) و آدالیموماب (Humira) می‌تواند به واکنش شدید سیستم ایمنی بدن کمک کند. امروزه داروهای بسیار متفاوتی برای آرتریت روماتوئید وجود دارد و مصرف موثر داروها به تجربه و مهارت متخصص روماتولوژی بستگی دارد.
- گلوکوزامین و کنرویتین سولفات، موادی هستند که به صورت طبیعی در غضروف پیدا می‌شود و می توان آنها را به صورت مکمل های غذایی مصرف کرد. اگرچه گفته بیماران حاکی از کاهش درد ناشی از مصرف این مکمل ها بوده، اما شواهدی مبنی بر تاثیر گلوکوزامین و کندرویتین سولفات در کاهش یا معکوس کردن پیشروی آرتریت وجود ندارد. بعلاوه، مکملهای غذایی قبل از آنکه به فروش برسند، تحت آزمایشات سازمان غذا و داروی امریکا قرار نمی گیرند. مولفه های سازنده این داروها می توانند عوارض جانبی و تداخلات دارویی منفی با داروهای دیگر داشته باشد، بنابراین حتما باید قبل از مصرف مکملهای غذایی، با پزشکتان مشورت کنید.
روشهای دیگر
می‌توان از گذاشتن یخ و گرما و بستن پانسمان کشی برای کمک به پایداری زانو و کاهش درد استفاده کرد.
گزینه‌های جایگزین
راههای درمانی اثبات نشده ای وجود دارند که شاید امتحانش ضرری نداشته باشد، اما باید همه تصمیماتتان را به اطلاع پزشک واجد شرایط و متخصص برسانید. استفاده از طب سوزنی، درمان توسط امواج مغناطیسی، تزریق PRP و تزریق سلولهای بنیادی از جمله روشهای کاهش و درمان درد است.
در طب سوزنی از سوزنهای بسیار ریزی برای تحریک نقاط مشخصی از بدن برای کاهش درد یا بیحس کردن موقتی نقطه دردناکی استفاده می‌شود. از طب سوزنی در نقاط مختلف دنیا استفاده می‌شود و شواهد نشان دهنده اثر مثبت طب سوزنی بر کاهش درد آرتریت است، اما مطالعات علمی اندکی بر کارآمدی آن متمرکز شده است. حتما باید از تخصص و اعتبار متخصص طب سوزنی مطمئن شوید و از پرسیدن نظافت و استریل بودن وسایل خجالت نکشید.
درمان توسط امواج مغناطیسی یک روش بی‌درد است و کار آن، اعمال سیگنال‌های موجی بر روی زانویی است که در یک میدان الکترومغناطیسی قرار می‌گیرد. تاثیر امواج مغناطیسی بر درمان آرتریت زانو هم مثل خیلی از همتایانش، توسط مطالعات علمی مورد تحقیق قرار بگیرند.
در تزریق PRP و تزریق سلولهای بنیادی از سلولهای گرفته شده از خودتان و تزریق مجددشان به مفاصلی استفاده می‌شود که درد دارند. در تزریق PRP از پلاکت‌ها استفاده می‌کنند که عناصری از خون خود بیمار هستند و از آن جدا، تغلیظ و مجددا به زانو تزریق می‌شوند. پلاکت‌ها حاوی فاکتورهای رشد موثری در کاهش نشانه‌های التهاب هستند.
سلولهای بنیادی، سلولهای نیا یا مولدی هستند که از بدن خودتان گرفته و به زانو تزریق می‌شود. بنیادی و مولد بودن این سلول‌ها زمینه رشد مجدد آنها در بافت‌های جدید را فراهم می‌کند و می‌تواند باعث ترمیم سطوح آسیب دیده شود. اگرچه هر دوی این روش‌ها امیدوارکننده بوده‌اند، هنوز به مطالعات بالینی بیشتری برای تایید ارزش آنها در درمان استئوآرتریت نیاز است.
گزینه‌های درمانی آرتریت زانو توسط جراحی
پزشکتان گزینه جراحی را زمانی توصیه می‌کنند که درد آرتریت باعث شود از حرکت بمانید و با روشهای غیرجراحی هم به نتایج دلخواهتان دست پیدا نکنید. جراحی آرتریت زانو هم مثل هر جراحی دیگری با خطرات و عوارضی همراه است که در روشهای مختلف، این عوارض هم متفاوت خواهد بود. پزشکتان قبل از جلسه جراحی درباره مشکلات احتمالی به شما خواهد گفت.
آرتروسکوپی
پزشک در طول آرتروسکوپی، برش‌های کوچکی در زانو ایجاد می‌کند و از ابزار بسیار نازکی برای تشخیص و درمان مشکلات مفصل استفاده می‌کند. برای درمان پارگی دژنراتیو منیسک همراه با استئوآرتریت، جراحی آرتروسکوپی توصیه می‌شود.
پیوند غضروف
معمولا می‌توان بافت غضروفی سالم را از قسمت‌های دیگر بدن (بانک بافت) برداشت و حفره ایجاد شده در غضروف مفصلی را چوشاند. اما این روش معمولا به افراد جوانتری پیشنهاد می‌شود که صدمات غضروفی محدودی دارند.
سینووکتومی
برداشتن پوشش آسیب دیده مفصل که در اثر آرتریت روماتوئید ایجاد شده، برای کاهش درد و تورم است.
استئوتومی
در استئوتومی زانو، درشت نی (تیبیا) یا استخوان ران (فمور) بریده می‌شود و برای کاهش فشار وارد بر مفصل، مجددا شکل دهی می‌شود. استئوتومی با تغییر نقطه اعمال وزن از قسمت آسیب دیده مفصل، منجر به کاهش درد و بهبود قابل توجه عملکرد زانویی می شود که تحت تاثیر آرتریت قرار داشت.
تعویض مفصل جزئی یا کلی (آرتروپلاستی)
پزشک ابتدا غضروف و استخوان آسیب‌دیده را بر می‌دارد و از مفاصل پلاستیکی یا فلزی برای بازیابی عملکردی زانویتان استفاده می‌کند.
ریکاوری بعد از جراحی
یک دوره ریکاوری بعد از هر جراحی آرتریت زانو وجود دارد، اما مدت زمان لازم برای این دوره به نوع جراحی بستگی دارد. پزشکتان ممکن است برای بازیابی توان و بازه حرکتی زانو، به شما پیشنهاد استفاده از فیزیوتراپی را بدهد. بستن بریس زانو یا استفاده از عصا تا چند مدت به نوع جراحی انجام شده بستگی دارد. جراحی در اکثر مواقع با کاهش درد و بازیابی توان انجام ساده‌تر فعالیت‌های روزانه همراه می‌شود.
اوزون تراپی
تزریق اوزون، یک راه جدید است که در آزمایشات بالینی برای درمان درد مزمن کمر به کار گرفته شده است. اوزون تراپی به فرایند استفاده از گاز اکسیژن در حالت ناپایدارش، یعنی O3 به جای شکل پایدارترش، یعنی O2 برای درمان مشکلات پزشکی گفته می‌شود (O2 شکلی از اکسیژنی است که تنفس می‌کنیم).
اقدامات پزشکی در یک محیط استریل مانند اتاق عمل یا اتاق ایزوله مخصوص این کار انجام می‌شود. در طول این فرایند به استفاده از آرامبخش و بررسی دقیق وضعیت بیمار نیاز است و باید پوست را دقیقا قبل از درمان با استفاده از مواد ضدعفونی کننده تمیز کرد.
گاز اکسیژن به کمک سوزن به پوست ناحیه دردناکی اطراف ستون فقرات تزریق می‌شود. این تزریق به کمک تصویربرداری زنده، مثل سی‌تی‌اسکن انجام می‌شود. چند روش برای تزریق وجود دارد، اما رایج‌ترین روش به شکل تزریق مستقیم گاز در دیسک غضروفی است. امکان حرکت گاز تزریق شده در درون دیسک یا در اطراف ناحیه تزریق وجود دارد و به همین خاطر هم در طول تزریق و هم بعد از آن باید تحت عکسبرداری قرار بگیرید.
کاهش خطر ابتلا یا بروز آرتریت زانو
جلوی رایج‌ترین دلایل وقوع آرتریت زانو را نمی‌توان گرفت:
- ژنتیک
- بدشکلی استخوان
- پیری
- آسیب دیدگی
همانطور که می‌بینید، نمی‌توان این پارامترها را کنترل کرد، اما می‌توانید با داشتن وزن مناسب و خودداری از انجام اقداماتی که فشار زیادی بر زانوهایتان وارد کند، به سلامت خود کمک کنید. اگر نشانه‌های آرتریت زانو را در خود می‌بینید، هر چه سریعتر تحت درمان قرار بگیرید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر درد، تورم یا خشکی زانو داشتید، باید به سراغ پزشکتان بروید؛ قرمزی پوست، خالی کردن زانو و قفل شدگی زانو از نشانه های دیگر آرتریت زانو است.
سوالات متداول
نشانه‌های آرتریت زانو چیست؟
علائم و نشان های آرتریت زانو عبارتند از:
- صدای ترک خوردگی، خرد شدن یا ترکیدن حباب
- سختی پیاده روی
- درد مفصلی که با آب و هوا تغییر کند (بهتر یا بدتر شود).
- خشکی مفصل
- خالی کردن زانو
- درد مفصل زانو که به تدریج یا ناگهانی بدتر می‌شود.
چه کاری می‌توان برای آرتریت زانو کرد؟
روشهای درمانی آرتریت زانو عبارتند از:
- حرکات اصلاحی که جلوی بدتر شدن و التهاب درد مفصلی را می‌گیرد.
- فیزیوتراپی برای افزایش قدرت و بهبود بازه حرکتی
- کاهش وزن برای کاهش فشار وارد بر مفصل
- استفاده از بریس با افزایش پایداری مفصل
آیا پیاده‌روی برای آرتریت زانو خوب است؟
پیاده روی یک فعالیت تماس پایین است که فشار ناهنجاری بر مفاصل وارد نمی‌کند و یک گزینه بسیار خوب برای بسیاری از بیماران مبتلا به آرتریت زانو به شمار می‌رود. بعلاوه پیاده روی باعث افزایش بازه حرکتی و جلوگیری از خشکی زیاد زانو می‌شود.
عامل محرک بروز نشانه‌های آرتریت زانو چیست؟
رایج‌ترین عامل محرک بروز نشانه‌های استئوآرتریت، فعالیت یا ضربه‌ای است که فشار زیادی بر مفصل وارد می‌کند. از عوامل دیگر می‌توان با خار استخوانی، فشار، حرکات تکراری، آب و هوای سرد، تغییر در فشار، عفونت یا افزایش وزن اشاره کرد.
آیا می‌توان آرتریت زانو را از بین برد؟
جراحی زانو یک گزینه موقتی کاهش درد آرتریت است، اما نمی تواند مشکل را درمان کند. حتی بعد از جراحی مفصل هم باید مشکل آرتریت خود را برای کاهش درد زانو، کنترل کنید.
آیا برای درمان آرتریت زانو باید از بریس استفاده کرد؟
استفاده مداوم از بریس زانو در کنار افزایش پایداری زانو، می تواند قدرت اتکای فرد بر زانو را نیز افزایش دهد. شواهدی از مزایای بریس زانو در کمک به مدیریت و کاهش نشانه ها و بهبود عملکردی افراد مبتلا به استئوآرتریت وجود دارد.
آیا استئوآرتریت در عکس اشعه ایکس دیده می‌شود؟
در تصویر اشعه ایکس مفصل مبتلا به استئوآرتریت، باریک شدگی فاصله بین استخوان ها مشاهده می‌شود که محل غضروف تخریب شده است.
سریعترین راه کاهش التهاب زانو چیست؟
تغییر سبک زندگی و درمان های خانگی موثر عبارتند از:
- استراحت: خودداری حداکثری از انجام فعالیت هایی که باعث اعمال فشار بر زانو می‌شود.
- یخ و بالا گذاشتن: برای کنترل درد و تورم می توانید هر دو تا چهار ساعت، به مدت 15 تا 20 دقیقه بر روی پایتان یخ بگذارید.
- پانسمان کشی: پیچیدن زانو با استفاده از پانسمان کشی به منظور کنترل تورم
- مصرف داروی مسکن
چه چیزی باعث بدتر شدن آرتریت زانو می‌شود؟
گذر زمان و فشار وارد بر مفصل باعث بدتر شدن آرتریت زانو می‌شود؛ مصرف دارو و فیزیوتراپی برای کاهش نشانه‌ها و شاید کاهش پیشروی بیماری موثر است.
دوره ریکاوری آرتریت زانو چقدر است؟
بازیابی توان عضلات برای پشتیبانی از مفصل به حدود شش هفته زمان نیاز دارد. بعد از سه ماه می توان به کارهای روزانه برگشت و ورزشهای متناسب با وضعیت بیمار را آغاز کرد، اما طولانی شدن دوره ریکاوری نباید منجر به ناامیدی بیمار شود.
چه زمانی جراحی زانو ضروری می‌شود؟
در موارد زیر احتمالا باید به دنبال جراحی تعویض مفصل زانو باشید:
- محدودیت انجام فعالیت های روزانه به دلیل درد شدید
- درد متوسط و شدیدی که در زمان استراحت و در روز و شب ادامه پیدا می‌کند.
- التهاب و تورم طولانی مدت زانو که با مصرف دارو و استراحت بهتر نمی‌شود.
آیا بالا فتن از پله برای آرتریت زانو خوب است؟
بالا رفتن از پله، پیاده روی و حتی ایستادن هم برای کسانی که به مشکل آرتریت زانو با پارگی رباط زانو مبتلا شده‌اند، دردناک است. تقویت عضلات زانو یکی از راههای پیشگیری از مشکلات زانو و مدیریتی مشکلی است که دارید.
