درد سیاتیک اصطلاحی است که به درد ناشی از تحریک عصب سیاتیک گفته میشود. سیاتیک معمولاً به دلیل فشرده شدن عصب قسمت تحتانی ستون فقرات ایجاد شده و اغلب، درد سیاتیک با کمردرد عادی اشتباه گرفته میشود. عصب سیاتیک طولانیترین و عریضترین عصب بدن انسان بوده که از قسمت پایین کمر، از باسن و پاها پایین رفته و تا زیر زانو ادامه میباید. کنترل ماهیچههای ساق پا و حس لامسه پوست پا بر عهده عصب سیاتیک میباشد. درد سیاتیک یک بیماری نیست، بلکه نشانهای از وجود یک نوع بیماری است که عصب سیاتیک را درگیر کرده است. معمولا درد عصب سیاتیک بر اثر بیرونزدگی دیسک، تنگی کانال نخاعی و یا فشار زوائد استخوانی به وجود میآید. البته درد سیاتیک با روشهای فیزیوتراپی قابل درمان است اما برای تشخیص درست و برنامهریزی طرح درمانی مناسب بایستی به پزشک متخصص مراجعه نمایید.
سیاتیک یا درد سیاتیک چیست؟
درد سیاتیک یا آنچه به سیاتیک بین مردم معروف است ناشی از التهاب و فشار به عصب سیاتیک است. گاهی افراد به اشتباه به آن رگ سیاتیک میگویند اما در واقع، عصب سیاتیک بزرگترین عصب بدن انسان است که از پیوند پنج ریشه عصبی قسمت تحتانی ستون فقرات تشکیل میشود. این عصب از باسن و از پشت ران شروع شده و تا پاشنه و کف پا کشیده میشود. هر نوع دردی که از عصب سیاتیک نشات بگیرد، درد سیاتیک نامیده میشود.
علائم درد سیاتیک
علائم درد سیاتیک به شرح زیر است:
- درد: درد سیاتیک پیامد تحت فشار قرار گرفتن عصب یا عصبهای درگیر است. اکثر بیماران درد سیاتیک را به صورت دردی سوزشی یا مانند برقگرفتگی توصیف میکنند. درد سیاتیک غالباً انفجاری است یا در سمت درگیر رو به پایین در پا منتشر میشود. بعضی موارد درد سیاتیک در طول شب شدیدتر میشود. بروز درد هنگام سرفه، عطسه، خم شدن یا بالا بردن پا در حالت خوابیده به پشت نیز از علائم شایع سیاتیک است.
- گزگز یا سوزن سوزن شدن (پارستزی): این علائم مشابه زمانی است که پای فرد به دلیل روی هم انداختن پاها خواب میرود.
- بیحسی: پوست ناحیههای درگیر پا یا پشت بدن بیحس میشود. دلیل بروز بیحسی این است که سیگنالهای کمر یا پا به راحتی به مغز نمیرسد.
- ضعف عضلانی: ضعف عضلانی علامت شدیدتری است. ضعف عضلانی پیامد مشکل در رسیدن سیگنالهای دستوری عضلات به مقصدشان در کمر یا پاهاست.
- بیاختیاری ادرار یا مدفوع: بیاختیاری علامتی بسیار جدی است و نتیجه نرسیدن سیگنالهای کنترلکننده مثانه و روده به مقصدشان است.
علائم پیشرفته درد سیاتیک
آسیب شدید ریشههای عصب سیاتیک به علائم عصبی پیشرونده دامن میزند. آسیب عصبی شدید به درمان فوری نیاز دارد. علائم پیشرفته درد سیاتیک یک یا هر دو پا را درگیر میکند و معمولاً شامل موارد زیر میشود:
- بیحسی
- ضعف
- گزگز
- حسهای غیرعادی مانند مورمور شدن
- افزایش غیرعادی حساسیت به درد
همچنین ممکن است علائم فقط در ناحیه زیر زانو حس شود و کل پا را درگیر نکند. اگرچه بروز این علائم جراحی را ضروری نمیسازد اما معمولاً لازم است که نوعی درمان فوری انجام شود.
علائم درد سیاتیک بر اساس محل عصب
علائم درد سیاتیک معمولاً در محل آسیب دیدن ریشههای عصب L4، L5 و یا S1 بروز مییابد. نوع علائم به محل عصب درگیر بستگی دارد. علائم سیاتیک ناشی از آسیب دیدن هر یک از ریشههای عصبی را در جدول زیر مشاهده میکنید:
علامت | علائم سطح L4-L5 | علائم سطح S1 |
---|---|---|
محل درد | پایین کمر، مفصلهای ران، جلوی رانها | باسنها، پشت رانها، پایین پاها |
انتشار درد | رو به پایین از پشت ران تا ساق پا | رو به پایین از پشت ران تا ساق و پایین پا |
حسها | بیحسی، گزگز، سوزش | بیحسی، گزگز، سوزش |
ضعف عضلانی | ضعف در مچ پا و پایین پا | ضعف در مچ پا و پایین پا کاهش رفلکس مچ پا |
رفلکسهای تغییریافته | کاهش رفلکس زانو | |
حرکت پا | به سختی بالا بردن پا (افتادگی پا) | به سختی حرکت دادن انگشتان و پلانتارفلکشن (رو به پایین رانده شدن کف پا) |
ناحیههای درگیر | ران، قسمت بیرونی ساق پا، روی پا | پشت پا، ساق پا، کف پا |
چه زمانی درد سیاتیک جدی است؟
گاهی اوقات درد سیاتیک ممکن است نشانگر یک بیماری پزشکی جدی مانند سندرم دم اسبی، عفونت یا تومورهای ستون فقرات باشد.
اگر علائم زیر را تجربه کردید، حتما به پزشک مراجعه کنید:
- علائم عصبی پیشرونده، مانند ضعف پا
- درد شدید که زندگی را برایتان مختل میکند.
- بروز علائم سیاتیک در هر دو پا
- اختلال عملکرد روده و یا مثانه
- اختلال عملکرد جنسی
توجه: درد سیاتیکی که پس از یک تصادف یا ضربه به وجود آید یا اگر همراه با علائم دیگری مانند تب یا از دست دادن اشتها باشد، نیازمند درمان فوری پزشکی است.
علتهای ابتلا به درد سیاتیک
سیاتیک یک علامت رایج از چندین بیماری مختلف است. طبق تحقیقات انجام شده، ۹۰ درصد علل سیاتیک، ریشه در فتق دیسک دارد. (منبع)
فتق دیسک زمانی اتفاق میافتد که دیسک از جای خود بیرون بزند و این فتق دیسک به طور معمول، به عصب سیاتیک فشار وارد میکند.
سایر علل سیاتیک عبارتند از:
- تنگی کانال نخاعی: باریک شدن نخاع در قسمت پایین کمر
- اسپوندیلولیستزیس: عارضهای که در آن دیسک از جای خود به جلو می لغزد.
- تومورهای ستون فقرات: وجود تومور در ناحیه ستون فقرات، ممکن است ریشه عصب سیاتیک را تحت فشار قرار دهد.
- عفونت: عفونتها ممکن است ریشه عصب سیاتیک را فشرده کنند.
- سندرم دم اسبی: یک نوع عارضه نادر اما جدی بوده که بر اعصاب قسمت تحتانی نخاع تاثیر می گذارد.
- سایر علتها: به عنوان مثال، آسیب به ستون فقرات هنگام بلند کردن اجسام
چه مواردی احتمال خطر ابتلا به سیاتیک را افزایش میدهند؟
شرایط زیر احتمال ابتلا به درد سیاتیک را افزایش میدهد:
- سن: همگام با بالا رفتن سن تغییرهایی مانند فتق دیسک و خارهای استخوانی در ستون فقرات ایجاد میشود. این تغییرها شایعترین دلایل درد سیاتیک هستند.
- چاقی: اضافه وزن فشار مضاعفی را به ستون فقرات وارد میکند.
- فتق دیسک: فتق یا برجستگی دیسک زمانی ایجاد میشود که هستۀ داخلی نرم دیسک بینمهرهای از لایۀ خارجیاش بیرون بزند و به عصبهای مجاور، از جمله عصب سیاتیک فشار بیاورد.
- شغل: اشتغال در حرفههایی که مستلزم چرخاندن کمر، حمل بارهای سنگین یا رانندگی طولانی مدت وسایل نقلیۀ موتوری است، نقش مهمی در ابتلا به درد سیاتیک دارد.
- نشستن طولانیمدت: آن دسته از افرادی که ساعتهای متمادی مینشینند یا تحرک چندانی ندارند، بیشتر از افراد فعال مستعد ابتلا به درد سیاتیک هستند.
- دیابت: دیابت روش استفاده بدن از قند خون را مختل میکند. بیماری دیابت خطر آسیب عصبی را افزایش میدهد.
- بارداری: همانطور که شکم در دوران بارداری بزرگتر میشود، به بافتهای کمر فشار میآورد. در نتیجه این بافتها به عصب سیاتیک ساییده میشوند.
- سیگار کشیدن: سیگار کشیدن جزو عاملهای خطر اصلی ابتلا به درد عصب سیاتیک به شمار نمیآید، اما چون گردش خون را مختل میکند، در ابتلا به سیاتیک بیتأثیر نیست.
- آسیبدیدگی در اثر سانحه: آسیبدیدگی در تصادف، آسیبهای شغلی و ورزشی یا سر خوردن و زمین افتادن به فتق دیسک منجر میشود. برآمدگی دیسک به عصب سیاتیک فشار میرود و محرک درد پایین کمر میشود.
علت درد سیاتیک چگونه تشخیص داده میشود؟
پزشکان علت درد سیاتیک را با استفاده از ترکیبی از روشهای مختلف تشخیص میدهند. پزشک پرونده پزشکی را بررسی میکند و سؤالاتی را درباره علائم از بیمار میپرسد.
آزمایشهای جسمی
پزشکان معاینه بالینی را نیز انجام میدهند که شامل موارد زیر میشود:
- راه رفتن: درد سیاتیک غالباً تغییرات آشکاری را در روش راه رفتن بیماران ایجاد میکند. پزشک ایجاد این تغییرات را در قالب بخشی از فرایند تشخیص درد سیاتیک بررسی میکند.
- تست بالا بردن پا به صورت صاف: بیمار به پشت روی تخت معاینه دراز میکشد و پاها را دراز میکند. پزشک هر بار یکی از پاها را به آرامی رو به سقف بالا میبرد و از بیمار میخواهد که بگوید چه زمانی درد یا علائم دیگر را حس میکند. این تست برای تشخیص علت دقیق درد سیاتیک و تعیین روش مدیریت آن مفید است.
- دیگر تستهای انعطافپذیری و قدرتی: پزشک به کمک این تستها تعیین میکند که آیا عاملهای دیگری مولد یا محرک درد سیاتیک هستند یا خیر.
تستهای تصویربرداری
اگر درد بیمار شدید باشد یا پس از چند هفته بهبود نیافته باشد، پزشک دستور میدهد آزمایشهای تصویربرداری زیر انجام شود:
- عکس رادیوگرافی: عکس رادیوگرافی ستون فقرات رشد بیش از حد استخوان را که باعث تحت فشار قرار گرفتن عصب شده است، نشان میدهد.
- MRI: در تصویربرداری ام آر آی از آهنربای قوی و امواج رادیویی برای تهیه تصاویری مقطعی از ستون فقرات استفاده میشود. MRI تصاویری دقیق را از استخوان و بافتهای نرم تولید میکند. بنابراین فتق دیسک و عصبهای تحتفشار در اسکن MRI دیده میشود.
- سی تی اسکن: ممکن است مادۀ حاجب رنگی برای انجام سی تی اسکن در کانال نخاعی تزریق شود، سپس عکس رادیوگرافی یا سی تی میلوگرام گرفته میشود. ماده حاجب دور نخاع و عصبهای نخاعی حرکت میکند و به واضحتر دیده شدنشان در تصاویر کمک میکند.
- الکترومیوگرافی (نوار عصب و عضله یا EMG): تکانههای الکتریکی تولید شده توسط عصبها و واکنشهای عضلهها اندازهگیری میشود. نوار عصب و عضله شدت آسیبدیدگی ریشههای عصب را تأیید میکند.
درمان درد سیاتیک
برای جلوگیری از پیشرفت علائم، توصیه میشود در اسرع وقت برای درمان دردهای سیاتیکی اقدام کنید. درمان سیاتیک ممکن است شامل هر دو روش غیر جراحی و جراحی باشد. به طور معمول، ابتدا روشهای غیرجراحی شامل ترکیبی از فیزیوتراپی، دارودرمانی و درمان تزریقی بر روی بیمار انجام شده و در صورتی که درد بهبود نیابد، گزینه جراحی مطرح میشود.
درمانهای اولیه سیاتیک
معمولا اولین روش درمانی برای درد سیاتیک، روشهای اولیه زیر است؛ در اکثر موارد، درد سیاتیک، به درمانهای اولیه زیر پاسخ مناسب میدهد:
- مسکنهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن
- ورزشهایی مانند پیادهروی یا تمرینات کششی سبک: این حرکات به حفظ انعطاف و دامنه حرکتی عضلات شما کمک کرده و تقویت عضلات کمر به حمایت (support) ستون فقرات و اعصاب آن نیز کمک میکند. برای درد سیاتیک پیشنهاد میشود بیمار تا جایی که فشار و درد زیادی را متحمل نمیشود به فعالیت و نرمشهای سبک بپردازد. هدف از این امر تقویت عضلات و حفظ دامنه حرکتی بیمار است.
- ورزش و نرمش در استخر : ورزشهای آبی برای تسکین درد و تقویت عضلات در افرادی که دچار درد سیاتیک هستند، بسیار موثر است. با نرمش و راه رفتن در آب، فشار کمتری بر اعصاب و مهرههای کمر وارد میشود، همچنین با ترشح اندورفین، درد ناشی از سیاتیک نیز کاهش خواهد یافت.
- کمپرس سرد: در هفته اول درد سیاتیک از کمپرس سرد استفاده کنید. ۱۵ تا ۲۰ دقیقه آن را در موضع قرار دهید، همین میزان صبر کنید و دوباره کمپرس سرد انجام دهید. این کار به کاهش درد و التهاب کمک خواهد کرد.
- کمپرس گرم: بعد از یک هفته میتوانید از کمپرس گرم استفاده کنید. گرما با ریلکس کردن عضلات به کاهش درد کمک کرده و با افزایش جریان خود در ناحیه مورد نظر، سرعت بهبود را افزایش میدهد. (منبع)
دارو درمانی برای درد سیاتیک
برای تسکین درد سیاتیک میتوان از هر دو مدل داروهای نسخهای و بدون نسخه استفاده کرد. چند نمونه از داروهای مورد استفاده برای درمان درد سیاتیک عبارتند از:
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن
- استروئیدهای خوراکی، مانند پردنیزون (پردنیزولون)
- داروهای تسکین دهنده دردهای عصبی، مانند گاباپنتین، پرگابالین
- داروهای ضد افسردگی، مانند آمی تریپتیلین
- مسکن های مخدر دار، مانند ترامادول یا اکسی کدون
فیزیوتراپی
درد سیاتیک میتواند خفیف یا در حدی شدید باشد که مشکلاتی را در ایستادن، نشستن یا حتی خوابیدن بیمار ایجاد کند. هدف فیزیوتراپی یا حرکات ورزشی این است که با کاهش فشار روی عصب، درد سیاتیک را کاهش میدهد. مواردی مثل تمرینات کششی یا فعالیتهایی مانند پیادهروی، شنا یا ایروبیک در آب تاثیرات موثر و خوبی دارند. همچنین تمرینات کششی مفیدی وجود دارند که میتوانند به کاهش درد سیاتیک کمک کنند اما به توصیه پزشک متخصص طب فیزیکی خود میتوانید این پنج حرکت کششی و ورزشی را انجام دهید:
حرکت سگ سر پایین
این حرکت خمشی رو به جلو به همترازی بدن، رفع درد و گرفتگی کمک میکند. حرکت سگ سر پایین ضمن کمک به اصلاح عدم تعادلها برای تقویت کل بدن مفید است.
برای انجام این حرکت طبق مراحل زیر پیش بروید:
- چهار دست و پا روی زمین قرار بگیرید. همانطور که مفصلهای ران را رو به سقف بالا میبرید، دستها را به زمین فشار بدهید.
- سر را پایین بیندازید تا گوشها در راستای بالای بازوها قرار بگیرد یا چانه تا قفسه سینه پایین بیاید.
- زانوها را خم کنید تا لگن کمی رو به جلو خم شود.
- بدنتان را بهطور شهودی در هر حالتی که فکر میکنید مناسب است، حرکت بدهید.
- یک دقیقه در این حالت بمانید.
حرکت کبرا
این حرکت آرامشبخش، ستون فقرات را تقویت میکند و میکشد. حرکت کبرا برای بهبود گردش خون و افزایش انعطافپذیری مناسب است.
- روی شکم دراز بکشید و دستها را زیر شانهها بگذارید.
- آرنجها را به بدن فشار بدهید.
- همانطور که عمل دم را انجام میدهید، سر، قفسه سینه و شانهها را بالا ببرید.
- آرنجها را کمی خمیده و قفسۀ سینه را منبسط نگه دارید.
- عضلههای ران، پایین کمر و شکم را منقبض کنید.
- حداکثر ۳۰ ثانیه در این حالت بمانید.
- عضلات را شل کنید و استراحت کنید.
- حرکت را یک تا سه بار تکرار کنید.
حرکت ملخ
حرکت ملخ عضلههای ران، سرینی و ستون فقرات را تقویت میکند. این حرکت عضلات مرکزی و پایین کمر را پایدار میکند. همچنین حرکت ملخ گردش خون و انعطافپذیری مفصلهای ران را بهبود میدهد.
- روی شکم دراز بکشید و انگشتانتان را در پایه ستون فقرات در هم قلاب کنید.
- قفسه سینه، سر و بازوها را تا جایی که میتوانید، به آرامی بالا ببرید.
- بازوها را بالا ببرید و از بدن دور کنید.
- برای عمیقتر شدن حرکت، هر دو پا یا هر بار یک پا را بالا ببرید.
- عضلههای سرینی، پایین کمر و شکم را منقبض کنید.
- ۳۰ ثانیه در این حالت بمانید.
- عضلات را شل کنید و به حالت اولیه برگردید.
- استراحت کنید، بدن را شل کنید و همانطور که مفصلهای ران را از یک سمت به سمت دیگر میبرید، چند بار نفس بکشید.
- حرکت را یک یا دو بار تکرار کنید.
بالا بردن زانوها تا قفسه سینه
این حرکت برای رفع گرفتگی پایین کمر، مفصلهای ران و عضلات سرینی فوقالعاده است.
برای آسانتر شدن حرکت هر بار یک پا را بالا ببرید.
- به پشت دراز بکشید و هر دو زانو را به سمت قفسه سینه بکشید.
- دستها را دور پشت رانها یا دور ساق پاها بیندازید و مچ پاها و زانوها را به هم بچسبانید.
- اگر دستهایتان میرسد، انگشتانتان را در هم قلاب کنید یا آرنجهای مخالف را نگه دارید.
- سر را برای عمیق شدن کشش بالا ببرید و چانه را به قفسه سینه فشار بدهید.
- تا یک دقیقه در این حالت بمانید.
حرکت پل
حرکت پل ستون فقرات را تحت کشش قرار میدهد و درد و تنش را برطرف میکند. اثر تحریککنندگی خفیف این حرکت بر بدن گردش خون را بهبود میدهد. به علاوه حرکت پل عضلههای مرکزی، سرینی و پاها را به کار میگیرد.
- به پشت دراز بکشید، زانوها را خم کنید و پاشنهها را به سمت مفصلهای ران ببرید.
- بازوها را کنار بدن دراز کنید و کف دستها را روی زمین بگذارید.
- ستون فقرات را به آرامی از روی زمین بلند کنید و مفصلهای ران را تا جایی که میتوانید، بالا ببرید.
- آجر یوگا را برای حفظ همترازی بین زانوها یا رانها بگذارید.
- کمر را به آرامی پایین ببرید.
- حرکت را ۱۰ بار تکرار کنید.
- به حالت اولیه برگردید و استراحت کنید.
- بدن را یک دقیقه بالا نگه دارید.
درمانهای تزریقی
درمانهای تزریقی با این هدف انجام میشوند که درد بیمار آنقدر تسکین پیدا کند تا بتواند مشارکت کاملی در درمان فیزیوتراپی داشته باشد و نهایت بهره را از درمان ببرد. تزریقها برای تشخیص منشأ درد و شناسایی عصبهای هدف نیز کاربرد دارند.
رایجترین انواع تزریقها برای تسکین درد سیاتیک عبارتند از:
- تزریق استروئید اپیدورال: تزریق استروئید اپیدورال ممکن است به تسکین درد سیاتیک ناشی از عارضههایی چون، تنگی کانال نخاعی، فتق دیسک یا بیماری دژنراتیو دیسک (دیسک بدتر شونده)، کمک کند. اهداف این روش درمان کنترل التهابات ناشی از فتق دیسک و کاهش فعالیت سیستم ایمنی برای کاهش تولید سلولهای التهابی در بدن و در نهایت بهبود درد سیاتیک است.
- مسدود کردن ریشه عصبی (بلوک عصبی): در این شیوه، یک نوع ماده مسدود کننده ریشه عصب در نزدیکی عصب نخاعی تزریق میشود. این داروی تزریق شده، التهاب را کاهش می دهد و درد سیاتیک را دیگر حس نخواهید کرد. این شیوه مسدود کردن ریشه عصب، ممکن است روی یک یا چند ریشه عصبی از L4 تا S3 برای کنترل درد سیاتیک انجام شود. برخی از افراد ممکن است بعد از انجام این کار، کاهش درد فوری داشته باشند، و برخی دیگر ممکن است تنها برای چند هفته یا چند ماه دردشان تسکین یابد.
ماساژ درمانی
در ماساژ درمانی متخصص طب فیزیکی با استفاده از تکنیکهای تخصصی خود، ماساژ عمیق عضلات، ماساژ نقاط ماشهای و ماساژ بافت همبند عضلات به بهبود شرایط بیمار کمک خواهد کرد. ماساژ درمانی با:
- بهبود گردش خون باعث بهبود درد سیاتیک میشود.
- شل کردن عضلات خشک و سفت، که میتواند به کاهش درد کمک کند.
- ترشح اندورفین، هورمونهایی در بدن که به عنوان مسکنهای طبیعی عمل میکنند.
دردهای سیاتیکی را کاهش داده و دامنه حرکتی فرد را بهبود میبخشد.
درمان تحریک الکتریکی
در درمان TENS یا تحریک الکتریکی عصب از روی پوست از جریان برق برای تسکین درد استفاده میشود. TENS درد سیاتیک، حتی درد منتشر شونده را برطرف میکند و گاهی برای آرام کردن دردهای انفجاری ناتوانکننده نیز مفید است. تحریک الکتریکی عصب از روی پوست جایگزینی ایمن و غیراعتیادآور برای داروهای مسکن است که درد و ناراحتی را برطرف میکند و توانایی حرکتی را نیز تا حدی بهبود میدهد.
دستگاه TENS پالس الکتریکی با ولتاژ پایین را به پوست میرساند. این پالس دو کار انجام میدهد؛ جریان برق عصبها را تحریک میکند و با عبور از پوست باعث تولید اندورفینها، یعنی مسکنهای طبیعی بدن میشود. همچنین جریان برق سیگنالهای درد را مغشوش یا گمراه میکند یا حتی مانع از ورودشان به سیستم عصبی، یعنی محل واقعی احساس درد میشود.
طب سوزنی
در طب سوزنی از سوزنهای بسیار ریز (استریل شده) برای تحریک نقاط بسیار دقیق در بدن (مریدینها) استفاده میشود. هر یک از این مریدینها مشابه یک کانال است که به آنها نقاط طب سوزنی گفته میشود. به خاطر این که مریدینها نقاط نزدیک به سطح پوست هستند، وارد کردن سوزن در لایههای عمیق آن برای دسترسی به این نقاط لازم نیست. مریدینها دارای رابطه خاص با بعضی اعضای بدن یا ساختار اعصاب، ساختار اسکلتی عضلانی، قلبی و عروقی، یا سیستم لنفاوی هستند. در طول استفاده از طب سوزنی، متخصص طب فیزیکی ممکن است به آرامی بعضی از این سوزنها یا همه آنها را در محل چرخش داده یا گرم نماید. (منبع)
بیوفیدبک
بیوفیدبک روشی برای درمان درد عصب سیاتیک است که به بیماران کمک میکند تا عاملهای داخلی تأثیرگذار بر درد را مدیریت کنند. بیوفیدبک استرس عضلانی را اندازهگیری میکند و روش کاهش این تنش را با استفاده از تکنیکهایی مانند انحراف حواس از درد به بیمار آموزش میدهد. یک دستگاه دلایل داخلی درد را تحت نظر میگیرد و متخصص روش کنترل این عاملها را با استفاده از تجهیزات خاص به بیمار آموزش میدهد. در نهایت بیمار میتواند علائمش را به طور مستقل مدیریت کند. همچنین بیوفیدبک عاملهای دیگری مانند ضربان قلب و فشار خون را که با درد سیاتیک مزمن ارتباط دارند، ردگیری و مدیریت میکند.
عمل جراحی
وقتی هیچ راهی برای درمان درد سیاتیک نباشد، جراحی آخرین راه حل برای مبتلایان خواهد بود. اگر درد سیاتیک خفیفی دارید اما همچنان پس از ۳ ماه استراحت، انجام تمرینات کششی و مصرف دارو همچنان درد شما ادامه دارد، احتمالاً نیاز به جراحی داشته باشید. در موارد بسیار نادر، سیاتیک ممکن است باعث ایجاد سندرم دم اسبی شود. این سندورم خود باعث می شود تا کنترل ادرار و دفع خود را از دست بدهید. در این حالت نیز، نیاز به جراحی خواهید داشت. دو گزینه اصلی جراحی برای درمان درد سیاتیک، دیسککتومی و لامینکتومی میباشند.
دیسککتومی
در طی این روش جراحی، جراح، هر چیزی را که بر عصب سیاتیک شما فشار میکند، اعم از فتق دیسک، زوائد استخوانی و غیره را برمیدارد. برای انجام عمل جراحی دیسککتومی، بیهوشی عمومی خواهید گرفت و بعد از عمل نیز شاید بتوانید همان روز به خانه بروید.
لامینکتومی
لامینا بخشی از ساختار استخوانی است که نخاع را میپوشاند. در طول جراحی لامینکتومی، جراح، لامینا و هر بافتی را که بر عصب فشار آورده و باعث درد میشود را خارج میکند. برای انجام این عمل جراحی نیز بیهوشی عمومی دریافت خواهید کرد و خود عمل میتواند تا ۲ ساعت به طول انجامد. برای ترخیص نیز باید ۱ الی ۲ روز در بیمارستان بستری باشید.
فیوژن ستون فقرات
جراح ستون فقرات چند مهره را با پیچ و میلههای فلزی به هم متصل میکند. فیوژن یا خشک کردن مهرهها در صورتی ضرورت مییابد که دیسک علت اصلی تحت فشار قرار گرفتن ریشههای عصب شده باشد. در شرایط زیر چارهای جز برداشتن دیسک باقی نمیماند:
- اگر چند عمل لامینکتومی انجام شده باشد و ستون فقرات دیگر پایدار نباشد.
- یک مهره روی مهرۀ دیگر سر خورده باشد و تثبیت یا پایدارسازی را ضروری کرده باشد.
پیشگیری از درد سیاتیک
با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی میتوان شانس ابتلا به این عارضه را کاهش داد. تغییراتی از جمله:
- ورزش منظم و تقویت عضلات کمر
- حفظ پوزیشن مناسب هنگام ایستادن نشستن و بلند کردن اجسام از زمین
- حفظ وزن در حد سالم
- تقویت عضلههای مرکزی
- خودداری از انجام دادن فعالیتهای سنگین و پربرخورد
- خوابیدن در موقعیت راحت
- پوشیدن کفش مناسب و حمایتکننده
سوالات متداول
درد سیاتیک چگونه است؟
مهمترین نشانه درد سیاتیک این است که در باسن و یا پشت ران احساس میشود.
آیا پیادهروی به بهبود سیاتیک کمک میکند؟
بله، زیرا پیادهروی منظم باعث ترشح اندورفین میشود که مادهای ضد درد بوده و التهاب را کاهش میدهد. توجه داشته باشید که وضعیت راه رفتن نامناسب ممکن است علائم سیاتیک شما را تشدید نماید.
اگر سیاتیک درمان نشود چه اتفاقی میافتد؟
گر عصب سیاتیک آسیب ببيند و درمان نشده باقی بماند، میتواند منجر به بیحسی، سوزن سوزن شدن و در موارد شدیدتر، ضعف در زانوها یا پاها شود. هر چه مدت زمان بیشتری درمان نشده باقی بماند، بیشتر طول میکشد تا بیحسی و ضعف برطرف شود و ممکن است دائمی شود.
آیا سیاتیک خود به خود برطرف می شود؟
سیاتیک به طور معمول، بدون درمان در عرض یک یا دو ماه خود به خود خوب میشود؛ با این حال، ممکن است دوباره عود کند. اگر سیاتیک را ریشهای درمان نکنید، ممکن است عود کند و حتی به یک درد مزمن تبدیل شود.
بهبود درد سیاتیک چقدر زمان میبرد؟
درد سیاتیک حاد معمولا در عرض ۴ تا ۶ هفته با درمانهای غیرجراحی بهتر می شود، اما درمان درد سیاتیک مزمن بیشتر طول خواهد کشید.
چرا درد سیاتیک را تنها در یک سمت بدن احساس میکنم؟
عصب سیاتیک در هر دو سمت بدن قرار دارد اما اینکه شما درد را تنها در یک قسمت بدن خود احساس میکنید، به علت این است که بیرونزدگی دیسک یا آسیب وارد شده به یک سمت خاص متمایل است.
آیا استفاده از پی آر پی (PRP) برای درمان درد سیاتیک مفید است؟
پیآرپی بیشتر برای ترمیم بافت و غضروف استفاده میشود و ممکن است در مواردی که درد سیاتیک ناشی از بیرونزدگی دیسک باشد، تاثیرات مثبتی داشته باشد اما در مجموع کمک زیادی نخواهد کرد.
بهترین اقدام اولیه برای تسکین درد سیاتیک من چیست؟
در اولین قدم، در ابتدای بروز درد سیاتیک بیش از ۱۵ تا ۲۰ دقیقه در یک وضعیت نمانید و سعی بر تغییر پوزیشن بدنی خود داشته باشید. هنگام دراز کشیدن، بهتر است به پشت دراز بکشید و زانوهای خود را جمع کنید تا فشار روی عصب سیاتیک شما کاهش یابد. برای کاهش درد به هنگام ایستادن از کفش مناسب استفاده کنید.
آیا تمرینات کششی می تواند به درد سیاتیک من کمک کند؟
حرکات کششی، ورزش کم شدت و فیزیوتراپی، همگی در کاهش علائم سیاتیک مفید هستند. اما بهتر است در قدم اول به پزشک مراجعه کرده تا اطلاعات کافی از انتخاب بهترین شیوه درمانی بدست آورید.
سیاتیک تا چه میزان می تواند دردناک باشد؟
درد سیاتیک بیشتر در قسمت پایین کمر و باسن، و در بعضی موارد در پایین یک یا هر دو پا احساس می شود. شدت درد سیاتیک می تواند مانند دردی مبهم باشد یا میتواند دردی شدید و تیر کشنده بوده که تقریبا غیرقابل تحمل است.
بهترین شل کننده عضلانی برای درد سیاتیک چیست؟
بهترین داروهای شل کننده عضلانی برای درد سیاتیک، متوکاربامول (روباکسین)، تیزانیدین (زانافلکس) و آمیتریپتیلین (الاویل) هستند.
چگونه درد عصب سیاتیک را میتوان به صورت آنی کاهش داد؟
به آرامی پای خود را به سمت شانه مخالف دراز کنید. سپس آن را به مدت ۳۰ ثانیه در همانجا نگه دارید. به یاد داشته باشید که زانوی خود را فقط تا جایی که احساس درد نمیکنید بکشید.
چرا درد سیاتیک من به طور کامل از بین نمی رود؟
شایع ترین علت درد سیاتیک، فتق دیسک است. یکی دیگر از عوامل، تنگی کانال نخاعی میباشد. با این حال متاسفانه پزشکان همچنان نمیدانند که چرا برخی از موارد سیاتیک مزمن میشوند.
چه وضعیتی برای خوابیدن با وجود درد سیاتیک بهتر است؟
- به پشت: تحقیقات نشان می دهد که بسیاری از افراد هنگام خوابیدن به پشت دردشان تسکین می یابد.
- به پهلو: برخی از افراد ترجیح می دهند به پهلو بخوابند تا فشار روی کمرشان کاهش یابد.
قوی ترین دارو برای دردهای عصبی چیست؟
ترامادول یک مسکن قوی بوده که میتواند برای درمان درد سیاتیک مناسب باشد. ولی دقت کنید که مانند تمام مواد مخدر دار دیگر، ترامادول نیز در صورت مصرف طولانی مدت می تواند اعتیادآور باشد. بنابراین به خاطر داشته باشید که تنها در صورت تجویز پزشک آن را مصرف نمایید.
چه ویتامینی برای بهبود درد سیاتیک مفید است؟
ویتامین B1 (تیامین) انرژی سیستم اعصاب شما را برای عملکردی بهتر فراهم میکند، در حالی که ویتامین B6 درد عصب سیاتیک را تسکین می دهد. ویتامین B12 نیز اعصاب را بازسازی کرده و از آنها در برابر آسیب محافظت میکند.