گودی کمر و عوارض آن، میتواند هم جوانان و هم سالمندان را درگیر نماید. این عارضه میتواند به دلایل مختلفی رخ دهد و ممکن است که هر شخص را به طور متفاوتی تحت تأثیر قرار دهد. گودی کمر، معمولاً علائم خاصی ایجاد نمی‌کند. با این وجود، اگر گودی کمر شدید باشد، ممکن است که باعث بروز درد شود و درمان آن، نیاز به جراحی داشته باشد. در این مقاله به بررسی گودی کمر، عوامل ایجاد آن و نحوه تشخیص و درمان گودی کمر توسط پزشکان خواهیم پرداخت.
گودی کمر چیست؟
ستون فقرات شما، به طور طبیعی، کاملاً صاف نیست. ستون فقرات طبیعی در یک شخص سالم، دارای سه انحنای ملایم است؛ یکی در ناحیه گردن، یکی در قسمت پایین کمر، که به سمت جلوی بدن متمایل است و به نام گودی کمر شناخته میشود، و یکی به نام کیفوز در قسمت بالایی پشت که به سمت بیرون خم شده است. این انحناها به ستون فقرات شما در زمانی که شوکی به شما وارد میشود، کمک می‌کند. از سر حمایت می‌کند و بدن شما را ثابت نگه می‌دارد.
با اینکه این انحناها طبیعی و لازم است؛ زیاد بودن آنها، چندان خوب نیست. هنگامی که انحنای کمر، در قسمت پایین کمر شما زیاد شود، گفته میشود که به عارضه افزایش گودی کمر (که به آن گودی‌کمر نیز گفته میشود) مبتلا هستید؛ که میتواند مشکلات مختلفی مانند کمردرد را برایتان به همراه داشته باشد.
گودی کمر، به انحنای بیش از حد ستون فقرات به سمت داخل گفته میشود. انحنای ستون فقرات در این عارضه، با انحنای طبیعی ستون فقرات در نواحی گردنی، قفسه سینه و کمر، که یا کیفوز (نزدیک گردن) یا لوردوز (نزدیک به کمر) هستند؛ متفاوت است.
علائم گودی کمر
شایع‌ترین علامت گودی کمر، درد عضلانی است. وقتی ستون فقرات شما به طور غیر طبیعی انحنا پیدا می‌کند، عضلات شما در جهات مختلف کشیده می‌شوند و این کشش باعث سفت شدن یا اسپاسم آنها میگردد. شما می‌توانید با دراز کشیدن روی یک سطح صاف، متوجه شوید که آیا فاصله زیادی بین انحنای کمرتان و سطح صاف وجود دارد یا خیر، و گودی کمر خود را بررسی کنید. اگر بتوانید به راحتی دست خود را در فضای بین کمر و زمین حرکت دهید، ممکن است که گودی کمر داشته باشید. اگر علائم زیر را تجربه کردید:
- کرختی و بی‌حسی
- احساس سوزش
- دردهایی مانند شوک الکتریکی
- کنترل ضعیف مثانه
- ضعف
- مشکل در کنترل کردن عضلات
این علائم ممکن است که نشانه‌های یک بیماری جدی‌تر مانند گیر کردن عصب، نیز باشد.
چه عواملی باعث ایجاد گودی کمر می‌شوند؟
برخی از بیماری‌ها می‌توانند بر یکپارچگی ساختار ستون فقرات تأثیر منفی بگذارند و گودی کمر را ایجاد نمایند. برخی از علل رایج گودی کمرعبارتند از:
- جابجایی مهره‌ها (اسپوندیلولیستزیس)
- آکندروپلازی ( اختلال رشد استخوان)
- استئوپورز ( پوکی استخوان)
- استئوسارکوما ( تومور‌های استخوانی)
- بيماری‌های ضعف عضلانی ( دیستروفی)
- گوژ پشتی
- انسفالوپاتی استاتیک ( نوعی بیماری مغزی)
زنان باردار، نیز بیشتر در معرض ابتلا به گودی کمر هستند.
گودی کمر در کودکان
کودکان نیز می‌توانند به گودی‌کمر، مبتلا شوند. کودکان ممکن است که با گودی‌کمر به دنیا بیایند یا به دلیل وضعیت نامناسب بدنی، بیماری‌ها یا مشکلات لگن، به آن مبتلا شوند. در بیشتر کودکان مبتلا به گودی‌کمر، به نظر می‌رسد که “قوز” کرده‌اند و ممکن است وقتی دراز می‌کشند نتوانند کمر خود را به زمین فشار دهند. بیشتر موارد ابتلا به گودی کمر، در کودکان مادرزادی است، در حالی که در بزرگسالان به دلیل چاقی یا کاهش تراکم استخوان، گودی کمر، ایجاد میشود.
گودی کمر در زنان باردار
یکی از گروه‌هایی که به طور مکرر، ابتلا به گودی کمر را تجربه می‌کنند، زنان باردار هستند، به ویژه آنهایی که در اولین بارداری خود هستند. در واقع، حدود یک سوم زنان باردار، گودی کمر شدید را تجربه خواهند کرد. بعضی از زنان، ممکن است که از قبل گودی کمر داشته باشند که با بارداری تشدید میشود، اما دربیشتر زنان باردار، ستون فقرات، در تلاش برای جبران افزایش وزن جلوی بدن، به کمر انحنای بیشتری می‌دهد. در یک زن باردار، ممکن است به دلیل گودی کمر، کمردرد و مشکل در حرکت بروز نماید، اما احتمالاً این عوارض، پس از زایمان، برطرف میشود. خوشبختانه، گودی کمر، تأثیر منفی بر سلامت نوزاد ندارد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر کمردرد دارید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید. با پزشک، در مورد اینکه چند وقت یکبار نیاز به ویزیت دارید، صحبت کنید. پزشک به شما می‌گوید که هر چند وقت یکبار باید انحنای ستون فقرات شما، برای مشاهده هرگونه تغییری بررسی شود.
در صورت از دست دادن احساس در دست یا پا، یا احساس سوزن سوزن شدن یا حسی مانند شوک، فوراً به پزشک یا فیزیوتراپ مراجعه کنید. این علائم می‌توانند نشانه مشکلات جدی‌تری در مورد نخاع شما باشد.
تشخیص گودی کمر
پزشک، گودی کمر را با معاینه فیزیکی تشخیص می‌دهد. او به وضعیت بدن شما نگاه می‌کند و ستون فقرات شما را برای یافتن هرگونه انحنای غیر طبیعی بررسی می‌نماید؛ و انحنای گودی کمر شما را از لحاظ انعطاف پذیری بررسی می‌کند. اگر هنگام خم کردن کمر، گودی کمر پر شود، کمتر به درمان یا جراحی نیاز خواهید داشت. پزشک، همچنین ممکن است که شما را از نظر اسکولیوز و کیفوز و سایر شرایطی که بر کمر و ستون فقرات شما تأثیر می‌گذارد، غربالگری کند.
اگر پزشک، متوجه علائم گودی کمر، در ستون فقرات شما شود، ممکن است به برخی آزمایشات تصویربرداری نیاز داشته باشید که به او کمک می‌کند تا دقیقاً بداند که در داخل بدن شما چه می‌گذرد، آزمایشاتی از جمله:
- تصویربرداری اشعه ایکس
- ام‌آرآی
- سی تی اسکن
درمان گودی کمر
اگر انحنای ستون فقرات کمی بیش از حد نرمال باشد، ممکن است فرد نیازی به درمان نداشته باشد. اغلب، اگر درد وجود نداشته باشد، و انحنا پرتر شود، نیازی به مداخله پزشک نیست. زمانی که گودی کمر، نیاز به درمان داشته باشد، روش صحیح درمان، به علت ایجاد انحنا بستگی دارد. به عنوان مثال، گودی کمری که به دلیل وضعیت‌های مختلف، ناشی از ضعف عضلانی یا اضافه وزن ایجاد میشود با فیزیوتراپی و مدیریت وزن بهبود یابد.
اگر کودکی مبتلا به گودی کمر باشد، پزشک ممکن است یک بریس مخصوص کمر را برای جلوگیری از پیشرفت انحنا در حین رشد کودک توصیه کند.
اگر گودی کمر باعث بروز درد شود، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، مانند ایبوپروفن (ادویل)، ممکن است کمک نمایند.
ورزش و حرکات اصلاحی برای درمان گودی کمر
پزشک میتواند به شناسایی ورزش‌هایی که برای افراد مبتلا به گودی کمر، بی خطر و مؤثر هستند کمک کند. پزشک ممکن است که یک فیزیوتراپ یا مربی متخصص در این نوع شرایط را به شما معرفی نماید.
شورای آمریکایی ورزش (ACE) چندین تمرین را تائید کرده است؛ که می‌توانند برای افراد دارای انحنای غیرطبیعی ستون فقرات مفید باشند. ACE ورزش‌های زیر را برای افراد مبتلا به گودی کمر توصیه می کند:
کشش فلکسور لگن
برای انجام کشش فلکسور لگن، از حالت زانو زدن روی یک سطح نرم، مانند تشک یوگا، شروع کنید. سپس:
- پای راست را جلوی بدن قرار دهید تا زانو با زاویه ۹۰ درجه خم شود و زانوی راست را مستقیماً در راستای پنجه پای راست قرار دهید.
- شانه‌ها را به سمت پایین و عقب بکشید، بدون قوس دادن به پشت، و لگن و ستون فقرات را ثابت و بی‌حرکت نگه دارید.
- در حالی که زانوی چپ را روی زمین و با لگن رو به جلو نگه داشته‌اید، به سمت راست لگن خم شوید.
- کشش را هر بار ۳۰ تا ۴۵ ثانیه نگه دارید و آن را ۲ تا ۵ بار برای هر طرف لگن تکرار کنید.
اگر احساس راحتی کردید، بیشتر به سمت لگن خم شوید تا کشش را بیشتر کنید.
حرکت گربه-گاو
برای انجام حرکت یوگای گربه-گاو، از دست‌ها و زانوها روی زمین یا روی تشک یوگا شروع کنید. سپس:
- زانوها را به اندازه عرض لگن از هم باز کنید و مستقیماً در راستای لگن قرار دهید، انگشتان پا را جمع کنید.
- دست‌ها را مستقیماً زیر شانه‌ها، رو به جلو قرار دهید و به اندازه عرض شانه‌ها باز نمائید.
- از عضلات شکم برای حرکت دادن ستون فقرات، استفاده کنید.
- نفس خود را بیرون دهید و به آرامی ستون فقرات را به سمت سقف خم کنید، اجازه دهید سر پایین بیاید و به مدت ۱۰ تا ۱۵ ثانیه در این حالت بمانید.
- همراه با دم، ستون فقرات را شل کنید، سر شانه‌ها را به سمت پایین بکشید و به مدت ۱۰ تا ۱۵ ثانیه در این وضعیت بمانید.
- ستون فقرات را به حالت خنثی برگردانید.
پر کردن گودی کمر در حالت خوابیدن به پشت
برای انجام این تمرین، فرد باید مراحل زیر را دنبال کند:
- به پشت دراز بکشید و زانوها را خم کنید و کف پاها را صاف روی زمین قرار دهید، با فاصله حدود ۲ و نیم سانتی‌متر از باسن.
- بازوها را به طرفین در راستای شانه دراز کنید.
- عمیق نفس بکشید و اجازه دهید شانه‌ها آرام شوند.
- شانه‌ها را به سمت پایین و عقب بکشید، بدون اینکه کمر را قوس دهید و در طول تمرین این وضعیت را حفظ کنید.
- تمرین ملایم کگل را انجام دهید؛ عضللات لگن را منقبض کنید.
- ناف را به سمت داخل بکشید بدون اینکه باسن یا قفسه سینه بلند شود.
- در حالی که شکم را به سمت داخل می‌کشید، تمرین کگل را انجام دهید و این کار را در حالی که به طور عادی نفس می‌کشید تکرار کنید.
استفاده از بریس‌های کمری
برای حمایت از ستون فقرات و جلوگیری از انحنای بیشتر آن، می‌توانید یک بریس سفارشی بپوشید. پزشک به شما خواهد گفت که چند ساعت در روز باید بریس خود را ببندید و برای چه مدت باید از آن استفاده نمائید. اکثر افراد باید حداقل ۲۰ ساعت در روز از بریس‌های خود استفاده کنند.
جراحی گودی کمر
به ندرت نیاز به جراحی گودی کمر وجود دارد. اگر انحنای گودی کمر، خیلی شدید باشد؛ یا با گذشت زمان بدتر شود؛ ممکن است که پزشک شما یک عمل همجوشی ستون فقرات را برای کمک به صاف کردن ستون فقرات و کاهش انحنا توصیه کند. همچنین ممکن است برای کمک به بهبودی، به پیوند استخوان هم نیاز داشته باشید. جراح، به شما می‌گوید که به چه نوع جراحی نیاز دارید و چه مدت طول میکشد تا بهبود پیدا کنید.
پیشگیری از گودی کمر
علاوه بر روش‌های درمانی، در وهله اول، راه‌هایی برای پیشگیری از گودی کمر وجود دارد. گودی کمر، معمولاً به دلیل وضعیت نامناسب بدنی ظاهر میشود، اگر می‌خواهید از گودی کمر جلوگیری کنید، شانه‌های خود را به سمت بالا نگه دارید و قفسه سینه خود را به سمت بیرون بکشید.
پزشکان می‌گویند که حفظ وزن مناسب و انجام تمرین‌های تقویتی میتواند فشار را از روی ستون فقرات شما کم کند؛ و گاهی اوقات گودی کمر در اثر یک ضربه به ستون فقرات ایجاد میشود که در این مورد نیاز به فیزیوتراپی دارید. حرکت گربه-گاو، که در این مقاله به آن اشاره شد، تمرینی مناسب برای پیشگیری از گودی کمر است.
سؤالات متداول
اگر گودی کمر داشته باشم چه انتظاراتی می‌توانم داشته باشم؟
گودی کمر، معمولاً تأثیر زیادی بر زندگی شما ندارد. حتی اگر اینطور باشد، احتمالاً فقط به داروها و تمرینات بدون نسخه برای بهبود وضعیت بدن خود نیاز دارید.
وقتی گودی کمر دارید چه اتفاقی میافتد؟
گودی کمر میتواند کمر شما را تحت تأثیر قرار دهد. این عارضه، منجر به وارد شدن فشار بیش از حد بر ستون فقرات میشود و باعث درد و ناراحتی میگردد.
اصلاح گودی کمرچقدر طول میکشد؟
گودی کمر، را میتوان بدون جراحی از طریق تمرینات توانبخشی اصلاح کرد و در صورت انجام صحیح این تمرینات، علائم را میتوان در عرض ۳ تا ۶ ماه کاهش داد.
عوامل خطرزای گودی کمر چیست؟
احتمال بروز خطر در صورت داشتن گودی کمر افزایش می‌یابد اگر موارد زیر را داشته باشید:
- اسپوندیلوز( بیماری دژنراتیو دیسک).
- اسپوندیلولیستزیس ( مهره‌های جابجا شده پشت).
- جراحی‌های قبلی ستون فقرات
- اختلالات لگن
- حالات نامناسب بدن (ایستادن، نشستن)
- آسیب‌های وارده به مهره‌ها، مانند شکستگی‌های در اثر فشار.
- گوژپشتی
- استئوپورز ( پوکی استخوان)
آیا گودی کمر برطرف میشود؟
بهبودی گودی کمر، بستگی به خفیف تا شدید بودن علائم و علت زمینه‌ای آن دارد. برای مثال، گودی کمر خفیف در کودکان، ممکن است که با گذشت زمان بدون درمان، بهبود یابد، در حالی که گودی کمر شدید ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد.
گودی کمر چگونه اندازه‌گیری میشود؟
اندازه گیری انحنای گودی کمر شما را میتوان با انجام عکسبرداری با اشعه ایکس که اولین گامی است که پزشکان برای اندازه‌گیری انحنای گودی کمر، برمی‌دارند؛ انجام داد.
چگونه با گودی کمر بخوابیم؟
هنگام خوابیدن به پشت، یک بالش باید انحنای طبیعی یا گودی ستون فقرات گردنی را با حمایت کافی در زیر سر، گردن و شانه‌ها نگه دارد. ارتفاع بالش باید کمتر از بالش‌های معمولی باشد. قرار دادن یک یا دو بالش دیگر در زیر زانوها، هر گونه فشار وارده به پشت را کاهش می دهد.
آیا گودی کمر نیاز به جراحی دارد؟
اکثر بیماران مبتلا به هر نوع گودی کمر، به جز در موارد خیلی شدید، به جراحی یا درمان نیاز ندارند.
