فتق دیسک عارضه‌ای است که ممکن است که نواحی مختلف ستون فقرات را درگیر نماید، اما این عارضه بیشتر درمهره‌های پایینی کمر، بوجود می‌آید. گاهی این عارضه به نام‌های، برآمدگی دیسک، بیرون زدگی دیسک و یا پارگی دیسک نیز نامیده می‌شود. این وضعیت، یکی از شایع ترین علل کمردرد، پا درد و همچنین درد سیاتیک می‌باشد. تقریباً در حدود ۶۰ تا ۸۰ درصد افراد در مقطعی از زندگی خود، کمردرد را تجربه می‌نمایند. بعضی از این افراد دچار کمردرد و پا درد ناشی از فتق دیسک خواهند شد. اگرچه فتق دیسک، بسیار دردناک است، اما اکثر افراد فقط با چند هفته و یا چند ماه استراحت و درمان‌های غیرجراحی بهبودی نسبی پیدا می‌کنند. علائم فتق دیسک، معمولاً پس از چند هفته کاهش می‌یابند و یا برطرف می‌شوند، اما در صورت تداوم یا شدت گرفتن این علائم، ممکن است فرد نیاز به جراحی پیدا نماید.
این مقاله به بررسی علل، تشخیص و درمان فتق دیسک، پرداخته و همچنین در مورد خطرات فتق دیسک و راهکا‌رهایی که ممکن است به پیشگیری از این بیماری کمک نماید، بحث خواهد کرد.
دیسک کمر در کجا قرار دارد؟
دیسک‌های ستون فقرات نقش مهمی در عملکرد کمر دارند؛ دیسک‌ها مانند یک ضربه گیر در بین مهره‌ها عمل نموده، قسمت بالایی بدن را پشتیبانی می‌کنند و امکان انجام حرکات گسترده را در همه جهات برای بدن فراهم می‌نمایند. با این وجود، اگر فتق دیسک اتفاق بیفتد، مقداری از مواد درونی آن به بیرون نشت می‌کند و دیسک می‌تواند به جای آسان‌‌تر کردن حرکات بدن، با ایجاد تحریک شدید عصب، کمر درد و پا درد ناشی از فشار بر روی عصب را ایجاد نماید.
علائم فتق دیسک ممکن است که بدون دلیل، ناگهان خود را نشان دهند و یا ممکن است زمانی بروز نمایند که شخص، چیز سنگینی را بلند کند، کمر را بچرخاند و یا حرکاتی انجام دهد که فشار بیشتری بر دیسک‌ها وارد می‌نماید. فتق دیسک کمر یک مشکل پزشکی شایع است که اغلب افراد ۳۵ تا ۵۰ ساله را درگیر می‌نماید. دراین مقاله چگونگی ایجاد فتق دیسک کمر، نحوه تشخیص آن و گزینه‌های درمانی جراحی و غیرجراحی موجود، مورد بررسی قرار می‌گیرد.
علل ایجاد فتق دیسک
فتق یا جابجایی دیسک، زمانی اتفاق می‌افتد که مقداری از قسمت داخلی و نرم دیسک ستون فقرات (هسته) از طریق شکافی که بر روی پوشش فیبری دیسک بوجو آمده است، به بیرون حرکت می‌نماید. این حادثه اغلب در مهره‌های قسمت پایین کمر رخ می‌دهد، اما می‌تواند که در ستون فقرات گردنی و میانی پشت نیز اتفاق بیفتد.
علت فتق دیسک معمولاً ساییدگی تدریجی دیسک و استفاده بیش از حد از مهره‌ها در نتیجه حرکات مکرر در طول زمان است. با بالاتر رفتن سن، دیسک‌های ستون فقرات خشک‌تر و ضعیف‌تر می‌شوند و احتمال فتق دیسک، در آنها افزایش می‌یابد. برخی از شرایط پزشکی می‌توانند خطر فتق دیسک را افزایش دهند، از جمله تنگی کانال نخاعی و اختلالات بافت پیوندی در اطراف ستون فقرات.
عوامل ایجاد خطر
برخی عوامل می‌توانند خطر ایجاد فتق دیسک را افزایش دهند که عبارتند از:
- جنسیت. مردان بین ۲۰ تا ۵۰ سال بیشتر در معرض ابتلا به فتق دیسک هستند.
- بلند کردن نادرست اجسام. استفاده از عضلات کمر، به جای پاها برای بلند کردن اجسام سنگین، می‌تواند باعث فتق دیسک شود. چرخاندن کمر، هنگام بلند کردن اجسام نیز می‌تواند به دیسک کمر شما، آسیب برساند. استفاده از پاها، به جای کمر در هنگام بلند کردن اجسام، می‌تواند از ستون فقرات شما محافظت کند.
- وزن. داشتن اضافه وزن به دیسک کمر فشار بیشتری وارد می‌نماید.
- حرکات مکرری که به ستون فقرات، فشار وارد می‌آورد. بسیاری از مشاغل مستلزم فعالیت فیزیکی سخت هستند. انجام بعضی از مشاغل، نیاز به بلند کردن، کشیدن، خم شدن یا چرخاندن مداوم دارند. استفاده از روش‌های ایمن، برای بلند کردن و حرکت دادن اجسام می‌تواند به محافظت از کمر شما کمک کند.
- رانندگی مکرر. نشستن طولانی مدت درهنگام رانندگی، به‌علاوه لرزش موتور خودرو می‌تواند به ستون فقرات و دیسک کمرشما فشار وارد نماید.
- شیوه زندگی کم تحرک. ورزش کردن به طور منظم در پیشگیری از بسیاری از بیماری‌ها، از جمله فتق دیسک، بسیار مهم است.
- سیگار کشیدن. پزشکان معتقدند که سیگار کشیدن موجب کاهش اکسیژن رسانی به دیسک‌های ستون فقرات می‌شود و باعث خراب شدن سریعتر آنها می‌گردد.
علائم فتق دیسک
بیرون زدن بخش داخلی دیسک، موجب آزاد شدن مواد شیمیایی خاصی می‌گردد که باعث تحریک شدن اعصاب اطراف آن دیسک می‌شوند و التهاب و درد ایجاد می‌نمایند. به علاوه فتق دیسک، ممکن است که با فشار آوردن بر روی اعصاب باعث ایجاد درد شود البته در بعضی موارد، فرد هیچ علامت خاصی ندارد. با این حال، علائم رایج فتق دیسک می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- بی حسی یا گزگز: این عارضه می‌تواند زمانی اتفاق بیفتد که فتق دیسک بر روی نخاع یا اعصابی که از نخاع خارج می‌شوند فشار وارد آورد که باعث شود که در طول مسیر عصب، در بازوها و پاها حالت‌های غیر معمولی را احساس نمائید.
- ضعف عضلانی: هنگامی که فتق دیسک بر روی عصب فشار وارد می‌کند، عضلات متصل به آن عصب ممکن است ضعیف‌تر شوند و باعث ایجاد اختلال در هنگام راه رفتن شود.
- درد: درد، معمولاً درکمر احساس می‌شود، ولی ممکن است که بازوها یا پاها را نیز درگیر نماید. افراد، گاهی اوقات این احساس درد را به شکل سوزش یا تیر کشیدن توصیف می‌کنند.
علائم فتق دیسک، بسته به محل ایجاد پارگی دیسک، ممکن است که متفاوت باشند. فتق شدید دیسک در هر ناحیه از کمر به طور بالقوه می‌تواند مشکلاتی را در کنترل دفع روده یا مثانه ایجاد کند. اگر فردی کمردرد و تغییرات ناگهانی در کنترل مثانه یا روده خود داشته باشد، این معمولاً نشانه آن است که فرد نیاز فوری به کمک پزشکی دارد.
علائم فتق دیسک در قسمت تحتانی پشت (ناحیه کمر)
اگر فتق دیسک در قسمت پایین کمر رخ دهد، درد اغلب روی باسن، ران‌ها و ساق پا تأثیر می‌گذارد. دردی که در طول مسیر عصب سیاتیک، از باسن به پایین پاها امتداد می‌یابد، به عنوان درد سیاتیک شناخته می‌شود.
علائم فتق دیسک در مهره گردن (ناحیه گردنی)
اگر مشکل در دیسک گردن رخ دهد، درد در شانه‌ها و بازوها بیشتر احساس می‌شود؛ البته فتق شدید در ناحیه گردن نیز می‌تواند باعث سفتی، ضعف و بی حسی در پاها شود.
علائم فتق دیسک در ناحیه میانی پشت (ناحیه قفسه سینه)
فتق دیسک در وسط پشت، احتمالاً باعث درد در اطراف محل دیسک پاره شده می‌گردد. درد ممکن است به اطراف قفسه سینه به سمت جلوی بدن انتشار یابد. این نوع فتق دیسک، کمتر شایع است.
تشخیص فتق دیسک
پس از پرسیدن در مورد علائم و سوابق پزشکی شما، پزشک معاینه فیزیکی انجام خواهد داد. این معاینات ممکن است شامل تست‌های زیر باشد:
- معاینه عصبی. معاینه عصبی به پزشک شما کمک می‌کند تا تشخیص دهد که آیا ضعف عضلانی یا از دست دادن حسی را دارید یا خیر. در طول معاینه، پزشک کارهای زیر را انجام می‌دهد:
- با ارزیابی نحوه راه رفتن بر روی پاشنه‌ها و انگشتان پاها، قدرت عضلانی ساق پای شما را بررسی می‌نماید. قدرت عضلات در سایر قسمت‌های بدن شما نیز ممکن است مورد آزمایش قرار گیرد.
- با بررسی اینکه آیا شما می‌توانید لمس ملایمی را روی ساق پا یا کف پای خود احساس کنید، از دست دادن حس را تشخیص می‌دهد.عکس‌العمل‌های عصبی در زانو و مچ پای شما را تست می‌کند؛ زیرا اگر یک ریشه عصبی تحت فشار در ستون فقرات شما باشد، گاهی اوقات ممکن است که این رفلکس‌ها وجود نداشته باشند.
- تست بلند کردن پا (SLR). این یک تست تخصصی برای پیش بینی وجود فتق دیسک، به ویژه در بیماران جوان‌تر است. در طول آزمایش، به پشت دراز می‌کشید و پزشک با دقت پای آسیب‌دیده شما را بلند می‌کند. زانوی شما صاف می‌ماند. اگر در پايين ساق پا و درزير زانو احساس درد كنيد، به احتمال زیاد، شما دچار فتق ديسک شده‌اید.
- تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI). اسکن MRI تصاویر واضحی از بافت‌های نرم بدن از جمله دیسک‌های بین مهره‌ای ارائه می‌دهد. پزشک شما ممکن است برای کمک به تأیید تشخیص و کسب اطلاعات بیشتر در مورد اینکه کدام اعصاب نخاعی تحت تأثیر قرار گرفته اند، اسکن MRI را تجویز کند. اگر نمی‌توانید اسکن ام آر آی را تحمل کنید، ممکن است به جای آن یک توموگرافی کامپیوتری (CT) یا سی تی میلوگرام تجویز شود.
درمان فتق دیسک
در اکثر بیماران، فتق دیسک کمر به آرامی و در طی چند روز تا چند هفته بهبود می‌یابد. معمولاً، در اکثر بیماران پس از گذشت ۳ تا ۴ ماه، علائم بیماری برطرف می‌گردد. با این حال، بعضی از بیماران، دوره‌هایی از درد را تا زمان بهبودی تجربه می‌کنند.
اگر دیسک خود را با روش‌های جراحی و یا غیرجراحی درمان نمائید، بازهم ۲۰ تا ۲۵ درصد احتمال دارد که دیسک شما دوباره در طول زندگی شما فتق شود. ایراد درمان غیرجراحی این است که ممکن است مدت زمان زیادی طول بکشد تا علائم شما برطرف شوند. بیمارانی که برای مدت طولانی درمان‌های غیرجراحی را امتحان کرده‌اند ممکن است نسبت به بیمارانی که زودتر جراحی را انتخاب می‌کنند، پیشرفت کمتری در تسکین درد و بهبود عملکرد را داشته باشند. مطالعات نشان می دهد که نتایج جراحی، پس از ۹ تا ۱۲ ماه از فتق دیسک، به اندازه جراحی قبل از ۹ ماه مفید نیست. پزشک شما در مورد مدت زمانی که باید اقدامات غیرجراحی را قبل از در نظر گرفتن درمان‌های جراحی انجام دهید، با شما صحبت خواهد کرد.
درمان غیر جراحی فتق دیسک
درمان‌های اولیه فتق دیسک، معمولاً محافظه کارانه و غیرجراحی است. پزشک ممکن است به بیمار توصیه کند که برای چند روز تا چند هفته، فعالیت خود را فقط به حرکات سبک محدود نماید. این کاربه کاهش التهاب عصب نخاعی، کمک می‌کند.
درمان‌های غیر جراحی ممکن است شامل موارد زیر باشند:
استراحت
یک تا ۲ روز استراحت در رختخواب معمولاً به تسکین درد کمر و پا کمک می‌کند، اما برای مدت طولانی تری بی تحرک نمانید. وقتی فعالیت خود را مجدداً از سرگرفتید، سعی کنید موارد زیر را رعایت نمائید:
- در طول روز استراحت کنید، اما از نشستن طولانی مدت خودداری نمائید.
- تمام فعالیت‌های بدنی خود را آهسته و کنترل شده انجام دهید، به خصوص خم شدن به جلو و بلند کردن اجسام.
- فعالیت‌های روزانه خود را تغییر دهید تا از حرکاتی که ممکن است باعث ایجاد درد بیشتر شوند اجتناب کنید.
داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)
اگر درد، خفیف تا متوسط باشد، درد ناشی از فتق دیسک اغلب با داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی درمان می‌شود. همچنین می‌توان تزریق استروئید اپیدورال، را با استفاده از یک سوزن نخاعی با نظارت اشعه ایکس برای هدایت دارو به محل دقیق فتق دیسک، انجام داد. برخی از داروهای ضد التهابی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن برای درمان درد فتق دیسک رایج هستند.
فیزیوتراپی
پزشک ممکن است که فیزیوتراپی را توصیه کند. درمانگر یک ارزیابی عمقی انجام خواهد داد، که همراه با تشخیص پزشک، یک سری حرکات درمانی را به طور خاص برای بیماران مبتلا به فتق دیسک به کار می‌گیرد. درمان ممکن است شامل کشش لگن، ماساژ ملایم، یخ و گرما درمانی، اولتراسوند، تحریک الکتریکی عضلات و تمرینات کششی باشد. داروهای ضد درد و شل کننده‌های عضلانی نیز ممکن است همراه با فیزیوتراپی مفید باشند. تمرینات ورزشی خاص به تقویت عضلات کمر و شکم شما کمک می‌نماید.
پزشک یا فیزیوتراپیست شما همچنین ممکن است یک برنامه پیاده روی ساده (مثلاً ۳۰ دقیقه در روز)، را همراه با تمرینات ورزشی خاص، برای کمک به بازگرداندن قدرت و انعطاف پذیری به کمر و پاهای شما توصیه کند. برای کاهش خطر فتق مکرر دیسک، ممکن است در چند هفته اول پس از جراحی از خم شدن، بلند کردن اجسام و چرخاندن بدن منع شوید.
تزریق استروئید اپیدورال
تزریق یک داروی شبیه کورتیزون، به فضای اطراف عصب، ممکن است با کاهش التهاب، درد را در مدت کوتاه کاهش دهد. شواهد خوبی وجود دارد که نشان می‌دهد؛ تزریق اپیدورال می‌تواند با موفقیت، درد را در بسیاری از بیمارانی که پس از ۶ هفته یا بیشتر از سایر روش‌های درمانی غیرجراحی نتیجه نگرفته‌اند، تسکین دهد. البته، گزارشاتی وجود دارد که نشان می‌دهد تزریق استروئید اپیدورال در عرض ۳ ماه پس از جراحی می‌تواند کمی خطر عفونت را افزایش دهد. درباره این خطرات، از جراح خود سؤال کنید. توجه به این نکته ضروری است که این درمان‌های غیرجراحی، فتق دیسک را بهبود نمی‌بخشند ولی، آنها می‌توانند در زمانیکه بدن شما برروی بهبودی دیسک کار می‌کند به تسکین علائم شما کمک نمایند. در بسیاری از موارد، فتق دیسک به طور طبیعی با گذشت زمان رفع می‌شود و توسط بدن دوباره جذب می‌گردد.
درمان جراحی فتق دیسک
در صورتی که گزینه‌های درمانی محافظه کارانه مانند فیزیوتراپی و داروها، درد را به طور کلی کاهش نداده و به پایان نرسانند، ممکن است پزشک جراحی را توصیه کند. پزشکان در مورد گزینه‌های جراحی با بیماران صحبت می‌کنند تا روش مناسب را تعیین نمایند. مانند هر جراحی دیگری، سن بیمار، سلامت کلی بدن و سایر موارد در نظر گرفته می‌شود. تنها درصد کمی از بیماران مبتلا به فتق دیسک کمر نیاز به جراحی دارند. مزایای جراحی باید با دقت در برابر خطرات آن سنجیده شود. اگرچه برای درصد زیادی از بیماران مبتلا به فتق دیسک، جراحی تسکین درد قابل توجهی را به همراه دارد، اما هیچ تضمینی وجود ندارد که جراحی حتماً کمک کننده باشد.
جراحی ستون فقرات معمولاً تنها پس از یک دوره درمان غیرجراحی که در رفع درد و علائم دیگر این عارضه موفقیت آمیز نباشد و یا برای بیمارانی که علائم زیر را دارند توصیه می‌شود:
- ضعف عضلانی
- ایجاد مشکل در راه رفتن
- از دست دادن کنترل مثانه یا روده
- درد رادیکولاری که فعالیت طبیعی را مختل کرده و برکیفیت زندگی تأثیر منفی گذاشته است.
- اگر آسیب‌های عصبی پیشرونده مانند ضعف پا و یا بی حسی ایجاد شده باشد.
- اگر دارو درمانی و فیزیوتراپی تأثیر زیادی نداشته باشند.
- اگر بیمار در وضعیت سلامتی نسبتاً مناسبی قرار داشته باشد.
پس از جراحی، پزشک دستورالعمل‌های خاصی را ارائه می‌دهد و معمولاً داروهای ضد درد تجویز می‌نماید؛ و به بیمار می‌گوید که چه زمانی می‌تواند فعالیت‌های عادی خود را از سر بگیرد، مثلاً بازگشت به محل کار، رانندگی و ورزش کردن. بعضی از بیماران ممکن است به توانبخشی تحت نظارت و یا فیزیوتراپی پس از جراحی، نیاز داشته باشند. در طول بازگشت تدریجی به فعالیت‌های عادی خود ممکن است کمی احساس ناراحتی و درد داشته باشید، اما درد یک سیگنال هشدار دهنده است که به بیمار نشان می‌دهد که نیاز به کاهش سرعت فعالیت دارد.
میکرودیسککتومی
رایج ترین روشی که برای درمان یک دیسک منفرد که فتق شده است؛ استفاده می‌شود میکرودیسککتومی است. این روش از طریق یک برش کوچک که در سطح فتق دیسک ایجاد می‌گردد؛ صورت می‌گیرد و اغلب بوسیله استفاده از میکروسکوپ انجام می‌شود. در این روش، قسمت فتق شده دیسک همراه با هر قطعه اضافی که به عصب نخاعی فشار وارد می‌کند برداشته می‌شود. اگر فتق دیسک در بیش از یک مهره وجود داشته باشد، ممکن است یک روش درمانی بزرگتر مورد نیاز باشد.
جراحی ستون فقرات کمری
لامینوتومی کمری روشی است که اغلب برای تسکین درد پا و سیاتیک ناشی از فتق دیسک کمر، استفاده می‌گردد. این روش از طریق ایجاد یک برش کوچک در وسط کمر و روی ناحیه فتق دیسک انجام می‌شود. در طی این روش، ممکن است که بخشی از لامینا برداشته شود. ابتدا یک برش از طریق پوست ایجاد می‌شود و ماهیچه‌های اطراف دیسک، کنار زده می‌شوند تا جراح بتواند پشت مهره‌ها را ببیند. سپس پزشک یک سوراخ کوچک بین دو مهره ایجاد می‌کند تا به دیسک فتق شده دسترسی پیدا نماید. پس از برداشتن دیسک از طریق دیسککتومی، ممکن است نیاز باشد که ستون فقرات ثابت نگاه داشته شود. فیوژن ستون فقرات (اتصال مهره‌های ستون فقرات) اغلب همراه با لامینوتومی انجام می‌گردد. در موارد شدیدتر، ممکن است که لامینکتومی، انجام شود.
در جراحی دیسک مصنوعی، برشی در روی شکم ایجاد می‌گردد، دیسک آسیب دیده برداشته شده و جایگزین می‌شود. تنها درصد کمی از بیماران، کاندید جراحی نصب دیسک مصنوعی هستند. بیمار باید فقط در یک دیسک، بین L4 و L5، یا L5 و S1 (اولین مهره خاجی) خرابی یا فتق دیسک داشته باشد. بیمار باید حداقل شش ماه تحت درمان‌هایی مانند فیزیوتراپی، داروهای ضد درد یا استفاده از بریس پشت قرار گرفته باشد، و بهبودی نشان نداده باشد. بیمار باید از سلامت کلی برخوردار باشد و هیچ نشانه‌ای از عفونت، پوکی استخوان یا آرتریت نداشته باشد. اگر خرابی دیسک در بیش از یک دیسک اتفاق افتاده باشد یا درد قابل توجهی در پا وجود داشته باشد، بیمار کاندیدای این جراحی نیست.
جراحی ستون فقرات گردنی
تصمیم پزشکی برای اینکه این عمل جراحی، از جلوی گردن (قدامی) یا پشت گردن (خلفی) انجام شود بسته به محل دقیق فتق دیسک و همچنین تجربه و صلاحدید جراح است. ممکن است بخشی از لامینا از طریق لامینوتومی برداشته شود و به دنبال آن، فتق دیسک از روش خلفی خارج گردد. بیمارانی که کاندید عمل جراحی خلفی هستند، اغلب نیازی به فیوژن (اتصال مهره‌ها) در این جراحی ندارند، اما در روش جراحی قدامی، پس از برداشتن دیسک، ستون فقرات باید بوسیله عمل فیوژن تثبیت شود. عمل فیوژن، با استفاده از یک صفحه باریک، ابزار قابل نصب در بدن و تعدادی پیچ انجام می‌شود. در یک گروه منتخب از نامزدهای جراحی دیسک گردنی، دیسک مصنوعی گردنی یک گزینه در مقابل فیوژن است.
عوارض درمان جراحی فتق دیسک
درارتباط با هرعمل جراحی، خطراتی نیز وجود دارد. این خطرات ممکن است شامل خونریزی، عفونت و واکنش منفی به بیهوشی باشد. عوارض خاص جراحی فتق دیسک عبارتند از:
- آسیب عصبی
- عفونت
- پارگی غلاف پوشاننده اعصاب (پارگی دورال)
- هماتوم که باعث فشردگی عصب می‌شود
- فتق مکرر دیسک
- نیاز به جراحی‌های بیشتر
پزشک یا فیزیوتراپیست شما همچنین ممکن است یک برنامه پیاده روی ساده (مثلاً ۳۰ دقیقه در روز)، را همراه با تمرینات ورزشی خاص، برای کمک به بازگرداندن قدرت و انعطاف پذیری به کمر و پاهای شما توصیه کند. برای کاهش خطر فتق مکرر دیسک، ممکن است در چند هفته اول پس از جراحی از خم شدن، بلند کردن اجسام و چرخاندن بدن منع شوید.
نکاتی برای مراقبت ازدیسک فتق شده
در اینجا چند نکته را که ممکن است کمتر بدانید؛ برای کمک به تسکین درد و ایجاد احساس بهتر برای شما ذکر می‌گردد.
گرما و سرما درمانی
استفاده از گرما و یا سرما درمانی در قسمت پایین کمر می‌تواند تنش عضلانی را که معمولاً به دلیل فتق دیسک کمر بوجود می‌آید را کاهش دهد. گرما به رفع سفتی عضلاتی که اسپاسم شده است، کمک می‌کند، جریان خون را افزایش داده و خاصیت ارتجاعی بافت پیوندی را بهبود می‌بخشد. سرما دمای بافت را درمحل درد، کاهش می‌دهد که اثر ضد درد و ضد التهابی دارد و در نتیجه درد را کاهش می‌دهد.
- برای کاهش تنش عضلانی، هنگام صبح یا قبل از انجام حرکات کششی و یا ورزش، گرما را به پشت خود اعمال کنید.
- سعی کنید یک پد گرم کننده یا کمپرس گرم را، هر چند ساعت یک بار در طول روز روی کمر خود قرار دهید. (حتماً از یک محافظ، مانند حوله کاغذی برای جلوگیری از آسیب حرارتی استفاده کنید).
- همین روش را می توانید با یک کیسه سرد بعد از کشش، ورزش یا ماساژ برای تسکین درد استفاده کنید (حتماً از یک محافظ، مانند حوله کاغذی برای جلوگیری از آسیب سرما استفاده کنید).
- سایر روش‌های انتقال گرما عبارتند از بر چسب‌های حرارتی (که حرارت مداوم و اندک را طی چند ساعت فراهم می‌کند)، حمام گرم و یا دوش آب گرم در پایان روز.
فعالیت بدنی ملایم
اگرچه ممکن است غیر منطقی به نظر برسد، اما در صورت داشتن فتق دیسک کمر، فعال ماندن می‌تواند درد را تسکین دهد زیرا هنگامی که ورزش می‌کنید، بدن اندورفین ترشح می‌کند که به طور طبیعی می‌تواند خلق و خوی شما را بهبود بخشد و درد را کاهش دهد. اکثر افراد مبتلا به فتق دیسک کمر قادر به تحمل فعالیت‌های کم شدت هستند مانند:
- پیاده روی در بیرون یا روی تردمیل
- استفاده از دستگاه‌های الیپتیکال یا کمک ورزشی
- استفاده از دوچرخه ثابت
اگر درد شما خیلی شدید است، می‌توانید یک فعالیت داخل آب یا آب درمانی را امتحان کنید. فعالیت‌های داخل آب اغلب توصیه می‌شود، زیرا شناور بودن درآب با وزن مقابله می‌کند و تحمل بار روی دیسک‌های ستون فقرات شما را کاهش می‌دهد. پزشک شما ممکن است یک برنامه فیزیوتراپی در آب یا شنا را به شما پیشنهاد دهد.
وضعیت خاص بدن در هنگام خواب
درد ناشی از فتق دیسک کمر ممکن است که در طول شب بدتر شود؛ اما هنگام خوابیدن در وضعیتی که فشار از روی ستون فقرات برداشته می‌شود، ممکن است که راحت بخوابید. چند گزینه خوب برای خوابیدن عبارتند از:
- از قرار دادن یک بالش زیر زانو استفاده کنید تا به کاهش تنش در ناحیه کمر کمک کنید.
- به پهلو دراز بکشید و یک بالش بین زانوهای خود قرار دهید تا ستون فقرات شما صاف و باسن شما در حالت تعادل قرار گیرد.
موقعیت مناسب خواب شما و قرار دادن بالش، احتمالاً با توجه به محل فتق دیسک شما تعیین می‌گردد. چند موقعیت مختلف را با بالش امتحان کنید تا ببینید چه چیزی برای شما بهتر است.
روش مکنزی
روش مکنزی یکی از روش‌های فیزیوتراپی است که شامل رویکرد خاصی برای ورزش کردن است. برای تسکین درد فتق دیسک کمر، هدف این است که درد را از ساق پا دورکرده (سیاتیک) و آن را بیشتر در قسمت پایین کمر متمرکز نمائید.
- علائم خاصی که شما دارید معمولاً تعیین می‌کند که فیزیوتراپیست، کدام تمرینات را با روش مکنزی پیشنهاد می‌نماید.
- پس از اینکه علائم فتق دیسک، دیگر در پاها احساس نشود، رویکرد بعدی معمولاً به تمرینات برای توانبخشی طولانی مدت در جهت تقویت کمر و سایر گروه‌های عضلانی کلیدی تغییر می‌کند.
حتی پس از کاهش درد فتق دیسک کمر، برنامه تقویت و کشش کمر باید ادامه یابد تا خطر بازگشت درد کمر کاهش یابد.
ماساژ
درد میوفاشیال(درد عضله) ممکن است منبع اصلی درد کمر نباشد، اما ممکن است یک منبع ثانویه درد باشد که از فتق دیسک کمر و همچنین ساختار‌های دیگر منشأ می‌گیرد. این درد می‌تواند با وضعیت نامناسب بدن و عدم تحرک بدتر شود. رهاسازی میوفاشیال نوعی درمان دستی است که کمردرد را بهبود می‌بخشد. در حالی که تمرینات وضعیتی و رهاسازی میوفاشیال را می‌توان در جلسات فیزیوتراپی آغاز کرد، ولی روش‌هایی وجود دارد که می‌توان آنها را در خانه انجام داد.
- از یک توپ لاکراس یا چوبدستی ماساژ برای اعمال فشار بر روی نقاط حساس و کلیدی درد در ناحیه کمر استفاده کنید.
- هنگامی که یک نقطه حساس، شناسایی شد، فشار را برای یک تا دو دقیقه ثابت نگه دارید تا عضله آزاد شود.
- این مراحل را برای چندین نقطه کلیدی درد، در ناحیه کمر تکرار کنید.
- این روش ممکن است در ابتدا درد را بدتر کند، زیرا فشار بر روی عضلات ملتهب وارد می‌گردد. استفاده از سرما درمانی (یخ) پس از رهاسازی میوفاشیال برای کاهش درد بسیار توصیه می‌شود.
در حالی که درد اکثر دیسک‌های کمری معمولاً در۶ هفته برطرف می‌شود، شما می‌توانید در این مدت آن را مدیریت کنید و کنترل درد خود را به دست بگیرید. این نکات ممکن است برای همه کارساز نباشد، و ممکن است پیدا کردن آن چیزی که برای کمک به تسکین درد فتق دیسک کمر شما بهتر است، زمان ببرد.
پیشگیری از فتق دیسک
نکات مفید برای پیشگیری از فتق دیسک عبارتند از:
- یادگیری تکنیک‌های صحیح بلند کردن و جابجایی وسایل سنگین
- اجتناب از انجام حرکاتی که درد ایجاد می‌کنند و مشورت با پزشک در صورت بروز علائم
- کنترل وزن، در صورت داشتن اضافه وزن یا چاقی
- مشورت کردن با یک پزشک در مورد روش‌های ترک سیگار برای افراد سیگاری
سایر شرایط برای فتق دیسک
فتق دیسک ممکن است با نام‌های زیادی مانند دیسک جابجا شده یا پارگی و یا برآمدگی دیسک شناخته شود. اصطلاح دیسک جابجا شده می‌تواند باعث سردرگمی شود، زیرا دیسک‌های ستون فقرات محکم به مهره‌ها چسبیده‌اند و نمی‌لغزند یا حرکت نمی‌کنند، بلکه فقط مواد ژل‌مانند درونی دیسک از درون آن، خارج می‌شوند.
درگیری عصب یکی دیگر از اصطلاحاتی است که به عارضه فتق دیسک اشاره دارد. این اصطلاح تأثیری را که مواد بیرون زده از فتق دیسک بر روی عصب مجاور می‌گذارد را توصیف می‌نماید، زیرا آنها عصب را فشرده یا “درگیر” می‌کنند.
فتق دیسک کمر نیز ممکن است با درد سیاتیک، که ناشی از نشت مواد دیسک که بر روی عصب سیاتیک بزرگ فشار وارد می‌نماید نیز توصیف شود. هنگامی که یک ریشه عصبی در قسمت تحتانی کمر که به عصب سیاتیک بزرگ می‌رسد تحریک می‌شود، درد و علائم ممکن است در طول مسیر عصب سیاتیک ایجاد شود: درد در پایین پشت ساق پا، کف و انگشتان پا.
سؤالات متداول
چه چیزی به بهبود سریعتر فتق دیسک کمک می‌کند؟
برای بهبود سریع فتق دیسک می‌توانید کارهای زیر را انجام دهید:
- گرم کردن و سرد کردن به طور متناوب.
- تا می‌توانید فعال بمانید. برای جلوگیری از سفت شدن بیش از حد عضلات در اثر استراحت زیاد، پیاده روی کنید.
- درمان‌های جایگزین مانند طب سوزنی، ماساژ یا کایروپراکتیک را امتحان کنید.
چگونه فتق دیسک را در خانه درمان کنیم؟
با گرما دادن و سرد کردن می‌توانید درد را در خانه کاهش دهید. با این حال، درمان فتق دیسک نیازمند توجه پزشکی و نظارت پزشک است. قبل از مراجعه به پزشک از انجام هرگونه ورزش خودداری کنید.
آیا ممکن است فتق دیسک خود به خود بهبود یابد؟
در بیشتر موارد (۹۰ درصد مواقع) درد ناشی از فتق دیسک در عرض شش ماه خود به خود از بین می‌رود. در ابتدا، پزشک احتمالاً توصیه می‌کند که مسکن‌های بدون نسخه مصرف کنید و فعالیت‌هایی که باعث درد یا ناراحتی می‌شوند را محدود نمائید.
با داشتن دیسک فتق شده چه کاری نباید انجام دهید؟
فعالیت های روزمره‌ای که باید با فتق دیسک از آنها اجتناب کنید:
- بیش از حد نشستن. نشستن فشار بیشتری به دیسک‌های ستون فقرات شما وارد می‌کند، به خصوص زمانی که روی صندلی به جلو خم می‌شوید.
- لباس شستن.
- جاروبرقی کشیدن.
- غذا دادن به حیوان خانگی.
- تمرین‌های ورزشی دشوار.
- پارو کردن برف یا باغبانی.
آیا پزشک کایروپراکتیک می‌تواند فتق دیسک را برطرف کند؟
۹ نفر از هر ۱۰ نفر مبتلا به فتق دیسک می‌توانند با روش‌های غیرتهاجمی بیماری خود را بهبود بخشند. اگر می‌خواهید که گزینه‌های محافظه کارانه برای بهبودی را امتحان کنید، مراقبت کایروپراکتیک یک روش عالی برای شروع است. یک کایروپراکتور می‌تواند به شما کمک کند تا به طور طبیعی بهبود یافته و درد شما تسکین پیدا کند.
آیا پد گرم کننده برای فتق دیسک مفید است؟
برای درد‌های خفیف فتق دیسک و کاهش التهاب مفید است و درد را تسکین می‌دهد. به عنوان مثال، قرار دادن یک پد گرم کننده یا کیسه یخ روی ناحیه آسیب دیده ممکن است راه خوبی برای تسکین موقت درد و کاهش التهاب باشد.
چگونه باید با فتق دیسک بخوابیم؟
بهترین وضعیت برای خواب، با داشتن فتق دیسک، خوابیدن روی پشت است. دراز کشیدن به پشت ستون فقرات شما را در وضعیت خنثی نگه می‌دارد، بنابراین عصب، کمتر تحت فشار قرار می‌گیرد. برای راحتی بیشتر، یک بالش کوچک یا حوله، لوله شده را زیر زانوها و کمر خود قرار دهید.
چگونه فتق دیسک را درمان کنیم؟
درمان با استراحت، مسکن، تزریق نخاعی و فیزیوتراپی اولین قدم برای بهبودی است. اکثر افراد پس از ۶ هفته بهبود می‌یابند و به فعالیت‌های عادی خود باز می‌گردند. اگر علائم فتق دیسک ادامه یابد، ممکن است جراحی توصیه شود.
آیا فتق دیسک دائمی است؟
همه کارشناسان مستقل پزشکی موافق هستند که ضربه و صدمه وارده می‌تواند باعث فتق شدن یک دیسک کاملاً سالم شود. هنگامی که یک دیسک سالم فتق می‌شود، هرگز به حالت آناتومیک طبیعی خود باز نمی‌گردد؛ این یک آسیب دائمی است.
آیا برآمدگی دیسک L4 – L5 جدی است؟
اگر درمان را به تعویق بیندازید، برآمدگی دیسک L4-L5 می‌تواند منجر به درد طولانی‌مدت و سایر بیماری‌های جدی‌تر مانند اسپوندیلولیستزیس شود. اسپوندیلولیستزیس وضعیتی است که در آن مهره جابجا می‌شود یا حرکت می‌کند و می‌تواند درد قابل توجهی ایجاد نموده که ممکن است برای رفع آن نیاز به جراحی داشته باشید.
سه علامت و نشانه رایج فتق دیسک چیست؟
علائم عبارتند از:
- درد بازو یا پا. اگر فتق دیسک شما در قسمت پایین کمر باشد، علاوه بر درد در ناحیه کمر، معمولاً در باسن، ران و ساق پا نیز احساس درد خواهید کرد.
- بی حسی یا گزگز. افرادی که دچار فتق دیسک هستند، اغلب در قسمتی از بدن که اعصاب آسیب دیده در آن نواحی کار می‌کنند، بی حسی یا گزگز منتشر شونده را احساس می‌کنند.
- ضعف
آیا راه رفتن برای فتق دیسک خوب است؟
پیاده روی روزانه بدون آنکه فشار اضافی برستون فقرات شما وارد نماید و باعث تشدید علائم دردناک گردد، یک راه عالی برای ورزش با داشتن فتق دیسک است.
آیا می‌توانید فتق دیسک را ماساژ دهید؟
بیش از 100 نوع ماساژ وجود دارد، اما اگر فتق دیسک دارید، ماساژ عمیق بافت‌ها یک گزینه ایده‌آل برای شماست، زیرا فشار زیادی را بر عمق عضلات وارد می‌کند و تنش و اسپاسم عضلانی را که باعث جلوگیری از حرکات عضلات در منطقه آسیب دیده می‌شود را کاهش می‌دهد.
چگونه فتق دیسک را به جای خود بازگردانید؟
ورزش می‌تواند مانند یک مکنده عمل کند و مرکز دیسک را به جای خود بمکد و به آزاد شدن عصب تحت فشار، کمک نماید. اگرچه ممکن است باور این امر، برای اشخاصی که کمردرد دارند، مشکل باشد، اما ثابت شده است که ورزش‌های خاصی می‌توانند به تسکین بعضی ازانواع کمردرد یا گردن درد کمک کنند.
