اگر گاهی اوقات حس می‌کنید که در حال راه رفتن روی سنگریزه هستید و درد مداومی در قسمت سینه پا (جلوی پا) دارید، ممکن است به بیماری مورتون نوروما مبتلا باشید. مورتون نوروما عمدتاً در ناحیه بین انگشت‌های سوم و چهارم و در واکنش به تحریک، آسیب‌دیدگی یا فشار شدید ایجاد میشود.
با توضیحات دکتر ناصح یوسفی در ارتباط با درد جلوی کف پا و تزریق برای درمان مورتون نوروما همراه شما عزیزان هستیم.نظرات و سوالات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
مورتون نوروما یا نورومای مورتون چیست؟
نوروما به ضخیم شدن بافت عصب می‌گویند که ممکن است در بخش‌های مختلف بدن ایجاد شود. به شایع‌ترین نورومای پا مورتون نوروما می‌گویند که بین دو انگشت سوم و چهارم پا بروز مییابد. از مورتون نوروما با اصطلاح نورومای اینترمتاتارسال (بین استخوان‌های کف پا) نیز یاد میشود. البته احتمال بروز نوروما در بخش‌های دیگر پا نیز وجود دارد.
ضخیم شدن عصب که ویژگی شاخص نوروماست، پیامد تحت فشار قرار گرفتن و تحریک عصب است. تحت فشار قرار گرفتن عصب موجب بزرگ شدن عصب و بروز علائم نورومای مورتون میشود که در نهایت به آسیب عصبی دائمی می‌انجامد.
مورتون نوروما در بانوان هشت برابر شایع‌تر از آقایان است و عموماً افراد ۳۰ تا ۶۰ سال به آن مبتلا می‌شوند؛ البته این بیماری در گروه‌های سنی دیگر نیز مشاهده میشود (منبع).
علائم مورتون نوروما
علائم اصلی مورتون نوروما عبارت است از:
- درد ناگهانی و شدید، تیز و خنجری یا سوزشی
- احساس وجود توده یا سنگریزه‌ای که زیر پا گیر کرده است.
- درد معمولاً بین انگشتان سوم و چهارم حس میشود، البته احتمال احساس درد بین انگشت‌های دوم و سوم نیز وجود دارد.
- دوندگان دوی سرعت در زمان شروع دچار درد می‌شوند.
علائم در زمان تکان دادن پا یا پوشیدن کفش تنگ یا پاشنه‌بلند شدیدتر میشود.
دلایل ایجاد مورتون نوروما
علت دقیق ابتلا به مورتون نوروما مشخص نیست، در هر حال پژوهش‌های فعلی حکایت از آن دارد که مورتون نوروما احتمالاً پیامد گیر افتادن (تحت فشار قرار گرفتن) عصب‌های مشترک انگشتان در کف پاست. تحت فشار قرار گرفتن عصب در ناحیه بین پایه‌های استخوان‌های کف پا باعث ورم و تشکیل بافتی غیرعادی داخل و دور عصب میشود.
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به مورتون نوروما هستند؟
شرایط زیر خطر ابتلا به مورتون نوروما را افزایش می‌دهد:
- شکل پا: اگر با کف پای صاف، قوس زیاد کف پا یا ناهنجاری در وضعیت انگشتان پا متولد شده باشید، ممکن است دور مفصل‌های انگشتان پا دچار ناپایداری باشید. این ناپایداری به مورتون نوروما منجر میشود.
- بیماری‌های خاص: بعضی مشکلات پا مانند انگشت چکشی و انحراف شست پا (بونیون) که به مرور زمان ایجاد میشود، خطر ابتلا به نورومای مورتون را افزایش می‌دهد.
- ورزش: ورزش‌هایی مانند دو، تنیس و دیگر ورزش‌های راکتی که فشار شدیدی را هنگام دویدن به سینه کف پا وارد می‌کنند، از عامل‌های خطر مورتون نوروما به شمار می‌آیند. به‌علاوه احتمال آسیب دیدن پای ورزشکاران و در نتیجه مبتلا شدن‌شان به مورتون نوروما بیشتر است.
- انتخاب کفش: پوشیدن کفش پاشنه‌بلند مشکلات متعددی را به دنبال دارد. به‌علاوه پوشیدن کفش تنگ، باریک یا نوک‌تیز نیز احتمالاً به مشکلات یکسانی دامن می‌زند. تمام این کفش‌ها فشار شدیدی را به سینه کف پا وارد می‌کنند و حرکت پنجه را محدود می‌کنند.
چه موقع به پزشک مراجعه شود؟
بهترین کار این است که اگر درد کف پا بیشتر از چند روز طول کشید، درد را نادیده نگیرید. اگر دردی سوزشی را جلوی کف پا حس می‌کنید که با عوض کردن کفش و تعدیل فعالیت‌های فشارآورنده به کف پا بهبود نمی‌یابد، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
تشخیص نورومای مورتون
پزشک سؤال می‌کند که درد چطور شروع شده است و کف پای‌تان را معاینه می‌کند. پزشک سینه پا را فشار می‌دهد و انگشتان پا را حرکت می‌دهد تا متوجه شود که در کدام نقطه احساس درد دارید. متخصص معمولاً میتواند نورومای مورتون را فقط از طریق معاینه بالینی و مطلع شدن از علائم تشخیص بدهد.
برای تشخیص درست و رد احتمال دیگر دلایل درد، از قبیل آرتریت یا شکستگی استرسی، گاهی اوقات لازم است که آزمایش‌های تصویربرداری زیر انجام شوند:
- عکس رادیوگرافی برای رد احتمال ابتلا به آرتریت یا شکستگی گرفته میشود.
- سونوگرافی برای تشخیص ناهنجاری‌های بافت نرم
- MRI برای شناسایی ناهنجاری‌های بافت نرم
اگر پزشک به ابتلا به عارضه عصبی دیگری مشکوک شود، دستور الکترومیوگرافی (نوار عصب و عضله) می‌دهد. نوار عصب و عضله فعالیت الکتریکی تولید شده توسط عضله‌ها را اندازه‌گیری می‌کند؛ پزشک با توجه به نوار عصب بهتر میتواند عملکرد عصب‌ها را بررسی کند.
درمان مورتون نوروما
درمان مورتون نوروما به شدت نوروما بستگی دارد. چند روش برای درمان این عارضه وجود دارد که بعضی از آن‌ها را باید خود بیمار انجام بدهد و بعضی باید توسط پزشک انجام شود. ترکیبی از روش‌های مختلف بهترین نتیجه را به دست می‌دهد.
کمپرس سرد
فعالیت‌هایی مانند دویدن آهسته، ورزش ایروبیک یا رقص را که با وارد شدن ضربه شدید به کف پا همراه است، به مدت چند هفته کمتر انجام بدهید. ماساژ منظم با یخ نیز درد را کاهش می‌دهد. یک لیوان کاغذی یا فومی پلاستیکی را از آب پر کنید و داخل فریزر بگذارید. وقتی یخ زد، آن را روی ناحیه دردناک بغلتانید.
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن (ادویل، مورتین IB و اقلام مشابه) و سدیم ناپروکسن (Aleve) ورم را کاهش و درد را تسکین می‌دهند.
فیزیوتراپی
متخصص فیزیوتراپی درباره روش‌های درمان عارضه و به حداقل رساندن علائم راهنمایی‌تان می‌کند. درمان مورتون نوروما با هدف کاهش تحریک عصب و با بهره‌گیری از تکنیک‌های مختلفی مانند چسب زدن برای برداشتن بار از روی کف پا و پدگذاری جهت توزیع مجدد فشار روی استخوان‌های کف پا انجام میشود. همچنین فیزیوتراپیست حالت قرارگیری کف پار را ارزیابی می‌کند و در صورت لزوم کفی کفش طبی تجویز می‌کند. اگر فشار وارد بر کف پا علت اصلی مورتون نوروما باشد، گذاشتن کفی به توزیع مجدد فشار روی استخوان‌های کف پا کمک خواهد کرد.
طب سوزنی
طب سوزنی با کاهش ورم و التهاب کف پا و بین انگشتان به کوچک شدن نوروما کمک می‌کند. انجام دادن منظم درمان طب سوزنی در کنار استراحت میتواند به بهبود نورومای مورتون کمک کند.
درمان با اولتراسوند
دو روش زیر درمان‌های متداولی هستند که تحت هدایت سونوگرافی انجام می‌شوند و نتایج بسیار رضایت‌بخشی را برای مدیریت مورتون نوروما به دست می‌دهند:
- تزریق استروئید تحت هدایت سونوگرافی: این روش برای درمان مورتون نوروما در مراحل اولیه کاربرد دارد.
- ابلیشن رادیوفرکوئنسی تحت هدایت سونوگرافی.
لیزر درمانی
در درمان با لیزر سرد یا کم‌توان (LLLT) از طول موج‌های نوری خاص برای اثر گذاشتن بر بافت استفاده میشود. پزشکان معتقداند که درمان با لیزر کم‌توان فرایند التیام را تسریع می‌کند. درمان با لیزر سرد برای کاهش درد و التهاب ناشی از مورتون نوروما بسیار مؤثر است. طول موج‌های دوگانه نور فروسرخ در عمق بافت نفوذ می‌کند و موجب بازسازی در سطح سلولی میشود.
درمان با تحریک الکتریکی
دستگاه تحریک الکتریکی عصب از روی پوست (TENS) جریان خفیفی را تولید می‌کند که باعث گزگز ناحیه درمان میشود. دستگاه TENS مانند نوعی تحریک متقابل عمل می‌کند که برای برخی بیماران مفید است. با این حال تحریک الکتریکی عصب از روی پوست نقش محدودی در درمان مورتون نوروما دارد.
شاک ویو تراپی
شاک ویوتراپی درمانی غیرتهاجمی است که در آن از دارو استفاده نمی‌شود. شاک ویوتراپی نوروما را با امواج فشاری آکوستیک با شدت بالا هدف می‌گیرد. شاک ویوتراپی روند التیام را تسریع و متابولیسم را تحریک می‌کند و گردش خون را در ناحیه آسیب‌دیده بهبود می‌بخشد (منبع).
یکی از بزرگ‌ترین مزایای شاک ویو تراپی این است که بسیاری از دستگاه‌ها متحرک‌اند و متخصص میتواند بیمار را در مکان‌های مختلف، از جمله خانه درمان کند. این امکان برای بیماران دچار پا درد ایده‌آل است.
تزریق کورتون یا استروئید
یک یا چند بار تزریق داروی استروئید (کورتیکواستروئید) ورم و التهاب عصب را کاهش می‌دهد و درد مورتون نوروما را تا حدی تسکین می‌دهد. تزریق را می‌توان در کلینیک ارتوپدی یا کلینیک طب فیزیکی انجام داد، برخی بیماران ترجیح می‌دهند متخصص سونوگرافی تزریق را تحت هدایت سونوگرافی انجام بدهد. ابلیشن عصب نوع دیگری از تزریق است؛ داروی تزریق شده ارسال سیگنال‌های درد از عصب را برای همیشه متوقف می‌کند.
جراحی
چنانچه درمان‌های دیگر نتواند درد مورتون نوروما را تسکین بدهند، پزشک جراحی را توصیه می‌کند. عمل‌های جراحی زیر برای درمان مورتون نوروما انجام میشود:
- نورکتومی: جراح بخشی از بافت عصب را برمی‌دارد.
- جراحی کرایوژنیک: در این روش که ابلیشن کرایوژنیک عصب نیز گفته میشود، عصب‌ها و غلاف میلین پوشاننده‌شان در دماهای بسیار پایین از بین می‌روند.
- جراحی برای رفع فشار: فشار روی عصب از طریق بریدن رباط‌ها و دیگر ساختارهای اطراف عصب برداشته میشود.
پرسش‌های پرتکرار
کرم یا دارویی موضعی برای کمک به درمان مورتون نوروما وجود دارد؟
شواهدی که مؤید اثربخشی کرم یا داروهای موضعی باشد، اندک است. با این حال مزایای محدودی برای استفاده از کرم کپسایسین (تهیه‌شده از فلفل) گزارش شده است.
پیاده‌روی برای مورتون نوروما خوب است؟
راه رفتن برای بیماران مبتلا به نورومای مورتون دردناک است، به‌خصوص اگر کفش مناسب نداشته باشید. با این حال در صورت ابتلا به این عارضه می‌توانید پیاده‌روی کنید، به شرطی که از پای‌تان محافظت کنید و سعی کنید کمترین فشار ممکن به آن وارد شود.
اگر مورتون نوروما درمان نشود، چه اتفاقی میافتد؟
درمان نشدن مورتون نوروما میتواند آسیب دائمی عصب را به دنبال داشته باشد. مورتون نوروما در سینه پا، معمولاً در ناحیه بین انگشتان دوم و سوم یا بین انگشتان سوم و چهارم بروز مییابد. نورومای مورتون در امتداد عصب‌های مسئول حس انگشتان پا رشد می‌کند.
بهترین ورزش برای مورتون نوروما چیست؟
کشش عضله دوقلو یا گاستروکنمیوس یکی از ورزش‌های مفید برای مورتون نوروماست که به شکل زیر انجام میشود:
- به فاصله سه قدم از دیوار بایستید. پای راست را یک قدم به سمت دیوار جلو بگذارید.
- کف هر دو دست را روی دیوار بگذارید. زانوی راست را خم کنید.
- همان‌طور که به جلو خم می‌شوید، پای چپ را صاف و پاشنه چپ را روی زمین نگه دارید.
- ۳۰ تا ۶۰ ثانیه در این حالت بمانید.
- جای پاها را عوض کنید.
مورتون نوروما نوعی آرتریت است؟
مورتون نوروما میتواند گونه‌ای نقطه‌ای از روماتیسم باشد (منبع).
نورومای مورتون میتواند سرطانی باشد؟
مورتون نوروما عارضه‌ای سرطانی یا بدخیم نیست.
مورتون نوروما خودبهخود درمان میشود؟
مورتون نوروما خودبهخود از بین نمیرود. علائم معمولاً رفت و برگشتی است، البته چگونگی بروز علائم به نوع کفشتان و مدت زمان سرپا بودن بستگی دارد.
