بلوک عصبی، روشی است که میتواند به پیشگیری یا کنترل انواع مختلف درد کمک کند. این روش اغلب تزریق داروهایی است که درد اعصاب خاصی را مسدود می‌کند. این روش همچنین میتواند برای تسکین درد یا از بین بردن کامل درد در صورت نیاز برای جراحی استفاده شود.
بلوک عصبی چیست؟
بلوک عصبی، شامل تزریق یک ماده بی‌حس‌کننده و یا ضدالتهابی است که برای درمان درد عصب یا گروه خاصی از اعصاب استفاده می‌شود. هدف از تزریق، “مسدود کردن” سیگنال درد است که از یک مکان خاص در بدن می‌آید یا التهاب آن ناحیه را کاهش میدهد. پزشک شما ممکن است از روش‌های تصویربرداری مانند اولتراسوند، فلوروسکوپی یا توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن یا CAT) برای کمک به قرار دادن سوزن در درست‌ترین مکان استفاده کند. این کار باعث، دستیابی به مؤثرترین درمان می‌شود.
کاربردهای رایج بلوک عصبی
بلوک عصبی اغلب در طول جراحی برای کاهش درد استفاده می‌شود. همچنین ممکن است برای کنترل درد ناشی از بیماری‌های مزمن یا آسیب‌هایی که در آن اعصاب آسیب دیده، ملتهب یا تحریک شده‌اند، استفاده شود. این روش معمولاً برای مدیریت درد ناشی از ستون فقرات و همچنین دردهای ناتوان کننده‌ای که بازوها، پاها، گردن و باسن را تحت تأثیر قرار میدهند، استفاده می‌شود.
شما و پزشکتان ممکن است بخواهید در رابطه با بلوک عصبی برای کنترل دردهای زیر، مشورت کنید:
- درد زایمان
- درد بعد از جراحی
- درد مرتبط با سرطان
- درد آرتریت
- درد شدید صورت، مانند نورالژی عصب سه قلو
- کمر درد
- سردرد، از جمله میگرن و نورالژی پس سری (نورالژی اکسیپیتال)
- سندروم درد منطقه‌ای مزمن یا CRPS
پزشک متخصص ممکن است از یک بلوک عصبی به عنوان ابزاری استفاده کند تا بفهمد چه چیزی باعث درد شما می‌شود و این درد از کجا می‌آید. با سنجش نحوه واکنش بدن شما به یک بلوک عصبی موقت و نحوه تأثیر آن بر درد شما، پزشک متخصص، بهتر میتواند دلیل درد شما، محل قرارگیری آن و بهترین روش درمان آن را بیابد.
فواید بلوک عصبی
بلوک عصبی را می‌توان برای مدیریت درد مزمن یا طولانی مدت، درد پس از جراحی و درد شدید حاد یا کوتاه مدت استفاده کرد. این روش با ارائه تسکین فوری، درد را کاهش میدهد. همچنین میتواند درد را به صورت طولانی مدتی تسکین دهد؛ زیرا برخی از تزریق‌ها باعث کاهش تحریک اعصاب شده و به آن‌ها اجازه بهبود میدهند. بلوک عصبی میتواند به افرادی که درد مزمن دارند کمک کند تا در زندگی روزمره خود عملکرد بهتری داشته و به آن‌ها اجازه میدهد سر کار بروند، ورزش کنند و کارهای روزانه خود را انجام دهند. بهتر است بدانید که، بلوک عصبی موقت اغلب یک راه حل درمانی کوتاه مدت است. درد شما ممکن است در عرض چند ساعت پس از از بین رفتن داروها عود کند. به همین دلیل، برخی از افراد ممکن است برای کنترل التهاب و درد نیاز به درمانهای مکرر یا حتی طولانی مدت با شیوه درمانی بلوک عصبی داشته باشند.
متاآنالیزهای انجام شده، نشان میدهد که، کنترل درد و کاهش مصرف داروهای مخدر در بیمارانی که PNB (بلوک عصبی محیطی) دریافت می‌کنند در مقایسه با بیمارانی که همین داروهای مخدر را به صورت داخل وریدی دریافت می‌کنند، در انواع روش‌های جراحی اندام فوقانی و تحتانی، با موفقیت بیشتری همراه است.
انواع بلوک عصبی
بلوک‌های عصبی میتوانند اثری موقت یا طولانی مدت داشته باشند. پزشکان ممکن است پس از بی‌حس کردن جایی که سوزن وارد پوست می‌شود، بی‌حسی موضعی در آن تزریق کنند. آن‌ها همچنین میتوانند سیگنال‌های درد به یک ناحیه را با بریدن یا تخریب عمدی اعصاب خاصی در طول جراحی مسدود کنند.
انواع جراحی بلوک عصبی عبارتند از:
- بستن دستگاه عصبی سمپاتیک: پزشک دارویی برای جلوگیری از درد سیستم عصبی سمپاتیک در یک ناحیه خاص تزریق می‌کند.
- نورکتومی: یک عصب محیطی آسیب دیده که از طریق نورکتومی از بین می‌رود.
- ریزوتومی: جراح، ریشه اعصابی را که از ستون فقرات منتهی می‌شود را از بین می‌برد.
انواع بلوک عصبی غیرجراحی عبارتند از:
- بی‌حسی یا بیهوشی اپیدورال: در این حالت پزشک ممکن است دارو را خارج از نخاع تزریق کند.
- بی‌حسی نخاعی یا بی دردی: پزشک ممکن است دارو را به مایع اطراف نخاع تزریق کند.
- انسداد عصب محیطی: پرشک شما ممکن است دارو را در اطراف عصب هدف تزریق کند که باعث درد می‌شود.
آماده شدن برای بلوک عصبی
هیچ آمادگی خاصی برای انجام بلوک عصبی لازم نیست. می‌توانید به طور معمول غذا بخورید و بنوشید. البته باید از مصرف داروهای ضدالتهابی مانند ایبوپروفن (ادویل) یا ناپروکسن تا ۲۴ ساعت پس از عمل بلوک عصبی خودداری کنید. اگر از داروهای رقیق کننده خون مانند آسپرین (بوفرین)، هپارین یا وارفارین (کومادین) استفاده می‌کنید، قبل از برنامه‌ریزی برای بلوک عصبی به پزشک خود اطلاع دهید. اگر برای انجام جراحی می‌خواهید بلوک عصبی نیز انجام دهید، ممکن است پزشک دستورالعمل‌های خاصی را به شما بگوید که باید قبل از عمل جراحی خود آن‌ها را انجام دهید، به خصوص اگر قرار است از چندین نوع بی‌حس‌کننده استفاده شود. این کارها، ممکن است شامل نخوردن یا ننوشیدن چیزی به مدت ۶ تا ۱۲ ساعت قبل از جراحی باشد. حتماً این دستورالعمل‌ها را قبل از روز جراحی با پزشک خود تأیید کنید. همچنین مطمئن شوید که کسی در دسترس است که شما را بعد از عمل به خانه ببرد زیرا خودتان به تنهایی نباید به منزل بازگردید.
در طی عمل بلوک عصبی چه اتفاقی می‌افتد؟
بلوک عصبی معمولاً به صورت سرپایی انجام می‌شود. در فلوروسکوپی (اشعه ایکس) یا سونوگرافی، روی شکم یا پهلو قرار خواهید گرفت تا پزشک شما بتواند به راحتی به نقطه تزریق دسترسی پیدا کند. ممکن است به شما یک آرامبخش خفیف به صورت وریدی در بازو برای کاهش اضطراب شما داده شود. قبل از انجام این کار از پزشک خود بپرسید که آیا از آرامبخش استفاده می‌شود تا بتوانید پس از انجام عمل به خانه بروید یا خیر. اگر آرامبخش دریافت می‌کنید، پزشک از شما می‌خواهد که به مدت شش تا هشت ساعت قبل از عمل ناشتا باشید. همچنین به شما یک بی‌حسی موضعی داده می‌شود تا ناحیه‌ای را که قرار است تزریق روی آن انجام شود، بی‌حس کند. همچنان ممکن است با وارد شدن سوزن به پوستتان احساس سوزن سوزن شدن یا کمی درد کنید. پزشک برای تزریق دارو به نقطه مناسب با استفاده از سونوگرافی یا فلوروسکوپی این کار را انجام میدهد. پس از عمل، تا زمانی که دارو اثر کند، باید استراحت کنید.
چه کسانی نباید بلوک عصبی انجام دهند؟
ممکن است کاندیدای خوبی برای بلوک عصبی نباشید اگر:
- عفونت در محل تزریق دارید.
- داروهای ضد انعقاد مصرف می‌کنید یا اختلال خونریزی دارید.
- مشکلات عصبی قبلی در ناحیه عصب تزریق شده دارید.
عوارض جانبی و خطرات بلوک عصبی
بلوک عصبی به طور کلی روشی بسیار ایمن است، اما مانند هر روش پزشکی، خطراتی را نیز به همراه دارد. به طور کلی، بلوک عصبی عوارض جانبی کمتری نسبت به سایر انواع داروهای ضد درد دارد.
خطرات و عوارض جانبی بلوک عصبی عبارتند از:
- عفونت
- کبودی
- خونریزی
- حساسیت محل تزریق
- مسدود کردن عصب اشتباه
- سندروم هورنر، که باعث افتادگی پلک و کاهش اندازه مردمک چشم می‌شود که در آن عصب بین مغز و چشم تحت تأثیر قرار می‌گیرد (معمولاً خود به خود از بین می‌رود).
- آسیب به اعصاب (بسیار نادر و معمولاً موقتی)
ناحیه‌ای که عصب آن مسدود شده است ممکن است تا ۲۴ ساعت بی‌حس یا ضعیف بماند. در طول این مدت، احتمالاً نمی‌توانید تشخیص دهید که آیا درد دارید یا خیر. بنابراین باید مراقب باشید که چیزهای گرم یا خیلی سرد را روی ناحیه قرار ندهید یا آسیبی به این ناحیه نرسانید. اگر بی‌حسی یا ضعف بعد از ۲۴ ساعت برطرف نشد، باید با پزشک خود تماس بگیرید.
هزینه بلوک عصبی
هزینه بلوک عصبی تا حد زیادی به روش مورد استفاده، وسعت عمل، دستمزد پزشک، کلینیک و محل آن بستگی دارد. بهترین راه برای اطلاع از هزینه‌ها این است که با پزشک خود تماس بگیرید و با وی مشورت کنید. همچنین شرکت‌های بیمه ممکن است هزینه عمل بلوک عصبی را پوشش دهند. پس برای اطلاعات بیشتر با شرکت بیمه خود تماس بگیرید.
خلاصه نکات
گزینه‌های مختلفی برای تسکین درد وجود دارند. در حالیکه پزشک شما اغلب راهکار نهایی را پیشنهاد می‌کند، در برخی موارد شما بین انواع مختلف بی‌حس‌کننده‌ها، از جمله بلوک عصبی، حق انتخاب خواهید داشت. با پزشک خود صحبت کنید تا در مورد مزایا و معایب هر گزینه درمانی برای کنترل درد بیشتر بدانید. پزشک و متخصص بیهوشی نیز به شما خواهند گفت که آیا بلوک عصبی بهترین شرایط بیهوشی را با کمترین عوارض جانبی برای شرایط خاص شما فراهم می‌کند یا خیر. اگر عمل بلوک عصبی به عنوان یک ابزار تشخیصی انجام می‌شود، پزشک شما احتمالاً درمان یا آزمایش‌های اضافی را بر اساس نحوه پاسخ درد شما به بلوک توصیه می‌کند.
سؤالات متداول
تسکین درد بعد از بلوک عصبی چقدر طول میکشد؟
تسکین درد میتواند از چند روز تا چند هفته طول بکشد. هر بیمار به طور متفاوتی به این درمان پاسخ میدهد. برخی از بیماران ممکن است با یک تزریق تسکین پیدا کنند در حالیکه برخی دیگر ممکن است به درمانهای متعدد بلوک عصبی نیاز داشته باشند.
چشم انداز کلی افرادی که بلوک عصبی انجام میدهند چیست؟
روش بلوک عصبی به طور کلی بیخطر است و اکثر افراد میتوانند یک روز پس از عمل به روال عادی خود بازگردند. بسته به وضعیت شما، ممکن است چندین درمان همراه با فیزیوتراپی یا داروهای ضد درد انجام شود.
آیا می‌توان از بلوک عصبی برای مکان‌های مختلف بدن استفاده کرد؟
انواع مختلفی از بلوک عصبی بر اساس محل درد وجود دارند. این روش به طور کلی برای درد در کمر، پاها، بازوها، باسن، گردن و صورت استفاده می‌شود.
آیا انجام تنها یک تزریق برای من کافی است؟
اینکه آیا چندین تزریق انجام می‌دهید یا نه، به سابقه پزشکی شما بستگی دارد. ممکن است بتوانید این روش را از سه تا شش بار در یک دوره ۱۲ ماهه تکرار کنید.
آیا بلوک عصبی بیخطر است؟
مانند بیهوشی عمومی، بلوک عصبی شامل برخی از خطرات جزئی است. خطر بسیار کم (کمتر از ۰.۱%) آسیب به اعصاب وجود دارد و این معمولاً موقتی می‌باشد.
آیا انجام بلوک عصبی صدمه می‌زند؟
بلوک عصبی، شامل قرار دادن یک سوزن بسیار کوچک در نزدیکی اعصابی است که قرار است روی آن عمل جراحی انجام شود. پزشکان هنگام انجام بلوک عصبی به همه بیماران داروی آرامبخش میدهند تا به آرامش آن‌ها کمک کند.
آیا در طول عمل بیدار خواهم بود؟
بسیاری از اوقات این انتخاب شماست که هر طور که می‌خواهید بیدار یا خواب باشید. البته شما هرگز نمی‌توانید خود جراحی را ببینید، زیرا یک پارچه استریل بزرگ همیشه بین شما و جراح قرار می‌گیرد.
عمل، چه مدت طول خواهد کشید؟
معمولاً انجام بلوک عصبی ۵ تا ۱۰ دقیقه طول میکشد. ۱۵ تا ۲۰ دقیقه دیگر نیز طول میکشد تا به طور کامل شروع به کار و اثر کند.
